ETF بیت کوین چیست و چگونه کار می کند؟

رپرتاژ آگهی: صندوق قابل معامله بیت کوین (Bitcoin Exchange-Traded Fund)، در واقع بر اساس قیمت بیت کوین در بازارهای تنظیم‌شده و قانونی عمل کرده و در محاسبه قیمت، از صرافی‌های کریپتویی استفاده نمی‌کند. سرمایه‌گذاران از طریق ETF بیت کوین می‌توانند بدون نیاز به عضویت و احراز هویت در یک صرافی‌، در این رمزارز سرمایه‌گذاری کنند و حتی در ETF های فیوچرز بیت کوین، از اهرم در معاملات خود بهره ببرند.

بازار رمزارزها مراحل تکامل و بلوغ خود را سپری می‌کند و امروزه، اکثر سرمایه‌گذاران شخصی به‌دنبال بهترین ارزهای دیجیتال برای خرید می‌گردند و نهادهای سازمانی، سرمایه‌گذاری‌های خود را از طریق ETF های قانونی انجام می‌دهند. حضور سرمایه‌گذاران سازمانی در محصولات ETF بیت کوین، یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد قیمت این رمزارز طی سال‌های اخیر بوده است.

در این مقاله بررسی می‌کنیم که ETF بیت کوین چیست، نحوه عملکرد آن چگونه است و چه مزایا و معایبی در یک صندوق قابل معامله بیت کوین متوجه سرمایه‌گذاران است.

ETF بیت کوین چیست؟

ای‌تی‌اف یک نوع ابزار سرمایه‌گذاری است که بر اساس قیمت یک یا چند دارایی، یک صندوق سرمایه‌گذاری با سهم‌های متعدد از آن را ایجاد کرده و سرمایه‌گذاران با خرید سهام آن، به‌نوعی دارایی یا مجموع دارایی‌های مربوطه را خریداری کرده‌اند. این صندوق‌های قابل معامله در بازارهای مالی با شاخص و نماد ویژه خود فعالیت می‌کنند. برای مثال، شاخص اس‌اندپی 500 (S&P 500) که مجموع عملکرد سهام 500 شرکت بزرگ آمریکایی را نشان می‌دهد، یک ETF هم دارد که سرمایه‌گذاران با خرید سهام این ETF، در واقع در سهام این 500 شرکت اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

ETF بیت کوین هم به همین شکل عمل می‌کند و هر سهم در یک ETF بیت کوین، با نوسانات قیمت در بازار دست‌خوش تغییرات می‌شود؛ یعنی زمانی که قیمت ارز دیجیتال بیت کوین رشد پیدا می‌کند، ارزش سهام ETF بیت کوین نیز بالا می‌رود و همین شرایط هنگام کاهش قیمت بیت کوین نیز برقرار خواهد بود. اما ای‌تی‌اف یا صندوق قابل معامله بیت کوین در صرافی‌های ارز دیجیتال خرید و فروش یا معامله نمی‌شود و ETF ها، در بازارهای سنتی مثال بازار سهام نیویورک (NYSE) یا بورس شیکاگو (CME) قابل معامله هستند.

به‌طورکل، ETF های بیت کوین در دو نوع اسپات (نقدی / Spot) و فیوچرز (آتی / Futures) ارائه می‌شود و همان‌طور که از نام آن‌ها پیدا است، ETF های اسپات بیت کوین بر اساس قیمت اسپات، یعنی قیمت بیت کوین در بازارهای عادی ارزهای دیجیتال عمل می‌کند و ETF فیوچرز بیت کوین، طبق قیمت این رمزارز در بازارهای فیوچرز معامله می‌شود. البته تا زمان نگارش این متن، تایید ETF بیت کوین ویژه بازارهای اسپات هنوز در حاله‌ای از ابهام قرار دارد و اغلب بازارهای مالی جهانی، منتظرند تا کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) درخواست ارائه این نوع محصولات سرمایه‌گذاری که از سوی غول‌های مالی بزرگی نظیر بلک‌راک (BlakcRock) ارائه شده را تایید کند. پیش‌بینی شده که با اولین تایید ETF بیت کوین از نوع اسپات، ارزش بازار بیت کوین رشدی دوبرابری داشته باشد.

