کاهش دمای پول داغ در بازارها+نمودار

به گزارش اقتصادنیوز سال 99 سالی پر از تنش برای متغیر های پولی بوده است.افزایش ده ماهه ی نخست سال برای نقدینگی ،حجم پول و شپه پول در سال جاری در کل دهه 90 بی سابقه بوده است.همین امر را میتوان از علل تورم و رشد بالای سطح قیمت ها در سال جاری دانست.همچنین رشد بالای حجم پول در ماه های ابتدایی سال و به طبع رشد پایین شبه پول در همان ماه های ابتدایی،و معکوس شدن این رابطه در ماه های اخیر  را،میتوان از اتفاقات مهمی دانست که در سال 99 باعث فراز و فرود ارکان تشکیل دهنده ی نقدینگی شده است.نوسان انتظارات تورمی و همچنین رکود و رونق در بازار های سرمایه در سال جاری ،از عمده دلایل تغییر در توازن متغیر های پولی بوده است.

متغیر های پولی

پایه پولی و نقدینگی دو جزء اصلی متغیر های پولی هستند.پولی که مستقیما توسط بانک مرکزی خلق و عرضه میشود،پول پر قدرت یا پایه پولی نام دارد. پایه پولی که توسط بانک مرکزی خلق شده  در چرخه ی نظام بانکی قرار میگیرد و به میزان چرخش این پول در نظام بانکی ضریب فزاینده(خلق پول وسط بانک ها) گفته میشود،برایند پایه پولی و ضریب فزاینده، حجم نقدینگی میشود اما نقدینگی موجود در اقتصاد دارای دو رکن اصلی است.

به آن قسمت از نقدینگی که در حساب های بلند مدت بانک ها حبس می شود،شبه پول می گویند .از سویی دیگر اسکناس و مسکوکات نزد مردم و همچنین حساب های جاری ،حجم پول نام دارد.این متغیر های پولی در اقتصاد به پارامتر های تورم ساز مشهور هستند، از این حیث نیز  تغییرات این متغییر ها بسیار مورد توجه اقتصاد دانان قرار دارد.از همین رو در این گزارش به بررسی تغییرات نقدینگی و ارکان آن در 10 ماهه ی نخست سال پرداخته شده است.

برداشت اول؛

تغییرات نقدینگی در 10 ماه نخست سال

نقدینگی در پایان دی ماه سال جاری به رقم 3 هزار و 216 هزار میلیارد تومان رسید.در ده ماه نخست سال 99 این متغیر پولی حدود 30.1 درصد رشد داشته است،به بیان دیگر نقدینگی از پایان اسفند 98 تا پایان دی ماه امسال حدود 744 هزار میلیارد تومان رشد داشته است.به جز فروردین که به علت تعطیلات نوروز متغیر های پولی ماه آرامی را شاهد هستند،در تمامی ماه ها افزایش مقدار خالص ماهانه  نقدینگی همواره بالاتر از 60 هزار میلیارد تومان بوده است.

کمترین افزایش ماهانه

 رشد ماهانه ی نقدینگی در فروردین ماه با 1.7 درصد،کمترین رشد این متغیر در سال است.چنانچه تعطیلات نوروز را لحاظ کنیم میتوان گفت مهر ماه با 2.2 درصد رشد کمترین افزایش ماهانه برای نقدینگی در سال 99 بوده است.افزایش نرخ سپرده ی قانونی(سیاست انقباضی پولی) توسط بانک مرکزی و همچنین افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی در مهر ماه را ،میتوان از علل این رشد پایین دانست.

بیشترین افزایش ماهانه؛نقدینگی در روند صعودی

بیشترین افزایش ماهانه  نقدینگی در سال جاری با 3 درصد رشد به آخرین ماه پاییز 99  تعلق دارد.به بیان دیگر تنها در آذر امسال نقدینگی حدود 92 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.به کلی میتوان گفت از مهر تا آذر روند رشد نقدینگی صعودی بوده است .اما با توجه به رشد 2.7 درصدی این متغیر در دی ماه ،ظاهرا تب افزایش نقدینگی کمی فروکش کرده است.

برداشت دوم؛

تغییرات پر نوسان شبه پول در ده ماه ی نخست سال

شبه پول در پایان دی ماه امسال به رقم 2 هزار و 588 هزار میلیارد تومان رسید.از از پایان اسفند 98 تا پایان دی ماه 99 حدود 26.6 درصد به شبه پول افزوده شده ،این افزایش به مقدار 544 هزار میلیارد تومان بوده است.در 10 ماه نخست سال 73.2 درصد از افزایش نقدینگی متأثر از افزایش در شبه پول بوده است.به بیان دیگر 73 درصد نقدینگی خلق شده در 10 ماه سال 99 ،روانه  حساب های مدت دار بانکی شده است.

