گزارش جامع گردشگری ایران: تحلیل فلایتیو از حال و روز گردشگری

فاصله چند برابری با کشورهای همسایه

اندازه اقتصاد ایران همچنان کوچک است و این مسئله در بودجه‌های سالانه‌ای که توسط دولت ارائه شده می‌توان مشاهده کرد. فلایتیو برای مشخص کردن این قضیه، نگاهی به گردشگری فرانسه داشته و آن را با بودجه سالانه ایران مقایسه کرده. گردشگری کشور فرانسه سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار (پیش از کرونا) درآمد دارد. در مقایسه، بودجه سالانه ایران در سال جاری تنها ۱۲۱ میلیارد دلار بوده.

فرانسه به عنوان ایده‌آل گردشگری شناخته می‌شود و مطمئنا ایران از نظر زیرساختی، بازاریابی و برندینگ، قدرت ویزا و تمایل گردشگران به سفر فاصله فراوانی با این کشور دارد. این فواصل را بهتر است با اعداد و ارقام مشاهده کنیم. گردشگری ایران در مقایسه با امارات و عربستان چه آماری را کسب کرده؟ فلایتیو سال ۲۰۱۸ را به عنوان یک سال با داده قابل‌اعتماد منتشر کرده.

بر اساس گردشگر ورودی:

• ایران:  مجموع ۷.۳۰ میلیون توریست

• امارات:  مجموع ۲۳.۰۹ میلیون توریست

• عربستان:  مجموع ۱۷.۵۷ میلیون توریست

• عمان:  مجموع ۳.۲۴ میلیون توریست

• قطر:  مجموع ۱.۸۲ میلیون توریست

• ترکیه: مجموع ۴۶.۱۱ میلیون توریست

با نگاهی ساده به این آمار می‌توان متوجه شد که در سال ۲۰۱۸ ایران عملکرد ضعیفی را نسبت به کشورهای منطقه داشته و برنده این رقابت هم ترکیه بوده که در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۴۶ میلیون گردشگر را جذب کرده. ایران تنها از عمان و قطر گردشگر بیشتری داشته که اگر وارد داده‌های «میانگین خرج گردشگران» شویم، متوجه می‌شویم که اوضاع چندان مطلوب نیست. فلایتیو دوباره برای اطمینان بیشتر از داده‌ها سال ۲۰۱۸ را انتخاب کرده و به بررسی Income Per Tourist پرداخته.

بر اساس میانگین خرج گردشگران:

• ایران: ۷۲۰ دلار

• امارات: ۱۴۹۹ دلار 

• عربستان: ۹۶۶ دلار

• عمان: ۸۸۶ دلار 

• قطر: ۸۳۷۸ دلار

با نگاه به این اعداد می‌توان متوجه شد که گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند هزینه کمی را متقبل می‌شوند. بخشی از این به خاطر ارزش کم پول ملی ایران است. بخش دیگری هم ساختار سوبسیدی است که در کشور رواج دارد و بسیاری از محصولات را نسبت به دلار ارزان می‌کند.

از طرفی هم باید توجه کرد که شکل و شیوه سفر به ایران، ماجراجویی بیشتری دارد و به همین خاطر هزینه اقامت هم کاهش پیدا می‌کند. یک گردشگر به جای اینکه در لوکس‌ترین ‌هتل‌های ایران اقامت کند، فرصت کشف را مغتنم می‌شمارد و اقامت‌گاه‌هایی که در نقاط دورافتاده قرار دارند را انتخاب می‌کند. همین موردی هزینه نهایی را کاهش خواهد داد.

در نهایت این میزان گردشگر و هزینه نهایی آن‌ها تاثیر مستقیمی بر روی GNP و GDP ایران دارد. فلایتیو GNP را به عنوان یک ابزار صحیح استفاده کرده و بر این اساس میزان موفقیت استراتژی گردشگری ایران را سنجیده. نگاهی به GNP ایران در مقایسه با رقبا در سال ۲۰۱۸ داشته باشیم.

درصد تاثیر گردشگری در GNP:

• ایران: ۱.۸ درصد (بر اساس ۵.۲۵ میلیارد دلار درآمد)

• عربستان: ۲.۲ درصد (بر اساس ۱۶.۹۷ میلیارد دلار درآمد)

• امارات: ۸.۲ درصد (بر اساس ۳۴.۱۶ میلیارد دلار درآمد)

• عمان: ۳.۱ درصد (بر اساس ۲.۸۷ میلیارد دلار درآمد)

• قطر: ۸.۳ درصد (بر اساس ۱۵.۲۴ میلیارد دلار درآمد)

• ترکیه: ۹ درصد (بر اساس ۲۹.۵ میلیارد دلار درآمد)

با این داده می‌توان نتیجه گرفت که گردشگری ترکیه بیش‌ترین سهم نسبت به GNP را بین کشورهای منطقه دارد و ایران هم کم‌ترین سهم را دارد. همانطور که اشاره کردیم،‌ در زمینه چینش استراتژی گردشگری باید از نظر دوری کرد و به اعداد و ارقام نگاه کرد. ترکیه و امارات هر دو از موفق‌ترین کشورهای منطقه در زمینه گردشگری بودند. چطور می‌توانیم بر اساس مدل ترکیه پیش‌روی کنیم؟

الهام‌گیری از مدل گردشگری ترکیه

ترکیه با سند Vision ۲۰۲۳ توانسته که تمامی فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی،‌ سیاسی و بین‌المللی خود را هماهنگ کند. این سند تمرکز خاصی بر روی گردشگری پایدار دارد. فلایتیو با بررسی این سند به دو نکته اساسی رسیده.

• بهبود زیرساخت به صورت جمعی،‌ طبیعی و پایدار

• برندینگ مشخص برای هر نقطه از کشور

در زمینه زیرساخت باید پروژه‌ای ملی ایجاد شود. ذهنیت ترکیه دوری از توسعه نقطه نقطه کشور است. مقامات این کشور با این شکل از توسعه کاملا مخالف هستند و ترجیح آن‌ها برای جذب سرمایه، اهمیت به توسعه کلی یک شهر است. در حقیقت ترکیه این دید را دارد که از تولید نقاط توریستی دوری کند و به جای آن شهرهایی مناسب گردشگر ایجاد کند.

در زمینه برندینگ هم ترکیه توانسته با تکیه بر ایجاد یک هویت بصری مشخص برای هر شهر و معرفی آن از طریق کانال‌های مختلف مثل اینفلوئنسر مارکتینگ، گردشگر فراوانی را جذب کند. این بخش از پروژه ترکیه را می‌توان به صورت خصوصی اجرا کرد. در حقیقت فلایتیو با همکاری Feel Iran پروژه فم تریپ ایران را در دو نوبت اجرا کرده.

در نوبت اول سهم ایران از گردشگر ترکی افزایش پیدا کرد. نوبت دوم این کارزار بر روی اروپا، آمریکا و آسیا تمرکز دارد. این روند را می‌توان ادامه داد و بر روی هویت بصری و معنوی و فرهنگی شهرهای مختلف ایران کار کرد. عناصر زیبایی‌شناختی، تاریخی و اجتماعی مختلفی در شهرهای ایران نهفته که این پروژه توانایی کشف آن‌ها را دارد.