اما در حال حاضر، ETF های فیوچرز بیت کوین در چندین بازار بین‌المللی معامله می‌شوند. ETF فیوچرز بیت کوین، در واقع بر اساس قیمت لحظه ای قراردادهای فیوچرز عمل می‌کند. برای مثال، این ETF ها قراردادهای فیوچرز بیت کوین در بازار CME را خریده و در قالب یک صندوق سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهند. سپس کمپانی مربوطه این صندوق را برای سرمایه‌گذاران خود ارائه کرده و قراردادهای خریده‌شده موجود در آن، به‌صورت لحظه‌ای تنظیم و مدیریت می‌شوند.

در صورت تایید ETF بیت کوین از نوع اسپات، کمپانی مربوطه یک خزانه برای خود تهیه کرده و نسبت به مقیاس عملکرد خود، برای خرید بیت کوین در بازارهای اسپات اقدام می‌کند. سپس بر اساس معیارهای ویژه کمپانی و قیمت اسپات، سهام این صندوق قابل معامله بیت کوین را برای فروش در اختیار سرمایه‌گذارانی قرار می‌دهد که تمایلی به فعالیت در بازارهای عادی و صرافی‌های ارز دیجیتال را ندارند.

پس از رشد نجومی قیمت بیت کوین، بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ و کوچک فرصت سرمایه‌گذاری در این رمزارز را از دست دادند و یا دانش و مهارت لازم را برای فعالیت در این بازار نداشتند. از این رو، کارگزاری‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به فکر پاسخ‌گویی به تقاضای این دسته از سرمایه‌گذاران و ارائه دسترسی به بیت کوین برای آن‌ها افتادند. نخستین ETF رسمی بیت کوین متعلق به کمپانی پروشِرز (ProShares) بوده که با نماد “BITO”، تاییدیه فعالیت خود را در سال 2021 از آژانس SEC دریافت کرد و در بازار سهام نیویورک لیست شد.

ETF بیت کوین چند تفاوت اساسی با سایر ETF ها دارد؛ برای مثال، شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در ETF اس‌اند‌پی 500 بخشی از سود سهام هر کمپانی در این صندوق قابل معامله را دریافت خواهید کرد. یعنی اگر شما در یک ETF با حضور کمپانی تسلا سرمایه‌گذاری کرده باشید، هنگامی که تسلا به سهام‌داران خود سود سهام ارائه می‌دهد، شما نیز بخش کوچکتری از آن سود سهام را دریافت می‌کنید. اما بیت کوین یک دارایی غیرمتمرکز است، شرکت و سهام ندارد و در نتیجه، چنین اتفاقی در یک ETF بیت کوین نمی‌افتد.

به‌علاوه مشابه با ETF هر کمپانی، شما به شرکتی که ارائه‌دهنده ETF بیت کوین است، کارمزد پرداخت می‌کنید؛ اما در یک صندوق قابل معامله بیت کوین، بخشی از کارمزدهای پرداختی شما مربوط به هزینه نگهداری و مدیریت بیت کوین‌های خریداری‌شده توسط آن کمپانی می‌شود.

تایید ETF های اسپات بیت کوین در آمریکا، در وحله اول باعث می‌شود موج گسترده‌ای از اطمینان و اعتماد به پذیرش و سرمایه گذاری در بیت کوین به‌وجود آید. در سال‌های 2020 و 2021 بود که کمپانی‌های بزرگی نظیر اسکوئر (Square) و تسلا، با خرید بیت کوین این دارایی را به ترازنامه مالی خود افزودند و شاهد رشد ارزش سهام خود و همچنین قیمت جهانی بیت کوین بودند. اما همچنان سرمایه‌گذاران زیادی وجود دارند که دیدگاهی محافظه‌کارانه داشته و بیت کوین را یک دارایی پرریسک و حتی کلاهبرداری می‌بینند.

تایید ETF بیت کوین توسط آژانس SEC، به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران سازمانی می‌توانند به‌راحتی و در چهارچوب‌های قانونی به خرید بیت کوین بپردازند و این دارایی محبوب در قالب یک صندوق قابل معامله، در کنار سهام، اوراق بهادار، طلا، نفت و سایر دارایی‌های سنتی وارد بازارهای بین‌المللی و شناخته‌شده نظیر وال‌استریت ‌می‌شود که پیامدی جز رشد چشم‌گیر قیمت بیت کوین را نخواهد داشت.

