کالبد شکافی اعتراضات عراق؛ از طرح ترور آیت‌الله سیستانی تا بیانیه مقتدی صدر

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، از روز سه شنبه 9 مهرماه ناآرامی ها در عراق شدت یافته است و طبق گزارش خبرگزاری ایرنا فراخوان های ناشناس تعدادی از جوانان عراقی را در اعتراض به وضعیت معشیتی به خیابان ها کشاند.این تجمعات اعتراضی در حالی برگزار شد که  گروه های معروف سیاسی مانند جریان صدر یا حزب کمونیست و یا گروه های مقاومت اسلامی که معمولا به عنوان گروه های برگزار کننده تظاهرات های اعتراضی شناخته می شوند از پیوستن به آن خودداری کرده اند.

برخی از مطالبات تجمع کنندگان که در پلاکاردهایی نوشته شده بود شامل مبارزه با فساد، اصلاح نظام سیاسی و ایجاد اشتغال بوده است. 

در پی این اعتراضات مقام ها و احزاب عراقی و همچنین مقام ها و کشورهای دیگر به آن واکنش نشان دادند که جزئیات بیشتر را در ادامه از منظر می گذرانید:

به گزارش خبرآنلاین، به نقل از ایرنا روز سه شنبه تجمع اعتراضی گروهی در میدان تحریر در قلب پایتخت عراق و مناطق اطراف به درگیری با نیروهای امنیتی انجامید و با شنیده شدن صدای تیراندازی مکرر دود غلیظی نیز آسمان را فرا گرفت. در همین راستا نیروهای امنیتی به صورت پر تعداد در میدان تحریر و خیابان های اطراف مستقر شدند و برخی خیابان ها از جمله پل جمهوری که این میدان را به منطقه موسوم به سبز امنیتی متصل می کند، مسدود شد. با این حال درگیری پراکنده در نقاط دورتر از کانون اصلی اعتراضات همچنان ادامه دارد. بر اساس اطلاعیه مشترک دو وزارتخانه کشور و بهداشت عراق در تظاهرات بغداد ۲۰۰ نفر زخمی شدند که بجز ۱۰ نفر بقیه افراد زخمی های سطحی داشتند یا دچار مصدومیت با گاز اشک آور شدند و یک نفر نیز کشته شد. گفتنی است که ۴۰ نفر از زخمی شدگان از نیروهای نظامی و امنیتی بودند.

از سوی دیگر برخی ناظران با اشاره به پوشش لحظه ای و تحریک آمیز اعتراض از سوی برخی شبکه های تلویزیونی نزدیک به بعثی های عراق، آن را نشانه صحت سخنان قبلی خود مبنی بر مردمی نبودن این اعتراضات و وابستگی آن به جریان های بعثی و مخالف اصل نظام و روند سیاسی در عراق قلمداد کردند.

اگرچه بغداد سه شنبه شبی توفانی و خشونت بار را طی کرد اما از بامداد چهارشنبه با گسترده تر شدن کنترل اوضاع به دست نیروهای امنیتی، پایتخت عراق توانست دوباره آرامش نسبی خود را بازیابد. اما این آرامش نسبی چندان دوام نیاورد و بنابر گزارش منابع امنیتی و رسانه‌ای عراق اعتراضات سیاسی و اجتماعی در چند شهر و همچنین چندین نقطه در بغداد از سر گرفته شد. همزمان با آغاز تظاهرات در نقاط مختلف  بغداد که بیش از ۱۰ نقطه از مناطق غیرمرکزی و حاشیه ای شهر است، عملکرد شبکه های اجتماعی فیسبوک، توییتر و واتساپ ابتدا روی نسخه های دسکتاپ و سپس آپ های تلفن همراه بطور تقریبا کامل قطع شد و سرعت اینترنت عراق نیز که به خودی خود بسیار پایین است، به پایین ترین سطح ممکن رسید.

همزمان سفارتخانه های آمریکا و انگلیس در بغداد نیز با صدور اطلاعیه های جداگانه از برگزاری این تظاهرات حمایت و از آنچه کاربرد خشونت علیه تظاهرکنندگان خوانده اند، ابراز نگرانی کرده اند.