کمترین افزایش ماهانه شبه پول

در چهار ماه نخست سال افزایش شبه پول نسبت به سال های گذشته بسیار پایین تر بوده است.این روند کاهشی در رشد شبه پول تا جایی ادامه یافت که در تیر ماه تنها 28 هزار میلیارد تومان (با 1.3 درصد رشد )این متغیر افزایش داشته است.سود دهی بازار های سرمایه گذاری همانند بازار بورس در ماه های ابتدایی سال را میتوان از علل خروج دارایی ها از حساب های بلند مدت بانکی دانست،زمانی که جذابیت سود سپرده های بلند مدت بانکی نسبت به بازدهی بازار های دیگر کاهش میابد به طبع باعث کاهش شپه بود خواهد شد.

آذر ماه؛بیشترین افزایش ماهانه

پس از تیر ماه و اوج بازدهی بورس در میانه  مرداد ماه،شپه پول در مرداد ماه 62 هزار میلیارد تومان رشد داشت،این در حالیست که در تیر ماه این متغیر تنها 28 هزار میلیارد تومان افزایش را تجربه کرده بود.از مرداد ماه میتوان گفت رشد شبه پول روند صعودی به خود گرفت ،تاجایی که در آذر ماه افزایش این متغیر در قله  سال 99 قرار گرفت.در آخرین ماه پاییز سال جاری شبه پول با 3.7 درصد رشد ماهانه به ارزش حدود 91 هزار میلیارد تومان رکورد افزایش ماهانه را به ثبت رساند.میتوان روانه شدن دارایی ها به سمت سپرده های بلند مدت را ناشی از کاهش انتظارات تورمی در ماه های اخیر دانست.

برداشت سوم؛

فراز و فرود شدید حجم پول

حجم پول در پایان دی ماه سال 99 به رقم 627 هزار میلارد تومان رسید.در ده ماه نخست سال حجم پول 46.8 درصد رشد داشته است،به بیان دیگر این متغیر پولی در پایان دی ماه نسبت به پایان اسفند 98 حدود 200 هزار میلیارد تومان افزایش را تجربه کرده است.همچنین 26.8 درصد از نقدینگی خلق شده در ده ماه نخست سال جاری،به شکل پول و اسکناس نزد مرد و حساب های جاری درآمده است.روند رشد این متغیر پولی در نیمه ی نخست سال در مقایسه با ماه های اخیر،کاملا روند متفاوتی داشته است.

تیر ماه ؛رکورد بی سابقه حجم پول

در ماه های نخستین سال حجم پول با شتاب زیادی در حال افزایش بود.این متغیر در ماه های ابتدایی سال پا به پای شپه پول افزایش را تجربه می کرد،تا جایی که در تیر ماه رشد ماهانه ی حجم پول با 54 هزار میلیارد تومان و 10.7 درصد،  دو برابر رشد ماهانه ی شبه پول در تیر ماه بود،این اتفاق در چندین سال گذشته بی سابقه بوده است.کاهش جذابیت سود سپرده های بلند مدت در مقابل بازدهی بازار های سرمایه، دیگر که دلیل کاهش شبه پول در ماه نخستین سال بود،علتی برای افزایش پر شتاب حجم پول در همان ماه ها نیز بوده است.

کمترین افزایش ماهانه حجم پول در ده ماه نخست سال

پس از افزایش بی سابقه ی حجم پول در تیرماه و به ثبت رسیدن رکورد 88 درصد رشد نقطه به نقطه در مهر ماه که حداقل در یک دهه ی گذشته بی سابقه بوده است،رشد این متغیر روند آرامی به خود گرفت.روند نزولی رشد ماهانه ی حجم پول که در پاییز آغاز شده بود تا جایی ادامه یافت که در آذر ماه رشد ماهانه  تقریبا صفر درصدی را تجربه کرد.البته در دی حجم پول نسبت به ماه گذشته خود حدود 10 هزار میلیارد افزایش را تجربه کرد.

چرایی برهم خوردن توازن بین ارکان نقدینگی

فراز و نشیب رشد ماهانه ی حجم پول از 10.7 تا حدود صفر درصد در آذر ماه را میتوان  تا حد زیادی به دلیل به نوسان در انتظارات تورمی جامعه و بازدهی بازار های سرمایه گذاری دانست.بازدهی بالای بازار های سرمایه گذاری باعث میشود تا مردم دارایی های خود را به صورت نقد نزد خود نگه داری کنند تا هر زمان که اراده کردند بتوانند سرمایه گذاری خود را انجام دهند.همچنین بالا بودن انتظارات تورمی باعث میشود تا جامعه برای جلوگیری از کاهش ارزش دارایی های خود پول ها خود را از حساب های بلند مدت خارج کرده و به سمت بازار هایی مانند مسکن ،طلا ،ارز و ... ببرند.

انتخاب شدن شدن جو بایدن در آمریکا و به طبع کاهش انتظارات تورمی در ایران و همچنین کاسته شدن از رونق بالای ماه های گذشته ی بازار بورس را میتوان تا حد زیادی علت سنگین شدن کفه  ارکان تشکیل دهنده ی نقدینگی به سمت شپه پول دانست.چرا در ماه های اخیر پول ورودی به سپرده های بند مدت افزایش یافته است.