مسیر خانه ملت از «کبابی» می‌گذرد؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، اگرچه درگذشته استفاده از شیوه‌هایی همچون غذا دادن و پهن کردن سفره‌های غذا و حتی در برخی مواقع دادن هدایای نقدی در شهرستان‌ها از شیوه‌های مذموم تبلیغات در آستانه انتخابات‌ها به شمار می‌رفت اما این روزها به جای منسوخ شدن چنین شیوه‌هایی و جایگزینی آن با مناظره‌ها و برنامه‌های کارشناسی شده کاندیداها برای بهبود شرایط کشور، کلیپ‌هایی به سرعت در فضاهای مجازی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد تبلیغات از حالت نامتعارف به «ابتذال» تغییر حالت داده است.
این روزها افکار عمومی جامعه به شدت متوجه هزینه‌های هنگفت تبلیغاتی کاندیداهاست و این هزینه‌ها و منابع آن‌ها به یک حساسیت عمومی تبدیل شده طوری که آقاپور، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس از نبود معیاری برای نظارت بر هزینه‌های تبلیغاتی کاندیداها می‌گوید و تاکید می‌کند که با زیرساخت‌های فعلی امکان ایجاد شفافیت درمورد هزیه تبلیغاتی کاندیداهای انتخابات مجلس وجود ندارد.
درحالی‌که نمایندگان مجلس که باید برای آینده و قانون‌گذاری در کشور تصمیم‌گیری کنند و با برنامه‌های تخصصی و قابل اجرا برای حل مشکلات کشور پا در بهارستان بگذارند، این روزها با ایجاد ابتذال در تبلیغات انتخاباتی خود سعی در جلب آرای مردم به سمت خود را دارند.
استفاده از جلوه‌های بصری برای کسب توجه مردم حال چه استفاده از پوسترها و کلیپ‌های تبلیغاتی با رنگ و لعاب جذاب و شعارهایی باشد که بیشتر مانند تلاش فروشنده برای عرضه کالا است و چه پوشش عجیب و آرایش غلیظ، همه به نوعی در راستای فریفتن افکار عمومی است و مساله اساسی آن‌جاست که این چنین روش‌هایی در انجام تبلیغات و فاصله گرفتن از فضای بحث و مناظره جدی در خصوص رویکردهای سیاسی نامزدهای انتخابات، برنامه‌های حقیقی آن‌ها برای کمک به کشور برای برون‌رفت از مشکلات، همگی ضربه‌ای مهلک به کارآمدی مجلس و کیفیت انتخابات وارد می‌کند.
نبود ساختار حزبی به ویژه برای پیگیری این وعده‌ها پس از انتخاب نمایندگان، نبود آگاهی عمومی از حدود اختیارات نمایندگان مجلس شورای اسلامی و زمینه فرهنگی و اجتماعی و تاثیرپذیری بالای جامعه از گفته‌های اغراق آمیز، می‌توانند به عنوان ریشه‌های تداوم این شیوه از تبلیغات در دروه‌های مختلف انتخابات شناخته شوند.
در همین زمینه دکتر علی‌اصغر داوودی، استاد علوم سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد در گفت‌وگو با ایسنا به نقش متقابل مردم، نامزدهای انتخاباتی و شرایط قانونی و ساختاری در شکل‌گیری چنین شرایطی پرداخت.
این استاد علوم سیاسی در خصوص مفهوم انتخابات تصریح کرد: انتخابات مختص نظام‌های مردم‌سالار و دموکراتیک است بنابراین در جایی انتخابات وجود دارد که فرض بر این است که حکومت، حاکمان و سیاست‌ها مشروعیت خود را از درون جامعه و مردم می‌گیرند و در واقع مردم نقش مهمی در مشروعیت‌دهی هم به حاکمان و هم به سیاست‌ها دارند، وقتی که بحث مشروعیت مردمی پیش آمد این مساله مطرح می‌شود که حق انتخاب سرنوشت از آن مردم است و بنابراین نظامی که به این حق احترام بگذارد نظام دموکراتیک خوانده می‌شود.
وی در خصوص مهم‌ترین مساله در انتخابات گفت: در انتخابات مهم این است که مردم کسی را انتخاب کنند که مطبوع طبع آن‌ها قرار بگیرد که این یعنی افرادی که با رای آن‌ها و از دل خرد جمعی به قدرت رسیده و در واقع می‌تواند نیازهای مردم را برآورده کند.