همچنین با توجه به کم و کیف اعتراضات و تفاوت آن با اعتراض های معمول درعراق، بسیاری از ناظران بر وجود دست های خارجی پشت صحنه این تحرکات تاکید می کنند بویژه آنکه عراق از چند روز پیش وارد فاز آمادگی برای برگزاری مراسم چندین میلیونی اربعین شده است. 

شبکه های سعودی در منطقه، الحره آمریکا و همچنین دیگر رسانه های نزدیک به جریان بعثی در عراق، همچنان در خبرها و گزارش های تصویری و ویدئوی، بصورت لحظه ای سعی در تهییج مردم و بزرگنمایی رخدادهای اعتراضات دارند و تلاش برای ترویج آمارهای غیر رسمی و حتی شایعات علیه دولت و نیروهای امنیتی، خط خبری ثابت آنان است.

به گزارش شبکه خبری روسیا الیوم در پی این ناآرامی ها نخست وزیر عراق تاکید کرد، تحقیقاتی فوری برای بررسی دلایل بروز برخی حوادث در تظاهرات بغداد انجام می‌شود. عبدالمهدی گفت: ما به تمامی مردم‌مان اطمینان می‌دهیم که اولویت ما برآوردن خواسته‌های قانونی مردم و پاسخ به تمامی درخواست‌های عادلانه آنها بوده و خواهد بود.

به گزارش روز پنجشنبه خبرگزاری رسمی عراق با تداوم این اعتراضات نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور با صدور بیانیه ای در واکنش به تشدید تظاهرات اعتراض آمیز در پایتخت و برخی دیگر از استان های مرکزی و جنوبی عراق اعلام کرد که از ساعت پنج صبح امروز (پنجشنبه) به وقت محلی (5:30 به وقت تهران) تا اطلاع ثانوی، مقررات منع رفت‌ و آمد در شهر بغداد اعمال می شود.

پس از این فرمان روز پنجشنبه ادارات و مدارس پایتخت و دیگر مناطقی که صحنه اعتراضات بوده است تعطیل شد و با بسته شدن راههای اصلی در سطح پایتخت و استقرار گسترده نیروهای نظامی و امنیتی و خودروهای زرهی و ضد شورش عملا جابجایی در شهر با خودرو و حتی به صورت پیاده امکان پذیر نیست. تلویزیون رسمی عراق نیز گزارش داد که وزیر دفاع این کشور همه یگان های نظامی را به حالت آماده باش در آورده است.

در همین حال گروهی از متولیان اعتراضات در بیانیه ای بر مسالمت آمیز بودن حرکت خود و خودداری از حمله به اماکن عمومی و خصوصی و تخریب اموال عمومی تاکید و از اقدام خود برای نظافت معابر شهر خبر داده اند.

این افراد با  اشاره به اقدامات تخریبی و درگیر شدن با نیروهای امنیتی از سوی برخی تظاهر کنندگان در دو روز گذشته نسبت به حضور افراد نفوذی در میان تظاهرکنندگان و تلاش برای انحراف خواسته های بر حق معترضان هشدار دادند.

استان های عراق از جمله مراکز استان های ذی قار، میسان، القادسیه، واسط، بابل، نجف اشرف، کربلای معلی، بصره، المثنی، دیاله و حتی کرکوک از روز سه شنبه گذشته شاهد برگزاری تظاهرات در اعتراض به وضعیت نامناسب خدمات عمومی، نبود فرصت های شغلی و فساد اداری بودند و در جریان آنها نیز شماری از معترضان کشته و زخمی شدند.

واکنش ها و موضع گیری های مختلف نسبت به ناآرامی ها در بغداد

با تداوم اعتراضات و ناآرامی ها در بغداد وزارت خارجه کشورمان بیانیه ای صادر کرد. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با اظهار تاسف از بروز برخی ناآرامی های پراکنده در چند شهر عراق اطمینان دارد دولت و ملت عراق با همکاری همه گروهها، احزاب و شخصیت ها بویژه مراجع عظام تقلید و دیگر رهبران دینی، مذهبی و سیاسی برای آرام کردن فضای ملتهب کنونی وارد عمل شده و اجازه تداوم برخی تحرکات را که به ضرر ملت عراق بوده و باعث سوء استفاده بیگانگان خواهد شد نخواهند داد.

