معنای تعلیق پنجم اسفند چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز اساسا سفر گروسی به تهران مذاکره در مورد خروج یا عدم خروج ایران از پروتکل الحاقی نبود بلکه در مورد چگونگی انجام آن بود.به عبارت دیگر تهران می خواست در این سفر روابط خود را در دوره جدید با آژانس تعریف کند و در این حال خروج از پروتکل الحاقی را به شکل مدیریت شده و باکمترین هزینه به پیش ببرد و در عین حال راه را برای مذاکرات آتی کاملا مسدود نکند.از طرف دیگر اجرای پروتکل در پنجم اسفندماه به این معنی است که ایران هنوز سیگنال مهمی در مورد تعلیق یا کاهش تحریم ها از طرف آمریکایی دریافت نکرده است.بنابراین ایران و آمریکا هنوز از یک نقطه تعادلی برای بازگشت به برجام فاصله دارند چرا که طرف آمریکایی تصور می کند در صورت بازگشت به برجام در شرایطی که ایران غنی سازی ٢٠درصد می کند و تعهدات مبتنی بر پروتکل الحاقی را عملیاتی خواهد کرد؛منجر به ارسال سیگنال های اشتباه به طرف ایرانی خواهد شد .

برداشت مقامات امریکایی این است که هرگونه تعلیق یا کاهش تحریم ها در این مرحله به این مساله منجر خواهد شد که ایران علاوه بر تعلیق کلیه تحریم های ثانویه در حوزه هسته ای ،پرداخت غرامت برای عدم اجرای برنامه جامع اقدام مشترک در دوره ترامپ،حذف مکانیسم ماشه و لغو تحریم های غیر هسته ای را نیز طلب کند.در مقابل طرف ایرانی نیز بر این باور است که هرگونه انعطاف پذیری در این مقطع زمانی منجر به این خواهد شد که آمریکا از تعلیق کلیه تحریم ها بر اساس تعهدات برجامی خود صرف نظر کند و بخشی از تحریم ها را برای اصلاح برجام و حتی نقش منطقه ای و برنامه موشکی حفظ کند.در چنین شرایطی انتظار بازگشت آمریکا به برجام تا پایان ماه مارس[اوایل فروردین ماه] دور از ذهن به نظر می رسد.در این مرحله حداکثر انتطاری که می توان داشت فعال کردن ساز و کار اینستکس و کانال سوئیس خواهد بود.یعنی ایالات متحده بدون اینکه به شاکله اصلی تحریم ها دست بزند؛ در قالب موافقت با درخواست ایران برای دریافت وام از صندوق ؛واگذاری برخی معافیت ها برای خرید نفت از ایران و ازادسازی بخشی از پول های بلوکه شده در خارج این دو ساز و کار مالی و تجاری را تقویت خواهد کرد تا در مقابل ایران نیز غنی سازی ٢٠درصد و تعلیق پروتکل الحاقی را تداوم ندهد.

پس از عبور از این مرحله آمریکا امادگی خواهد داشت اعلامیه رسمی بازگشت به برجام را صادر کند.این اعلامیه احتمالا با ماه‌های اوریل و می مصادف خواهد شد.اما تازه کار در اینجا شروع می شود یعنی طرفین باید بر سر جدول زمانی بازگشت به تعهدات خود به توافق برسند.بااین حال مسیری که ایران به تازگی آغاز کرده است؛خطراتی را هم در بردارد.اگر ایران نتواند پروسه جدید را به خوبی مدیریت کند(نه همکاری کامل با آژانس و نه قطع کامل این همکاری)شاهد روندهای بازگشت پذیر خواهیم بود.یعنی تصاعد تنش و بحران،فعال کردن بند ماشه توسط کشورهای اروپایی و همراهی چین و روسیه با خواسته های غرب.بنابراین ایران در این مقطع زمانی باید با ظرافت و کاملا ماهرانه استراتژی جدید اش را پیش ببرد.هدف ایران از این استراتژی سرعت دادن به لغو تحریم ها است نه برهم زدن بازی ؛بنابراین این پروسیه دائما باید مورد نظارت و رصد قرار گیرد تا از اهداف اولیه خود دور نشود.در شرایط فعلی امریکای بایدن هنوز به تحریم های خود به مثابه سرمایه ارزشمند برای بالانس کردن فشارهای ایران در آینده می نگرد و ایران نیز تقریبا همین نگاه را به برنامه هسته ای خود دارد.

بنابراین برای بازگشت طرفین به برجام باید حداقل دو تا سه ماه دیگر صبر کرد.البته موضوع انتحابات ایران نیز می تواند در این میان زمان رسیدن دو طرف به نقطه تعادلی در مذاکرات را به تعویق بیندازد.فراموش نکنیم که در سیاست خارجی کشورها دو محیط داخلی و خارجی بسیار تعیین کننده هستند و همپای توجه به متغیرها و مولفه های خارجی باید به مولفه های داخلی نیز توجه کرد.این الگویی است که سال ها پیش مرحوم پروفسور روح الله رمضانی استاد فقید دانشگاه ویرجینیا پیش رویمان گذاشت.الگوی تعامل سه جانبه پویایی که ماحصل کنش و واکنش سیاست خارجی و موقعیت داخلی و خارجی در کشورهای در حال توسعه است.ایران در استانه انتخابات، محیط داخلی ما را می سازد و بطور طبیعی رقابت های سیاسی، کنش ها و تعاملات ما در محیط سیاست خارجی را متاثر خواهد کرد.