گاهاً پیرامون این مبحث، عبارت توکن های ETF نیز به‌چشم می‌خورد که ارتباطی با صندو‌ق‌های قابل معامله ندارند. صرافی‌های ارز دیجیتال مانند بایننس، چند نمونه از توکن های ETF را برای خرید و فروش کاربران خود قرار داده که به‌نسبت تغییرات لحظه‌ای قیمت ارز دیجیتال مربوطه، قیمت این توکن‌ها به‌میزان اهرم طراحی‌شده برای آن‌ها تغییر پیدا می‌کند. توکن های ETF صرافی بایننس “BNBDOWN”، “BNBUP”، “BTCDOWN”، “BTCUP” و “ETHUP” هستند که از نمادهای آن‌ها مشخص است که هنگام افزایش یا کاهش قیمت ارزهای دیجیتال بایننس کوین (BNB)، بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH)، قیمت این توکن‌ها نیز چند برابر افزایش یا کاهش پیدا می‌کنند.

مزایای ETF بیت کوین

یکی از اهداف اصلی در راه‌اندازی ETF بیت کوین، ساده‌سازی سرمایه گذاری در بیت کوین برای افرادی است که تمایلی به مقابله با چالش‌های فنی و اقتصادی خرید این رمزارز به‌طور مستقیم در بازارها و صرافی‌ها را ندارند. صندوق قابل معامله یا ETF بیت کوین، باعث شده رویه‌های امنیتی و هزینه‌های مازاد موجود در بازارهای عادی ارز دیجیتال کنار گذاشته شوند و در عین حال، کاربر بتواند در یک قالب شناخته‌شده و آشنا، برای سرمایه گذاری در بیت کوین اقدام کند. در ادامه به مهم‌ترین مزایای ETF بیت کوین می‌پردازیم.

راحتی استفاده: سرمایه‌گذاری از طریق یک ETF بیت کوین، شما را از دردسر آگاهی از نحوه عملکرد فناوری بیت کوین، ثبت نام و احراز هویت در صرافی ارز دیجیتال و ریسک‌های خرید و نگهداری بیت کوین به‌صورت شخصی، نجات می‌دهد. برای مثال نگهداری بیت کوین در یک کیف پول ارز دیجیتال، از طریق رمزعبور ویژه آن (کلید خصوصی) صورت می‌گیرد که در صورت گم‌کردن این رمز، سرمایه بیت کوین شما برای همیشه از دست خواهد رفت. ETF بیت کوین در واقع، فرآیند سرمایه گذاری در بیت کوین را به ساده‌ترین شکل ممکن برای شما امکان‌پذیر می‌کند.

تنوع در سرمایه‌گذاری: در ETF بیت کوین، می‌توان دارایی‌های دیگری را هم اضافه کرد. مثلا، یک صندوق قابل معامله بیت کوین ممکن است سهام کمپانی‌های اپل، فیسبوک و . . . را نیز در خود جای داده باشد که برای سرمایه‌گذار، مزایایی نظیر کاهش ریسک و پخش‌کردن سبد سرمایه را به‌همراه دارد. همچنین، خرید سهام یک ETF بیت کوین مطابق با میزان سرمایه فرد صورت خواهد گرفت که یعنی نیازی به خرید یک واحد کامل بیت کوین نیست و اهداف سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری فرد، مطابق با توان مالی وی تنظیم می‌شوند.

شناخت ابزار سرمایه‌گذاری: شاید مهم‌ترین مزیت یک ETF بیت کوین، این باشد که این نوع سرمایه‌گذاری شناخته‌شده‌تر بوده و فرد سرمایه‌گذار از طریق ETF، دیدگاه واضح‌تری نسبت به فعالیت شخصی خود در بازار ارز دیجیتال خواهد داشت. اگر شما تنها علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در رمزارزها هستید و تمایلی به یادگیری مواردی نظیر فناوری بلاک چین و رمزارزها، ماینینگ، صرافی‌های کریپتویی و کلیدهای خصوصی و عمومی ندارید، می‌توانید از طریق یک ETF سرمایه‌گذاری کنید که با ماهیت آن بیشتر آن‌ها هستید.