به گزارش الجزیره نخست وزیر عراق نیز در تازه ترین موضع گیری خود گفت: از بلوک‌های سیاسی اصلی{در پارلمان} می‌خواهیم تا با دولت همکاری کنند تا شرایط لازم برای اصلاحات همه جانبه فراهم شود. وی افزود: از قوه قضائیه و مقننه می‌خواهیم با هم تشریک مساعی کرده و نقشه راه رسیدن به اصلاحات را ترسیم و پیاده سازی کنند.

پیشتر نیز  ایرنا به نقل از اسکای نیوز گزارش داد: روز جمعه نیز نخست وزیر عراق در پیامی تلویزیونی به موضوع تحولات اخیر در این کشور پرداخت و با حمایت از برگزاری تظاهرات مسالمت آمیز گفت: برخی موفق شدند تا تظاهرات را از مسیر مسالمت آمیز آن خارج کنند. عبدالمهدی افزود: برخی شعارها، تلاش برای مصادره اعتراض ها و تضییع خواسته های مشروع آن را آشکار کرد.

عبدالمهدی خطاب به مردم عراق گفت: به آن هایی که می خواهند شما به عقب برگشته و دوباره دولت نظامی را تجربه کنید، توجهی نکنید.

نخست وزیر عراق همچنین در بخش دیگری از پیام خود به تصمیماتی که برای رفاه مردم اتخاذ شده اشاره کرد و گفت: ما برنامه ای برای پرداخت حقوق به خانواده های کم درآمد داریم.

وی تصریح کرد: از ابتدا شروع به اجرای اصلاحات اقتصادی برای اشتغال زایی جوانان کردیم. ما هرگز به شما وعده های تو خالی نداده  و راه حل هایی مقطعی ارائه نکردیم. باید ابتدا زندگی را در استان های مختلف به شرایط عادی برگردانیم و به قانون احترام بگذاریم.

به گزارش خبرگزاری آناتولی در پی اعتراضات در بغداد سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد از دیدار نماینده ویژه دبیرکل با معترضان عراقی خبر داد و گفت: اعتراض ها باید با رعایت قانون انجام شود و دولت هم حداکثر خویشتنداری را به خرج دهد.

«استفان دوجاریک» گفت: نماینده ویژه از مقامات خواست تا حداکثر خویشتنداری در برخورد با معترضان و اعطای فضای مسالمت آمیز به معترضان برای آزادی بیان عقاید با در نظر داشتن قانون را داشته باشند.

همچنین وبسایت اتحادیه اروپا نیز نوشت: «مایا کوسیانچیچ» سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره تحولات و اعتراضات اخیر در عراق بیانیه صادر کرده و از بیانیه نخست‌وزیر عراق حمایت کرده است.

در بیانیه سخنگوی «فدریکا موگرینی» که شامگاه پنجشنبه (امشب) درباره تحولات و اعتراضات اخیر عراق صادر شده، آمده است: «اتحادیه اروپا از نیروهای امنیتی عراق انتظار دارد که در مدیریت اعتراضات، حداکثر خویشتنداری را نشان دهند و معترضان هم تظاهراتشان را مسالمت‌آمیز نگه دارند».

تارنمای وزارت خارجه انگلیس گزارش داد که معاون وزیر امور خارجه انگلیس روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای از بروز برخی ناآرامی‌های پراکنده در پایتخت و سایر شهرهای عراق عمیقا ابراز نگرانی و در اظهاراتی مداخله جویانه بر حق برگزاری به گفته وی «تظاهرات مسالمت آمیز» تاکید کرد. «اندرو موریسون» در این بیانیه که در تارنمای وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شد، از نیروهای امنیتی عراق خواست تا ضمن خویشتنداری، رفتار مناسبی از خود نشان دهند.وی گفت: ‌انگلیس به حمایت از دولت عراق ادامه می دهد تا خواست مشروع تظاهرکنندگان را در حوزه خدمات رسانی، شغل و مقابله با فساد اجابت کند.

به گزارش شبکه خبری المیادین احمد الصافی، نماینده آیت الله سید علی سیستانی، مرجع عالیقدر شیعیان در خطبه‌های نماز جمعه این هفته در کربلا گفت: اخیرا تجاوزهایی علیه تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی و املاک عمومی صورت گرفت. دولت باید تدابیری را برای مبارزه با فساد اتخاذ کند و از سهمیه‌بندی دست بردارد. انجام اصلاحات یک ضرورت است و باید به آن عمل کرد. رؤسای سه‌گانه باید تدابیر عملی را در این باره اتخاذ کنند. پارلمان عراق از طریق فراکسیون اکثریت پارلمانی که باید روش خود را تغییر دهد مسئولیت بزرگتر را در این راستا برعهده دارد.

