اشتباه نکنید؛ هنوز نمی‌توان انتظار بهبود روابط ایران و آمریکا را داشت
به‌گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارین پالیسی، در ادامه این مطلب آمده است: اعتراضات اخیر در کنار مبادله زندانی بین ایران و آمریکا در اواخر هفته گذشته نشان دهنده فصل جدیدی از سیاست داخلی ایران هستند. ناآرامی‌های اخیر در طول چند دهه گذشته از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ بی سابقه بوده اند. این حوادث بزرگ‌ترین تهدید از زمان شکل گیری اعتراضات در سال ۲۰۰۹ محسوب میشوند. با وجود این، پیامد‌های داخلی این اعتراضات احتمالا تاثیری بر روی سیاست خارجی کشور اعمال نخواهد کرد. احتمال آنکه تهران و واشنگتن در ماه‌های آینده مذاکرات سازنده‌ای را در مورد اختلافات خود شروع کنند پایین خواهد بود.
دولت ترامپ در طول یک سال گذشته با دنبال کردن کمپین فشار حداکثری تلاش کرد ایران را به زانو درآورد. این استراتژی مبتنی بر فشار سیاسی و تحریم‌های اقتصادی بوده است. اما فشار حداکثری با مقاومت حداکثری تهران روبرو شد. مراکز قدرت و جناح‌های سیاسی ایران در طول ماه‌های گذشته در مقابل آمریکا متحد شده بودند.
رهبر ایران چند روز بعد از شروع اعتراضات اعلام کرد که او از توصیه کارشناسان اقتصادی در مورد اصلاح یارانه‌های سوخت حمایت کرده است. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اعلام کرد که نقشی در زمان بندی اجرای این سیاست نداشته است. علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران در روز‌های اخیر اعلام کرده است که برنامه‌ای برای باقی ماندن در پارلمان ایران ندارد. برخی معتقدند که او قصد مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۱ را دارد. هم زمان، گزارش‌هایی در مورد احتمال استیضاح روحانی به خاطر پنهان کاری در قضیه اصلاح یارانه‌های سوخت منتشر شده است. دولت همچنین به خاطر وقایع اخیر به شدت تحت فشار قرار دارد.
در دو سال آینده به ترتیب شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در ایران خواهیم بود. فرایند ثبت نام کاندیدا‌های مجلس شورای اسلامی در اول ماه دسامبر شروع شد. این انتخابات در ماه فوریه سال آینده برگزار خواهد شد. احتمالا اختلافات داخلی در مورد سیاست خارجی دولت حسن روحانی، وضعیت اقتصادی کشور و مسائل اجتماعی تشدید خواهد شد. تندرو‌ها و اصول گرایان احتمالا ادعا خواهند کرد که ساده لوحی حسن روحانی در مقابل نیت‌های غرب کشور را در آستانه نابودی قرار داده است. کاندیدا‌های میانه رو باید راهی برای دفاع از شکست‌های دولت در حوزه‌های مختلف از جمله فروپاشی توافق هسته ای، بحران اقتصادی و وعده‌های برآورده نشده پیدا کنند.
مقامات آمریکایی احتمالا امیدوارند که اعتراضات و اختلافات داخلی در نهایت رهبران جمهوری اسلامی را وادار به بازگشت به میز مذاکره کنند. دولت ترامپ به دنبال دست یابی به توافق بهتری با تهران است. نباید فراموش کنیم که مشکلات اقتصادی ایران تا حدود زیادی ناشی از تحریم‌های اقتصادی هستند.
البته بدون تردید مقامات ایران در مورد مسائل داخلی اختلافات زیادی با یکدیگر دارند. اما آن‌ها معتقدند که باید جبهه متحدی را علیه غرب تشکیل دهند. به همین خاطر ممکن است نظام رفتار تهاجمی تری را در مقابل آمریکا و متحدانش در منطقه به نمایش بگذارد. بیشتر علائم موجود نشان می‌دهند که تهران این سناریو را دنبال خواهد کرد. البته تهران و واشنگتن برای اولین بار از زمان پیروزی ترامپ توانستند یکی از اختلافات خود را به صورت دیپلماتیک حل و فصل کنند. ایران یک دانشمند آمریکایی که به عنوان گروگان در کشور زندانی بود را آزاد کرد. دولت ترامپ نیز یک محقق ایرانی متهم به نقض تحریم‌های آمریکا را به کشورش بازگرداند. جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در صفحه توییتر خود نوشت که کشورش آمادگی لازم برای همکاری با آمریکا در مورد آزادی بقیه زندانی‌ها را دارد.
مبادله زندانی‌ها می‌تواند اقدام سازنده‌ای برای افزایش اعتماد دو طرف به یکدیگر باشد و نشان می‌دهد که دو طرف حاضر به عقب نشینی از مواضع تمام خواهانه قبلی خود هستند. اما در حال حاضر دو کشور تمایلی برای تغییر سیاست‌های خود در حوزه‌های دیگر نشان نمی‌دهند. آمریکا در روز‌های اخیر تحریم‌های بیشتری را علیه نظام اعمال کرده است.
مطابق با گزارش‌های منتشر شده، تهران قصد دارد سانتریفیوژ‌های پیشرفته تری را در مراکز غنی سازی خود نصب کند. تهران در ماه‌های گذشته گام‌هایی را برای کاهش تعهدات اتمی خود برداشته است. این اقدام احتمالا با واکنش تند قدرت‌های اروپایی روبرو خواهد شد. بدین ترتیب مواضع آمریکا و اتحادیه اروپا به یکدیگر نزدیک‌تر خواهند شد. منطقه خاورمیانه نیز از زمان حملات ماه سپتامبر علیه زیرساخت‌های نفتی سعودی اوضاع آرامی را تجربه کرده است. اما به نظر می‌رسد که ایران و گروه‌های نباتی اش در عراق در حال آماده شدن برای افزایش فعالیت‌های نظامی خود هستند. اگرچه اقتصاد ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد، دولت احتمالا بودجه دفاعی خود برای سال آینده را افزایش خواهد داد.
شاید مقامات آمریکایی تحولات اخیر در داخل ایران را به سیاست‌های خود نسبت دهند و منتظر بازگشت تهران به میز مذاکره باشند. اما در حال حاضر این پیش بینی غیر متحمل به نظر می‌رسد. در صورتی که نگرانی مقامات نظام در مورد تهدیدات داخلی و خارجی افزایش پیدا کند، ممکن است مسیر خطرناک تری را دنبال کنند. آمریکا باید برای فعالیت‌های جمهوری اسلامی در داخل و خارج از ایران آماده شود. احتمال تشدید تنش در منطقه خلیج فارس بالا خواهد بود. نیرو‌های مرتبط با ایران در فصل‌های بهار و تابستان امسال به زیرساخت‌های انرژی و نفت کش‌های تجاری حمله کردند. سربازان آمریکایی در عراق نیز با تهدیدات فزاینده‌ای از طرف شبه نظامیان شیعه تحت حمایت ایران روبرو هستند.
