بایدن در صورت پیروزی معادله رابطه تهران-ریاض را چگونه حل می‌کند

پیروزی وی در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات شاید برای صنایع و کشورهایی که می‌خواهند رویکرد معمول تجارت با واشنگتن را حفظ کنند، التیامی باشد. به ویژه عربستان سعودی که حداقل می‌تواند از عدم به قدرت رسیدن نامزدهای تندرو ضد خود مثل سندرز و وارن مطمئن باشد.

بایدن بیشتر طرفدار تغییر لحن و رویکرد است تا ساختارها به همین خاطر ممکن است ریاض خود را با یک متحد کمتر متعهد در کاخ سفید رو به رو ببیند، با این وجود بعید به نظر می‌رسد تحولی خیلی عظیم در روابط دوجانبه دو کشور رخ دهد.

کریستیان کواتس اولریچسن، محقق خاورمیانه در موسسه سیاست گذاری بیکر در دانشگاه رایس گفت: قطعاً با حضور بایدن روابط آمریکا و عربستان سعودی تغییری نخواهد کرد. وی ادامه داد: بایدن به تعامل خود با عربستان سعودی ادامه خواهد داد. البته ممکن است وی از فشار کنگره تاثیر بیشتری نسبت به ترامپ بپذیرد، اما احتمال دگرگونی اساسی در روابط ریاض و واشنگتن دور از ذهن است.

افزایش جنگندگی عربستان سعودی
دموکرات‌های کنگره دونالد ترامپ را به دلیل روابط نزدیک خود با عربستان سعودی در طی سه سال گذشته سرزنش کرده‌اند و به همین خاطر تغییر در روابط بین دو کشور به نظر یک خواست اساسی در حزب دموکرات است.

قانونگذاران دموکراتیک از ترامپ خواسته‌اند که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را شخصاً در قبال قتل روزنامه نگار آمریکایی جمال خاشقچی در استانبول پاسخگو کند.

رسانه‌های آمریکایی اواخر سال 2018 گزارش دادند که سیا به این نتیجه رسیده که بن سلمان دستور ترور را صادر کرده است. بعد از این اتفاق سنا قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که ولیعهد را محکوم می‌کرد. ترامپ اما همچنان در دفاع از حاکمان پادشاهی و فشارها برای افشای اطلاعات درباره این قتل، مقاومت کرد.

از زمان قتل این روزنامه‌نگار سعودی، قانون گذاران دموکرات عموماً ولیعهد را آماج انتقادات خود قرار داده و اغلب او را با عباراتی که معمولاً برای دشمنان آمریکا استفاده می‌شود، ​​خطاب می‌کنند.

علاوه بر این در سال گذشته، کنگره قطعنامه‌ای را برای پایان دادن به حمایت آمریکا از جنگ یمن به رهبری عربستان سعودی تصویب کرد که در نهایت توسط ترامپ وتو شد. نهاد قانونگذاری همچنین سعی در تصویب قانونی داشت که به موجب آن فروش سلاح به عربستان منوط به اجازه کنگره می‌شد.

ژان فرانسوا سزنک، کارشناس خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی جان هاپکینز در واشنگتن، گفت: برخی از انتقادات دموکرات‌ها علیه ریاض ممکن است بیشتر ناشی از نفرت و اعمال فشار آن‌ها بر شخص ترامپ باشد.

در صورت به قدرت رسیدن بایدن، آمریکا و عربستان سعودی باید به نوعی بدون اینکه خدشه‌ای به اتحاد خود وارد کنند به توافقی دو جانبه برسند.

سزنک گفت: سعودی‌ها باید برخی زندانیان سیاسی ملی و لیبرال را آزاد کنند. آنها همچنین باید کسی را برای قتل خاشقچی که احتمالا یکی از معاونان بن سلمان به نام القحطانی است معرفی کنند.

وی افزود: در سوی مقابل نیز آمریکا متعهد خواهد بود که همچنان به مسلح کردن عربستان سعودی ادامه دهد، چرا که اساسا این اقدام با توجه به رکود اقتصادی ناشی از کووید-19 یک ضرورت برای اقتصاد کشور است.

با توجه به روابط آمریکا و عربستان سعودی و اینکه ایران دشمن مشترکی برای آن‌ها است، این دو کشور با وجود همه انتقادات باید ارتباط خود را مستحکم‌تر کنند.

سزنک به میدل‌ایست‌آی گفت: من فکر می‌کنم مذاکراتی صورت خواهد گرفت زیرا هیچ یک از دو حزب اصلی آمریکا یعنی دموکرات و جمهوری‌خواه، نمی‌توانند روابط با عربستان سعودی را به کلی بر هم بزنند، خصوصاً تا وقتی که ایران همچنان دشمن اصلی آمریکا باشد.

