مصائب تئاتر پس از کرونا
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از شرق ،اردشیر صالح‌پور، نویسنده، پژوهشگر، کارگردان و مدرس تئاتر، درباره نگاه اقتصادی دولت به تئاتر و کسر ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده از اجراهای تئاتری با وجود بحرانی که گریبان‌گیر حوزه فرهنگ و هنر شده است، گفت: امر فرهنگ یک پدیده شخصی، انتفاعی و بیزینسی نیست و متأسفانه نگاه انتفاعی، سوداگرانه و اقتصادی بر روند فعالیت‌های کشور چنان حاکم شده که بسیاری از ارزش‌ها را تحت‌تأثیر خود قرار داده است.
شهر در تسخیر فست‌فودها!
وی ادامه داد: اگر نگاه به تبلیغات شهری بیندازیم متوجه می‌شویم که چهره تبلیغات شهری چقدر به جنبه‌های بیزینسی و انتفاعی رویکرد و توجه دارد و به‌عنوان نمونه انواع فست‌فودها و رستوران‌ها بیلبوردهای شهری را در تسخیر خود درآورده‌اند؛ همان بیلبوردهایی که زمانی به ارزش‌های انقلابی و شعارهای فرهنگی اختصاص داشت که این امر نشان‌دهنده این است که جامعه ایران در رویکرد و سبک زندگی خودش به یک تغییر رسیده؛ تغییری که ناخواسته است و از غفلت مسئولان و گردانندگان جامعه حاصل شده. این کارشناس هنرهای نمایشی افزود: در نتیجه این رویکرد، جامعه سوار بر قطاری شده است که روزبه‌روز مسیرش به بی‌راهه می‌رود؛ مسیری که در آن باغ‌ها قطع می‌شوند و به‌جایش برج‌ها می‌رویند. روابط اقتصادی ناسالم، اختلاس‌ها و سوداگری‌ها در همه شئونات جامعه روح جامعه را خدشه‌دار کرده است و مسائل اقتصادی آنچنان واجد ارزش شده که دیگر هیچ‌کس برای فرهنگ ارزشی قائل نیست.
صالح‌پور عنوان کرد: درواقع فاجعه زمانی آغاز شد که این مسائل پایش به عرصه فرهنگ و هنر و مخصوصا تئاتر نیز باز شد. به این مفهوم که پدیده‌ای به نام تهیه‌کنندگی تئاتر در این حوزه سیطره پیدا کرد و با حضور این افراد در تئاتر، پرداخت دستمزدهای نجومی به بازیگران باب شد تا جایی که دستمزدها به ماهی ۱۲۰ میلیون تومان در ماه می‌رسید. تهیه‌کنندگان جوان نوخاسته با پول‌های ناسالم وارد این حوزه شدند و با اسم بخش خصوصی تئاترها را از ارزش، تعهد و رسالت خارج و تئاتر «لاکچری» را باب کردند. این غفلت فرهنگی مدیران فرهنگی باعث شد ذائقه جامعه تغییر کند.
وقتی اقتصاد بر هنر پیروز شد!
این مدرس تئاتر با اشاره به تغییر سیر روال فرهنگی جامعه یادآور شد: با این شرایط تئاتر به آتراکسیون و تفنن تبدیل شده است و اگر قصد اجرای تئاتری را داشته باشید، مدیر سالن اول از شما می‌پرسد چند چهره شناخته‌شده برای فروش بیشتر گیشه در اختیار دارید.
این مناسبات فرهنگ و هنر را تحت‌تأثیر قرار داد و اینجا بود که اقتصاد بر هنر پیروز شد که این مسئله با روح ارزش‌های ما کاملا منافات دارد.
صالح‌پور ادامه داد: الان کار به جایی رسیده که اگر کسی پول ندارد نباید زندگی کند، تئاتر تولید کند یا تماشاگر تئاتر باشد. متأسفانه در این شرایط خود دولت هم کاسب‌کار شد، به شکلی که در طرح به‌اصطلاح خصوصی‌سازی، سالن‌هایی را که با پول ملت برای هنرمندان ساخته شده بود اجاره داد؛ به‌عنوان‌نمونه در شهر کوچکی تنها یک سالن تئاتری وجود داشت، اما دولت همین سالن را هم به بخش خصوصی واگذار کرد و این سالن تقریبا سه سال در اختیار فردی قرار گرفت که نه اهل فرهنگ بود و نه از تئاتر چیزی می‌دانست و در نهایت هم این فرد بعد از آسیبی که به هنرمندان رساند، آنجا را ترک کرد و بسیاری از اموال را هم با خودش برد.
وی درباره کسر مالیات بر ارزش افزوده از اجراهای تئاتری گفت: در هیچ‌کجای دنیا از هنر و فرهنگ سوبسید نمی‌گیرند، بلکه سوبسید می‌دهند و از هنر و فرهنگ حمایت می‌کنند برای اینکه این عرصه‌ها روح جامعه را منعکس می‌کنند، اما متأسفانه در ایران قضیه برعکس است و دولت خودش مسئله خصوصی‌سازی را بدون پشتوانه مطرح کرد و باعث حضور رانت‌خواران در این حوزه شد. معتقدم نگاه سوداگرانه دولت بسیار آسیب‌رسان بوده است و آن‌قدر که دغدغه‌اش روی مسائل اقتصادی و کسر مالیات بوده، بر روند کیفی آثار نمایشی توجهی نداشته و می‌بینیم که این روزها بسیاری از تئاترها نه بر ارزش‌ها استوار هستند نه تعهد و کیفیت.
اخذ مالیات با روح هنر هم‌خوانی ندارد
صالح‌پور متذکر شد: البته منظورم این نیست که فعالیت‌های اقتصادی در هنر جایی ندارند، اما این مسائل نباید به بیزینس تبدیل شوند. این معضلات همه ناشی از نبود برنامه‌ریزی و مدیریت درست و تداخل نگاه سوداگرانه در عرصه فرهنگ و هنر است. معتقدم باید حقوق هنرمندان ما تأمین شود و آنها در رفاه باشند و از فراورده‌های هنری‌شان حمایت شود تا بتوانند خلاقیت، علو طبع و رفعت در جامعه ایجاد کنند، اما درحال‌حاضر ارزش‌ها به سایه رفته است.
وی در پایان صحبت‌هایش متذکر شد: قطعا مالیات بر ارزش افزوده باید از حوزه فرهنگ و هنر برداشته شود، چون این کار با روح هنر هم‌خوانی ندارد. هنر و فرهنگ یک فعالیت بطنی است و با روح و روان جامعه سروکار دارد، بنابراین در یک پروسه طولانی‌مدت جواب می‌دهد، پس وقتی که الان یک سرمایه‌گذاری فرهنگی صورت گیرد و هنرمندان از پرداخت سوبسید معاف شوند تأثیرش را بر سلامت نفس جامعه خواهیم دید. نگران تولید آثار فرهنگی شریف و سالم هستم، نه‌اینکه هر ناهنری را هنر جلوه دهند، بلکه دولت باید برای کارهای اصیل سرمایه‌گذاری فرهنگی کند.