در انتخابات باید بهترین راه‌حل انتخاب شود
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد درخصوص اهمیت برنامه‌ها و روش‌های کاندیداها برای حل مشکلات کشور خاطرنشان کرد: در انتخاب نمایندگان مجلس فلسفه وجودی انتخابات این نیست که هرکسی خود را در معرض رای قرار دهد، به او رای بدهیم بلکه فلسفه وجودی آن، این است که مردم از میان راه‌حل‌ها و شیوه‌هایی که برای پیش‌برد سیاست‌های عمومی جامعه وجود دارد بهترین راه را انتخاب کنند و در نهایت بتوانند نیازهای مردم اعم از مادی و معنوی را برطرف کند.
انتخابات یک مجموعه است
داوودی افزود: در نظام‌هایی که دموکراسی در آن‌ها جا افتاده است، کل فرایند انتخابات یک مجموعه است؛ از ابتدا شناسایی افراد توانمند، نامزد شدن آن‌ها، معرفی کردن آن‌ها به مردم، تهییج مردم به رای دادن و در ادامه پس از انتخاب شدن آن‌ها نیز نظارت و کنترل روی آن‌ها در قالب یک مجموعه انجام می‌شود.
احزاب سیاسی باید افراد توانمند را آموزش دهند
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد درخصوص نقش سیستم حزبی در آموزش افراد مناسب برای نمایندگی مجلس عنوان کرد: در جوامع با نظام دموکراسی سیستم حزبی وجود دارد و احزاب سیاسی از قبل افراد توانمند را آموزش می‌دهند و به آن‌ها در داخل حزب پست و مسوولیت می‌دهند و تجربه کسب می‌کنند و هنگامی که پخته شدند به عنوان کاندیدا معرفی و به صورت مطلوب و با روش‌های علمی به مردم معرفی می‌شوند، پشت این کاندیدا هر حزبی یک برنامه‌ای برای تمام حوزه‌ها از سیاست خارجی تا داخلی دارد، بنابراین مردم روی افراد متمرکز نمی‌شوند، بلکه روی برنامه‌ها و احزاب متمرکز می‌شوند که کدام راه‌حل بهتری دارد.
داوودی با اشاره به عدم توجه به احزاب در کشور افزود: متاسفانه در کشور ما به رغم اینکه بحث احزاب در قانون اساسی آمده اما احزاب سیاسی به جز برهه‌های محدودی رشد پیدا نکردند و به احزاب میدان داده نشده است.
مردم به دنبال برنامه‌های تازه هستند
وی اضافه کرد: در نبود احزاب هرکسی با یک شرایط حداقلی می‌تواند وارد حوزه سیاست شود و این افراد باید از فیلتر شورای نگهبان بگذرند. برخی از افرادی که از این فیلتر می‌گذرند افراد کم‌مایه‌ای هستند و برای مردم شناخته شده نیستند یا آنکه افرادی هستند که سال‌هاست در عرصه سیاست بوده‌اند حال‌آنکه مردم دنبال سیاست و برنامه‌های تازه هستند، این گونه است که در جامعه یک نوع بی‌میلی و بی‌رغبتی به وجود می‌آید و آن پویایی و حال و هوای انتخابات دیگر وجود ندارد.
این استاد علوم سیاسی اضافه کرد: کاندیدایی که در این شرایط وارد شده است، از طرفی باید از مردم رای بگیرد و از طرف دیگر سازوکارهایی که بتواند وی را از لحاظ فکری حمایت کند، وجود ندارد به همین منظور به روش‌های پوپولیستی روی می‌آورند بدین صورت که حتی یک نفر در فضای مجازی گریه می‌کند و رای می‌خواهد و یکی دیگر با رجز خوانی به دنبال رای می‌گردد، در واقع از روش‌های بسیار سخیف استفاده می‌کنند. هرکسی با هر روشی که می‌تواند بای رای گرفتن تلاش می‌کند. هدف رای گرفتن از مردم می‌شود اما به چه قیمتی؟ حتی برفرض که چنین نامزدی رای بیاورد، اگر وارد مجلس بشود می‌خواهد چه کار انجام دهد؟
در غیاب احزاب، نامزدها به روش‌های پوپولیستی روی می‌آورند
داوودی در مورد زمینه ایجاد شیوه‌های پوپولیستی تبلیغات خاطرنشان کرد: در غیاب روش‌های جاافتاده تبلیغات که در تمام جوامع دموکراتیک دنیا شناخته شده است و همچنین در غیاب رسانه‌ها، احزاب سیاسی و یا گروه‌های مردمی نیرومند، نامزدها خود را تک و تنها می‌بینند و روی به روش‌های پوپولیستی می‌آورند.
