نگاهی به زوایای پنهان توافق تل‌آویو و امارات/ چه کسی پشت پرده پیمان آبراهام است؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، امارات و اسرائیل ۲۳ مرداد ماه اعلام کردند که به توافقی در زمینه عادی‌سازی روابط دست یافته‌اند. این خبر بسیار مهم و تاثیرگذار بود. چرا که امارات رسما بعد از مصر و اردن به سومین کشور عربی تبدیل خواهد شد که با اسرائیل روابط رسمی برقرار می‌کند. توافق عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و امارات در حقیقت روح حاکم بر معامله قرنی است که سال گذشته از سوی ترامپ رونمایی شد. در ادامه این روند، رئیس موساد به امارات سفر کرد و سرانجام اولین پرواز رسمی از تل‌آویو به ابوظبی صورت گرفت. همه این مسائل نشان‌دهنده این است که سرعت عادی‌سازی  روابط بین امارات و اسرائیل بسیار بالا بوده و قرار است توافق عادی‌سازی چند هفته دیگر در آمریکا امضا شود.

اقدام امارات با محکومیت‌های گسترده‌ای در منطقه و حتی داخل امارات نیز مواجه شده است. اما نکته مهمی که در مورد این توافق که به پیمان آبراهام معروف است تاکنون مغفول مانده به پشت پرده و صحنه‌گردان اصلی این توافق بر می‌گردد. در این مطلب به بررسی نقش «حیم سابان»، میلیاردر یهودی، خواهیم پرداخت که به مرد پشت پرده روابط امارات و اسرائیل معروف است.

حیم سابان کیست؟

شبکه تلویزیونی کان اسرائیل اعلام کرده که حیم سابان نقش مهمی در روابط امارات و اسرائیل و توافق عادی‌سازی داشته است. اما حیم سابان کیست؟ حیم سابان در مورد خودش اعلام کرده که «من از لحاظ روانی با اسرائیل در ارتباط هستم و هر وقت پرواز می‌کنم و از هواپیما سواحل اسرائیل را می‌بینم اشک در چشمانم حلقه می‌زند.» حیم سابان تابعیت اسرائیل و آمریکا را دارد. وی اصالتا مصری است و در شهر اسکندریه به دنیا آمده است. او از هیچ فرصتی برای اعلام وفاداری و محبت خود به اسرائیل فروگذار نمی‌کند.

حیم سابان بار‌ها گفته که مهاجرت به آمریکا فقط با هدف حفاظت از مصالح و منافع اسرائیل صورت گرفته است. حیم سابان در ابتدا به هیچ عنوان سیاسی نبود؛ او در ۲۴ سالگی گروهی را مدیریت می‌کرد و به عنوان مُبلغ سفر‌ها و کنسرت‌ها به اسرائیل کار می‌کرد. اما جنگ ۱۹۶۷ یا یوم کیپور باعث شد که حیم سابان غرق در بدهی شود و ۶۰۰ هزار دلار بدهکار شود؛ چرا که وی این مبلغ را به عنوان پیش پرداخت به هنرمندان برای سفر به اسرائیل پرداخت کرده بود، اما جنگ بین مصر و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ مانع از این سفر‌ها شد.

سابان در دهه هشتاد میلادی به لس آنجلس سفر کرد و با خرید حق سریال انیمیشن ژاپنی «Power Rangers» وارد دنیای بازاریابی شد. سابان در سال ۱۹۸۸ بنیاد سرگرمی به نام خود در آمریکا ایجاد کرد و به نوازندگی و تهیه‌کنندگی برنامه‌های تلویزیونی کودکان پرداخت. دامنه فعالیت‌های رسانه‌ای سابان به فراتر از آمریکا و اروپا نیز کشیده شد. در جولای ۲۰۰۱ سابان شرکت رسانه‌ای خود تحت عنوان «خانواده فاکس» (Fox Family Worldwide Inc) را به فروش رساند و مبلغ ۱.۶ میلیارد دلار از این فروش به دست آورد. فاکس سپس به ای‌بی‌سی تغییر نام داد.