معایب ETF بیت کوین

طبیعتاً هر محصول یا ابزار سرمایه‌گذاری ریسک‌ها و معایب خود را هم دارد و ETF بیت کوین نیز از این قاعده مستثنی نیست. بیت کوین و سایر رمزارزها به نوسانات شدید قیمتی معروف هستند که این نوسانات در ETF ها نیز وجود خواهند داشت و سرمایه‌گذاری شما در یک ETF بیت کوین، همچنان پرریسک در نظر گرفته می‌شود.

به‌علاوه، قانون‌گذاری بیت کوین و صنعت رمزارزها هنوز یک چهارچوب یکنواخت و جهانی را به‌خود ندیده و در حال حاضر، سطح قوانین و مقررات کشورها در برابر این دارایی‌ها متفاوت است. در ایالات متحده هم که به‌نوعی یک مرجع برای تقلید سایر کشورها از آن محسوب می‌شود، ETF های اسپات بیت کوین انتظار دریافت تاییدیه از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار را می‌کشند و وضعیت این محصولات سرمایه‌گذاری، هنوز مشخص نیست. در ادامه، به بررسی معایب ETF بیت کوین می‌پردازیم.

کارمزدها: کمپانی‌های ارائه‌دهنده ETF بیت کوین، معمولاً بابت خدماتی که در اختیار کاربر قرار می‌دهند، هزینه‌ای را دریافت می‌کنند. از این رو، ممکن است در درازمدت و به‌ویژه زمانی که سهم زیادی از یک صندوق قابل معامله بیت کوین را دارید، هزینه‌های زیادی را به کمپانی مربوطه پرداخت کنید.

تفاوت قیمت: یک ETF بیت کوین طبیعتاً بر اساس قیمت لحظه‌ای این رمزارز عمل می‌کند و زمانی که یک ETF با دارایی‌های دیگری ادغام می‌شود، ممکن است به‌دلیل حضور این دارایی‌ها، کاهش یا افزایش قیمت بیت کوین را به‌درستی نشان ندهد. از این رو، این امکان وجود دارد که قیمت در یک ETF بیت کوین، با قیمت بازار این ارز دیجیتال متفاوت باشد.

محدودیت در معاملات: شما می‌توانید با خرید بیت کوین، به‌میزان دلخواه خود آن را به سایر رمزارزها مانند اتریوم، ریپل یا . . . تبدیل کنید. اما سهام یک ETF بیت کوین قابل تبدیل به دیگر ارزهای دیجیتال نیست، چرا که ماهیت ETF با رمزارزها متفاوت است و شما قادر به تبدیل سهام یک صندوق سرمایه‌گذاری به یک ارز دیجیتال نیستید.

عدم مالکیت بیت کوین: ارز دیجیتال بیت کوین نوعی پوشش در برابر تورم اقتصادی، ارزهای فیات بانک‌ مرکزی کشورها و بازار سهام محسوب می‌شود و از جایی‌که این رمزارز مستقل از بانک‌های مرکزی و دولت‌ها است، در معرض ریسک‌های مرتبط با نظام اقتصادی کشورها قرار ندارد. همچنین، بیت کوین با ثبت تاریخچه تراکنش‌های خود در شبکه بلاک چین، سطح حریم خصوصی سرمایه‌گذار را ارتقا می‌دهد. اما ETF بیت کوین توسط دولت‌ها تنظیم و قانون‌گذاری می‌شود و از این رو، مزایای مذکور را شامل نمی‌شود.

در نهایت باید گفت که ETF بیت کوین مناسب سرمایه‌گذارانی است که قصد فعالیت مستقیم و شخصی در بازار ارزهای دیجیتال را ندارند و از دانش فنی پایه برای حضور در چنین بازاری برخوردار نیستند. ای‌تی‌اف‌ها مشابه با هرگونه سرمایه‌گذاری، ریسک‌ها و مزایای ویژه خود را دارند و توصیه می‌شود قبل از هرگونه اقدام، از یک متخصص بازارهای مالی مشورت بگیرید.