وی بیان کرد: عده‌ای از مردم حتی متوجه مفهوم انتخابات نمی‌شوند و به آن به مثابه یک نمایش و کارناوال برای سیر کردن شکم و رفتن از ستادی به ستاد دیگر و در واقع به دید یک تفریح به آن نگاه می‌کنند. طبیعی است که مردمی که از روی احساس تصمیم می‌گیرند تحت تاثیر چنین شیوه‌های تبلیغات قرار می‌گیرند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد درمورد ناتوانی برخی از نامزدهای مجلس در ارائه برنامه گفت: نامزدی که مدرک وی هیچ ارتباطی به کار نمایندگی ندارد و فقط به درآمد و کارهایی که نماینده مجلس می‌تواند انجام دهد، فکر می‌کند چرا باید برنامه بدهد؟ برخی از آن‌ها حتی نمی‌دانند که برنامه چیست، برنامه را یک نفر نمی‌تواند بدهد، باید پشت او یک جریان و حزبی باشد تا بتواند برنامه منسجم و جامعی را ارائه بدهد.
داوودی اضافه کرد: نماینده مجلس که فقط نماینده یک قوم، قبیله یا یک شهر نیست زمانی‌که وارد مجلس می‌شود نماینده تمام ملت است و باید از مسائل مختلف سیاست داخلی، خارجی، فرهنگی، کشاورزی، صنعتی و ... اطلاع داشته باشند اما وقتی برای این کار آموزش ندیده‌اند مشخص است که این وضعیت ایجاد می‌شود.
جامعه ما سیاست‌زده است
وی درخصوص ارتباط آگاهی سیاسی با روش‌های کنونی تبلیغات تصریح کرد: به هر میزان که آگاهی سیاسی مردم بیشتر باشد درک‌شان از این مسائل مرتبط با انتخابات بیشتر است، در جامعه ما آگاهی سیاسی وجود ندارد و جامعه سیاست‌زده است، نه سیاسی. جامعه سیاسی، جامعه‌ای است که مردم فهم، درک و آگاهی سیاسی داشته باشند اما در جامعه‌ای که مردم با اندکی تحریک به نفع این جریان یا آن جریان یا به نفع افراد مختلف سوق پیدا می‌کنند، دیگر آگاهی سیاسی وجود ندارد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد مشهد در مورد سیاست‌زدگی جامعه گفت: در جامعه‌ای که مشارکت منفعلانه و تهییجی است، به معنای واقعی کلمه مشارکت نیست، در واقع سیاست‌زدگی و عوام‌زدگی وجود دارد و دقیقا مانند آفت‌های اجتماعی دیگر، این مساله نیز یک آفت است، نه یک مزیت.
وی اضافه کرد: در جایی که آگاهی سیاسی و فرهنگ سیاسی بالایی وجود ندارد مردم نمی‌دانند که حق رای خودشان چه ارزشی دارد و حاضر هستند که با یک وعده غذا، یک سررسید و کتابچه این رای را به راحتی بفروشند و این‌ها همگی زمینه فرهنگی، روان‌شناختی و اخلاقی دارد.
رفاه اقتصادی یکی از لازمه‌های انتخابات مطلوب
این استاد علوم سیاسی در مورد شرایط لازم برای رسیدن به انتخابات مطلوب عنوان کرد: ما برای رسیدن به یک انتخابات مطلوب به پیشرفت‌های اقتصادی هم نیاز داریم تا مردم به حدی از رفاه، رشد و توسعه اقتصادی رسیده باشند که حاضر نباشند برای یک وعده غذا یا هر چیز دیگر رای خود را بفروشند و درنتیجه آن کسانی که پول بیشتر و توان پرداخت هزینه بیشتر را دارند بهتر بتوانند به قدرت دست پیدا کنند، البته من در این دوره این مساله را کمتر دیدم اما در دوره‌های گذشته خرج‌های هنگفتی در حوزه تبلیغات انجام می‌شد.
داوودی افزود: این مساله نیاز به قوانینی دارد که افراد طبق یک چهارچوب و ضابطه خاصی هزینه‌های تبلیغاتی خود را معرفی کنند و برای هزینه‌های تبلیغاتی حد تعیین شود و کسی بیشتر از آن نتواند هزینه کند و در نتیجه حداقل تعادل قدرت رقابت میان کسانی‌که از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده‌اند حفظ شود.