وی در سال ۲۰۰۳ کنترل گروه رسانه‌ای ورشکسته ProSiebenSat.۱ را به دست گرفت. این گروه بزرگترین شرکت پخش تبلیغات تلویزیونی در آلمان بوده که خود دارای ۵ شبکه برجسته و مطرح کشور می‌باشد. در مجموع ۴۵ درصد تبلیغات تلویزیونی کل آلمان در اختیار این گروه قرار دارد. این نخستین بار بود که یک فرد خارجی بزرگترین شرکت رسانه‌ای در آلمان را در کنترل خود داشت. سابان تعدادی از رقبای سابق از جمله برخی از اعضای بی‌بی‌سی را به هیات‌مدیره ProSiebenSat.۱ آورد. وی در سال ۲۰۰۷ این شرکت آلمانی را نیز فروخت و سودی معادل ۲۲.۴۰ میلیون یورو از این فروش به دست آورد.

وی در ادامه بر بزرگترین رسانه‌های بین المللی سیطره یافت. در اینجا وی احساس کرد که زمان وارد شدن به دنیای سیاست فرار رسیده است. در سال ۲۰۰۲ حیم سابان به دنبال آن بود تا نقشی اساسی و مهم در خاورمیانه ایفا کند.

سابان در سال ۲۰۰۲ بودجه ابتدایی ۱۳ میلیون دلاری را برای تاسیس «مرکز سابان برای سیاست خاورمیانه» اختصاص داد؛ اندیشکده‌ای واقع در واشنگتن دی‌سی با موضوعیت سیاست خارجی. این اندیشکده شاخه‌ای از اندیشکده بزرگتر «موسسه بروکینگز» محسوب می‌شود. هدف این مرکز ارائه اطلاعات و تحلیل رویکرد سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه به سیاست‌گذاران است.

سابان بزرگترین دغدغه خود را محافظت از رژیم صهیونیستی اعلام کرده است. وی فرمول خود در این زمینه را اینگونه توصیف کرده است: «باید از سه روش برای نفوذ به جامعه سیاسی آمریکا استفاده کرد: ارائه کمک‌های مالی به احزاب سیاسی، ایجاد اندیشکده و کنترل رسانه‌ها.»

کمک‌های مالی سخاوتمندانه سابان به نامزد‌های دموکرات در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا شهرت دارد. کمک مالی سابان به نامزد دموکرات در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ بیش از ۱۰ میلیون دلار بوده و وی را به‌عنوان پنجمین شخص حقیقی (و نه حقوقی) حامی مالی انتخاباتی قرار داد. هیلاری کلینتون در سال ۲۰۰۴ سابان را دوست، حامی و مشاور خوب خود معرفی کرد: «من بخاطر تعهد سابان به اسرائیل، تلاش برای ایجاد صلح پایدار در خاورمیانه، سرمایه‌گذاری در امور من و بخصوص اقداماتش در مسیر آشتی (پیمان صلح اسرائیل با اعراب) از وی سپاسگزارم.»

سابان حامی سمینار آموزش رهبری سیاسی ملی آیپک (کمیته امور عمومی آمریکا-اسرائیل) است؛ مجموعه سمینار‌هایی که هر شش ماه یکبار در واشنگتن برگزار شده و طی آن به دانشجویان فعال در دوره‌ای سه‌روزه، آموزش سیاست‌های حمایت از رژیم صهیونیستی ارائه می‌گردد. این سمینار در هر دوره به ۳۰۰ دانشجو از صد‌ها دانشگاه آمریکا آموزش داده تا آن‌ها را برای چالش‌ها و فرصت‌های آتی خود در دانشکده‌هایشان آماده نماید. از جمله اساتید حاضر در این سمینار‌ها می‌توان به مارک کرک، سناتور اوان بای، دیوید ماکوفسکی و دنیس راس اشاره کرد. این افراد همگی به مخالفت با ایران و حمایت سرسختانه از رژیم صهیونیستی معروف هستند.