به گزارش پایگاه عراقی سومریه نیوز مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق که رهبری ائتلاف سائرون را به عهده دارد، در بیانیه ای از نمایندگان این ائتلاف در پارلمان خواست تا زمانی که دولت به مطالبات معترضان پاسخ بدهد، فعالیت خود را در پارلمان متوقف کنند. وی تاکید کرد: زمانی نمایندگان سائرون فعالیت خود را در پارلمان از سر می گیرند که دولت برنامه روشنی برای راضی کردن مردم و مرجعیت دینی و تامین مطالبات آنها ارائه دهد.

خنثی‌سازی توطئه ترور آیت‌الله سیستانی

همچنین العالم به نقل از استاندار نجف اعلام کرد: تیمی که برای ایجاد ناامنی در منطقه محل سکونت مرجعیت دینی وارد بخش قدیمی شهر نجف شده بودند بازداشت شدند. در همین راستا  شماری از معترضین با هدف به خشونت کشیدن تظاهرات و ضربه زدن به مرجعیت عالی عراق وارد منطقه محل سکونت ایشان شدند که با ورود نیروهای امنیتی آشوبگران بازداشت شدند.

کدام دست ها در پشت پرده قرار دارند؟

علی رغم اظهارات و وعده های عادل عبدالمهدی تظاهرات و درگیری ها برای چهارمین روز متوالی در روز جمعه در پایتخت بغداد ادامه یافت. ایرنا به نقل از پایگاه خبر شفق نیوز گزارش داد که شماری از عراقی ها در اعتراض ها به اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورشان روز جمعه نیز در میدان التحریر این کشور تجمع و تظاهرات برگزار کردند. بنابر این گزارش، نیروهای امنیتی عراق برای متفرق کردن معترضان که با نادیده گرفتن مقررات منع رفت و آمد به خیابان آمدند، به سمت آنها تیراندازی کردند. در همین راستا  برخی رسانه ها مدعی شدند  که تعداد افراد کشته شده در تظاهرات به ۴۴ تن رسیده است.

این گزارش می افزاید: در حالی که برخی از جریان های نفوذی در تلاش برای بهره بردای از اعتراض های مسالمت آمیز مردم عراق هستند، مطالبی درباره ورود عناصر تروریستی داعش به شمال بغداد منتشر شده که منابع امنیتی عراق به طور صریح آن را رد کردند.

تظاهرات و تجمعاتی که طی ۵ سال گذشته به امری عادی در بغداد تبدیل شده بود، روز سه شنبه این هفته به طرز مشکوکی به خشونت کشیده شد، آن هم در آستانه اربعین حسینی که کربلای معلا و جاده های متتهی به آن از شمال و جنوب میزبان نزدیک به ۱۵ میلیون زائر عراقی و از کشورهای مختلف جهان است.

هنوز کمیته تحقیق تشکیل شده از سوی پارلمان عراق نتایج خود را درباره علل و ریشه های وقایع اخیر که به مرگ دستکم ۲ تن از شهروندان عراقی و زخمی شدن ده ها تن منجر شده ، اعلام نکرده است، اما ادامه این آشوب ها در روز چهارشنبه در بسیاری از ناظران اوضاع منطقه و عراق سوالات و ابهاماتی ایجاد کرده است.

در همین حال پارلمان عراق روز شنبه قرار است برای رسیدگی به مطالبات معترضان این کشور نشست فوری برگزار کند.

از سوی دیگر پایگاه "المسله" مدعی شد که عادل عبدالمهدی نخست وزیر قرار است در پاسخ به درخواست  معترضان برای  اجرای اصلاحات، شماری از وزیران خود را برکنار کند.

با نزدیک شدن به اربعین حسینی باید دید در روزهای آینده بار دیگر آرامش به عراق باز خواهد گشت یا خیر. صرفنظر از اینکه چه کسانی صحنه گردان ایجاد ناامنی در عراق هستند باید در نظر داشت که عراقی ها از هر چه که بگذرند از اربعین نخواهند گذشت و عشق به اهل بیت و امام