بایدن در دوران تصدی سمت خود به عنوان معاون رئیس جمهور باراک اوباما، در تصویب توافق هسته‌ای ایران در کنگره نقش فعالی داشت و به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری نیز گفته که این پیمان را احیا خواهد کرد.

ترامپ از توافقنامه چند جانبه موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام (JCPOA) در ماه مه سال 2018 خارج شد، اقدامی که با استقبال ریاض هم رو به رو گردید. هم سزنک و هم اولریچسن گفتند که بازگشت دوباره به برجام به آسانی امضای آن نخواهد بود.

سزنک در این باره گفت: تندروها در ایران روی خوشی به بازگشت آمریکا به برجام نشان نخواهند داد. نیروهای طرفدار اسرائیل در کنگره، از جمله در درون حزب دموکرات، نیز مخالفت خود با توافق برجام را بارها اعلام کرده‌اند.

وی گفت: من فکر نمی‌کنم درک تهدید ایران در واشنگتن حتی با وجود بایدن تغییر چندانی کند.

اولریچسن نیز گفت که مذاکرات جدید آمریکا و ایران باید کشورهای حاشیه خلیج فارس را نیز شامل شود ضمن اینکه ممکن است ایرانی‌ها نسبت به انجام معامله دیگری که احتمال دارد دوباره توسط دولت بعدی ملغی شود، مردد باشند.

وی گفت: شاید ایران به سادگی از بازگشت دوباره به میز مذاکره خودداری کند.

تعادل محاسبه شده
نباید فراموش کنیم حتی دولت اوباما که با ایران برجام را امضا کرد از جنگ عربستان با حوثی‌ها در یمن حمایت می‌کرد.

ائتلاف تحت حمایت عربستان سعودی هنگامی که بمبگذاری خود علیه شورشیان حوثی یمن را در سال 2015 آغاز کرد، پشتیبانی مادی دولت اوباما را پشت خود داشت.

اما با مخالفت با جنگ به رهبری عربستان سعودی، چشم انداز سیاسی آمریکا در طی 5 سال گذشته تغییر یافت و به یک موضوع مهم سیاست خارجی دموکرات‌ها تبدیل شد.

یک دموکرات در کاخ سفید حفظ همین میزان حمایت فعلی ترامپ از عربستان سعودی در برابر توصیه‌های گروه های حقوق بشری و کنگره را تقریباً غیرممکن می‌کند.

مارکوس مونتگومری، محقق مرکز عربی واشنگتن دی سی که امور کنگره را دنبال می‌کند، گفت که بایدن سعی می‌کند دولت‌اش از جنگ در یمن فاصله بگیرد، البته بدون اینکه بخواهد کاملاً حمایت‌ها از تلاش‌های پادشاهی را قطع کند.

مونتگومری گفت: امیدوارم که جنگ تا ژانویه 2021 به پایان برسد، اما اگر بایدن نیز از آن به نوعی پشتیبانی کند، تعجب نخواهم کرد، اما بدیهی است که این حمایت آنقدر که در زمان ترامپ واضح و علنی بوده، در زمان بایدن نخواهد بود.

اولریچسن همچنین گفت که احتمالاً بایدن برای پایان دادن به جنگ به پادشاهی سعودی فشار بیاورد، البته باز هم بدون اینکه بخواهد تمام حمایتهای آمریکا از ائتلاف به رهبری سعودی را قطع کند.

اولریشسن به میدل ایست آی گفت: بایدن ممکن است به سعودی‌ها فشار بیشتری برای از سرگیری روند سیاسی جهت پایان دادن به جنگ یمن وارد کند.

خود بایدن البته بارها گفته که ادامه فروش اسلحه را منوط به پاسخ سعودی‌ها در مورد قتل خاشقچی خواهد کرد، اما همه می‌دانیم که روسای جمهور به ندرت با همان لحن جدی که در مسیر تبلیغات ارائه می‌دهند در زمان به قدرت رسیدن هم رفتار می‌کنند.

اولریچسن گفت: فشار دو حزب کنگره برای تجدید نظر در اتحاد با عربستان سعودی احتمالاً در صورت ترک ترامپ از سمت خود ادامه خواهد یافت و ریاست جمهوری بایدن را در یک وضعیت دشوار قرار می دهد.

وی گفت: باید بین فشارهای داخلی و بین‌المللی یک توازن کاملاً حساب شده باید برقرار کند و هنوز برای من مشخص نیست، این توازن را چگونه ممکن است برقرار شود.