سنگ اندازی ترامپ در مسیر بازگشت بایدن به برجام
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، به موازات جدی‌تر شدن رقابت‌های انتخاباتی آمریکا، تلاش‌های ضدایرانی دولت ترامپ هم تشدید شده است. در همین خصوص منابع مطلع به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند، دولت دونالد ترامپ در‌صدد است قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ۱۳آبان تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کند که رفع آنها در دولت‌های آینده دشوار باشد. مقام‌های مطلع گفته‌اند دولت ترامپ توجه ویژه‌ای به تحریم بخش انرژی ایران دارد. جو بایدن نامزد دموکرات‌ها که در اکثر نظرسنجی‌ها از ترامپ پیشتاز است اعلام کرده که در صورت پیروزی در انتخابات، آمریکا به برجام بازخواهد گشت. ترامپ می‌خواهد این بازگشت را دشوار کند.
در همین ارتباط، روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال نوشته است، نتایج نظرسنجی انتخابات ریاست‌جمهوری در ایالت‌های کلیدی نشان می‌دهد که جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، پیشتاز است و به‌همین دلیل مقام‌های دولت ترامپ نگران هستند که در صورت پیروزی جو بایدن، سیاست او برای تعامل با ایران، باعث شود که راهبرد فشار دیپلماتیک برای وادار کردن ایران به مذاکره و توافقی‌تازه بی‌اثر شود.
این گزارش اضافه کرده است، دولت ترامپ ذیل قوانین مرتبط با تروریسم تحریم‌هایی علیه ایران وضع کرده است که به عقیده تحلیلگران، لغو آنها سخت خواهد بود. منابع مطلع همچنین مدعی شده‌اند، دولت ترامپ در‌صدد است بخش‌هایی را که ادعا می‌شود در تامین مالی فعالیت‌های تروریستی منطقه‌ای ایران حیاتی هستند، مانند پتروشیمی و صنایع فلزی را تحت‌فشار قرار دهد، به‌همین دلیل بخش انرژی ایران به‌طور ویژه مد‌نظر است.
وال‌استریت در گزارش خود به برنامه دولت ترامپ مبنی بر وضع تحریم‌های جدید پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در آن کشور اشاره کرده است. تحریم بانک‌ها و موسسات مالی ایران نیز بخشی از این سیاست به‌شمار می‌آید. این تحریم‌ها در ادامه تحریم‌های ناظر بر بخش معادن و ساخت‌وساز ایران صورت می‌گیرند که در ژانویه سال‌جاری از سوی دولت ترامپ تعیین شدند. موضوع بر سر دستورالعمل اجرایی ۱۳۹۰۲ دولت ترامپ است. این دستورالعمل ناظر بر الزام مقابله با فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای ایران است.
در این میان، بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها خواستار تشدید هرچه بیشتر تحریم‌های ایران است. تحت‌فشار مارک دوبوویتز، رئیس این بنیاد، دولت ترامپ در اوایل ماه اکتبر، بانک‌ها و موسسات مالی ایران را مشمول تحریم‌های جدید خود کرد. هدف از تحریم‌های جدید آمریکا، مانع شدن از رفع آنها در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات پیش‌روی آمریکا اعلام شده است.
وال‌استریت ژورنال به نقل از ادعاهای رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نوشته است: «ده‌ها هزار از فعالان بازار باید تصمیم بگیرند که آیا حاضرند با نهادهای مرتبط با تروریسم در ایران همکاری اقتصادی داشته باشند؟» بدیهی است که نقض تحریم‌های ناظر بر مقابله با اقدامات تروریستی مجازات‌های سنگین آمریکا را در پی خواهد داشت. وزارت خزانه‌داری آمریکا در همین رابطه بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه انرژی ایران را در ارتباط با آن‌چه فعالیت‌های تروریستی خوانده می‌شود، تحریم کرده است. این تحریم‌ها از جمله شامل «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا» می‌شود که در حوزه صنایع پتروشیمی ایران فعالیت دارد. استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز همسو با این ادعاها، مدعی شده بود: «صنایع نفت و پتروشیمی ایران منابع اصلی تامین مالی فعالیت تروریستی ایران در جهان به‌شمار می‌آیند.»
هم‌زمان مقام‌های فعلی و قبلی دولت آمریکا گفته‌اند، تحریم مجدد بخش‌هایی که هم‌اکنون تحت‌تحریم هستند ذیل قوانین مرتبط با تروریسم باعث خواهد شد، رفع آنها بسیار سخت شود و چنانچه در آینده کسانی بخواهند این تحریم‌ها را رفع کنند با یک فرآیند پیچیده روبه‌رو می‌شوند. در این ارتباط، کریستن فانتنرز، از مقام‌های سابق امور خلیج‌فارس شورای امنیت ملی آمریکا گفته است، رفع برخی از این تحریم‌ها بسیار دشوار خواهد بود. کریستن فونتنرز تاکید کرده است، در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات، او در راستای نشان دادن حسن‌نیت به ایران و آوردن آنها پای میز مذاکره ممکن است چند تحریم علیه ایران را بردارد، اما او قادر نخواهد بود اقدامات بزرگ مانند تحریم‌های مرتبط با آن‌چه رویکرد تروریستی خوانده می‌شود، را بردارد.
جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیش از این گفته در صورت پیروزی در انتخابات به این توافق‌ها بازخواهد گشت. با این حال، او درباره بازگشت به برجام گفته در صورتی‌که ایران به تعهدات اولیه‌اش در برجام برگردد، او هم آمریکا را به این توافق بازخواهد گرداند. بایدن در ماه سپتامبر در مصاحبه با «سی‌ان‌ان» اعلام کرده بود که در صورت پیروزی در انتخابات روز سوم نوامبر، آمریکا بار دیگر به جمع کشورهای شرکت‌کننده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بازخواهد گشت. چنین امری به‌معنای رفع تحریم‌های پیش‌بینی شده از سوی دولت ترامپ خواهد بود. از این‌رو، دولت ترامپ تصمیم دارد مانع از رفع تحریم‌های ایران شود. اگرچه آنتونی بلینکن مشاور بایدن بارها در مصاحبه‌ها و اظهارنظرهایش اعلام کرده که بایدن در صورت پیروزی در انتخابات به‌دنبال «توافقی قوی‌تر» با ایران خواهد بود.
اخیرا نیز کاخ‌سفید با استناد به برخی ایمیل‌هایی که مدعی است هکرهای ایرانی با هدف اثرگذاری بر انتخابات آنها را برای شهروندان آمریکایی ارسال کرده‌اند، جمهوری اسلامی ایران را متهم به دخالت در انتخابات آمریکا کرد و در پی آن برخی موسسات رسانه‌ای ایرانی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. موضوعی که با تکذیب مقامات ایرانی و احضار سفیر سوئیس به وزارت‌خارجه کشورمان مواجه شد. پای این موضوع به‌مناظره آخر دو رقیب انتخاباتی نیز باز شد و ترامپ گفت: این سه کشور می‌خواهند مانع انتخاب من شوند. بایدن هم گفت: اگر موضوع دخالت صحت داشته باشد، پس از پیروزی برخورد محکمی با این سه کشور خواهم داشت.
دولت دونالد ترامپ اردیبهشت ۱۳۹۷ با خروج از توافق هسته‌ای تحریم‌های خود علیه ایران را بازگرداند. آمریکا همچنین مردادماه ۱۳۹۹ تلاش کرد قطعنامه‌ای را به تصویب شورای‌امنیت سازمان ملل برساند تا تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند، اما ۱۳ عضو از ۱۵ عضو شورای‌امنیت با آمریکا همراه نشدند. به‌دنبال آن آمریکا اعلام کرد که مکانیزم‌ماشه برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که شامل تحریم‌های تسلیحاتی می‌شود را فعال کرده است. دونالد ترامپ روز جمعه گفت که در سه سال اخیر رویکرد دولت او باعث شده است که «ایران از یک کشور ثروتمند به یک کشور فقیر» تبدیل شود و تولید ناخالص داخلی این کشور ۲۷ درصد کاهش داشته است.
رئیس‌جمهوری آمریکا پیش‌تر هم گفته بود راهبرد فشار حداکثری علیه ایران به اقتصاد این کشور به‌شدت ضربه زده است و به همین دلیل به محض پیروزی او در انتخابات سوم نوامبر، اولین کشوری که به او تلفن خواهد زد، ایران خواهد بود و خواهان توافق خواهد شد. پیش از این مقامات ارشد ایران، هرگونه مذاکره با آمریکا را رد کرده و بازگشت واشنگتن به برجام را شرط مذاکره آن‌هم صرفا در چارچوب برجام و نه مسائل منطقه‌ای و موشکی دانسته بودند. مضاف بر این، جمهوری اسلامی در یک‌سالگی خروج آمریکا از برجام یعنی اردیبهشت ۹۸، طی ۸ ماه گام‌های کاهش تعهدات برجامی خود را آغاز و دی‌ماه سال گذشته گام نهایی را با توقف تمامی محدودیت‌های عملیاتی برداشت. توقف فروش ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب‌سنگین، عبور از غنی‌سازی ۶۷/ ۳، لغو محدودیت‌های تحقیق و توسعه، گازدهی در فردو و توقف تمام محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام، پنج گام ایران برای کاهش تعهدات برجامی خود بوده است. اگرچه مقامات ایران اعلام کرده‌اند که در صورت برگشتن آمریکا به برجام این گام‌ها قابل‌بازگشت است.