سابان تا زمانی که در اسرائیل بود در ارتش این رژیم خدمت می‌کرد و اکنون که در آمریکا به سر می‌برد به یکی از بزرگترین حامیان مالی اسرائیل تبدیل شده است. یوری مسجا، تحلیلگر روزنامه هاآرتص، با اشاره به خدمات سابان در آمریکا برای مصالح و منافع یهود و به ویژه اسرائیل گفته که سابان «نخست وزیر واقعی اسرائیل و دولت جهانی یهود» است.

سابان و توافق امارات و اسرائیل

حیم سابان نقش مهمی در توافق امارات و اسرائیل ایفا کرد و با واسطه‌گری خود زمینه را برای این توافق آماده کرد. سابان این توافق را دستاوردی قاطع توصیف کرده است. سابان در سال ۲۰۱۸ به امارات سفر و با محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی دیدار کرد و بر ضرورت روابط رسمی تل‌آویو ابوظبی تاکید کرد. سابان آن زمان اعلام کرده بود که روابط غیر رسمی امارات و اسرائیل در سطح خوبی است، اما پنهانی بوده و باید علنی شود. این میلیاردر یهودی بار‌ها اشاره کرده که برای سال‌ها با محمد بن زاید و یوسف العتیبه سفیر امارات در آمریکا دیدار کرده و در مورد لزوم عادی‌سازی روابط با اسرائیل به آن‌ها تاکید کرده است.

در واقع توافق عادی‌سازی امارات و اسرائیل یک اقدام ناگهانی نبود. بلکه در ژوئن گذشته پس از انتشار مقاله یوسف العتیبه در روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارونوت که در مورد الحاق کرانه باختری بود زمینه‌ها فراهم شد. العتیبه در این مقاله به مصالح و منافع مشترک بین اسرائیل و امارات و امکان همکاری بین تل‌آویو و ابوظبی تاکید کرد. العتیبه همچنین این مسئله را مورد تاکید قرار داد که امارات پل ارتباطی اسرائیل با جهان عرب است که ممکن است این پل با اجرای طرح الحاق از بین برود.

پس از انتشار این سخنان، منابع اسرائیلی فاش کردند که حیم سابان در پشت پرده این مسئله حضور دارد. کانال ١٣ اسرائیل اعلام کرد که العتیبه ۱۱ روز قبل از انتشار مقاله به نزد سابان که وی را دوست خود می‌داند رفته بود تا در مورد چگونگی ارسال پیام خود علیه تصمیم الحاق به جامعه اسرائیل و افکار عمومی مشورت کند. سابان به العتیبه پیشنهاد کرد که این پیام به زبان عبری باشد و در یک رسانه بزرگ اسرائیلی منتشر شود.

قبل از اینکه سابان مسئولیت انتشار مقاله العتیبه را بر عهده بگیرد قرار بود این مقاله در نیویورک تایمز یا واشنگتن پست منتشر شود. انتشار این مقاله در روزنامه یدیعوت آحارونوت و زمان انتشار آن نیز، ایده موشه دبی،مشاور رسانه‌ای حیم سابان، بود و این مسئله باعث شد تا مقاله العتیبه در ژوئن گذشته منتشر شود و مقدمه‌ای برای آخرین گام عادی‌سازی روابط بین امارات و اسرائیل باشد.

نتیجه
حیم سابان را می‌توان هم مرد پشت پرده روابط امارات و اسرائیل و هم معمار توافق عادی‌سازی روابط امارات با اسرائیل دانست. وی حتی اعلام کرده که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل اعلام آمادگی کرده، اما از واکنش ایران و قطر هراس دارد. کانال ١٢ اسرائیل اعلام کرده که سابان دوست صمیمی محمد بن زاید است و این میلیارد یهودی کسی است که بذر آغاز روابط رسمی و عمومی بین امارات و اسرائیل را کاشت.

حیم سابان تنها یکی از ده‌ها لابی اسرائیل در آمریکا است که به دنبال عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و جهان عرب است. برای فهم سیاست‌های اسرائیل در ابتدا باید به شناخت این لابی‌ها پرداخت تا دورنمای سیاست‌ها نیز مشخص شود.