فرصتی برای جهش؛ بورس تهران آمادگی پذیرش استارت‌آپ‌ها را دارد؟

عکس: اقتصادنیوز/ دانیال شایگان

به گزارش اقتصادنیوز، ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه نقش مهمی در تسریع رشد و توسعه آنها ایفا می‌کند و فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند. این حرکت، نه‌تنها ظرفیت‌های مالی جدیدی را برای این شرکت‌های نوپا فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند به پویایی بیشتر بازار سرمایه نیز منجر شود. در اقتصاد ایران، که همواره با چالش‌هایی نظیر کمبود تنوع در سبد سرمایه‌گذاری، عدم شفافیت کافی و محدودیت در جذب سرمایه‌های خارجی مواجه بوده، عرضه سهام استارت‌آپ‌ها می‌تواند نقش حیاتی ایفا کند.

در سال‌های اخیر، استارت‌آپ‌ها در ایران رشد چشم‌گیری داشته و بخش مهمی از اکوسیستم اقتصادی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این کسب‌وکارهای نوآورانه، برخلاف شرکت‌های سنتی، بیشتر بر مدل‌های کسب‌وکار دیجیتال و فناوری‌محور تکیه دارند و توانسته‌اند در مدت‌زمان کوتاهی سهم قابل‌ توجهی از بازار را به دست آورند. عرضه سهام تپسی در بورس ایران به‌عنوان نخستین استارت‌آپی که موفق به عبور از این مرحله شده، نقطه عطفی در تاریخ اقتصادی کشور به شمار می‌رود. اکنون، خبر ورود دیجی‌کالا به بورس نیز بحث‌های بسیاری را درباره فرصت‌ها و چالش‌های عرضه عمومی سهام این نوع شرکت‌ها ایجاد کرده است.

با این حال، سوال اساسی این است که آیا شرایط کنونی بورس ایران، از نظر ساختاری و عملکردی، آمادگی پذیرش استارت‌آپ‌ها را دارد؟ ورود این کسب‌وکارهای نوآورانه به بازار سرمایه، اگرچه می‌تواند سرمایه‌گذاران را با فرصت‌های جدیدی مواجه کند، اما نیازمند زیرساخت‌های دقیق، آگاهی سرمایه‌گذاران و درک صحیح از مدل‌های کسب‌وکار استارت‌آپی است. به‌طور کلی، عرضه سهام استارت‌آپ‌ها می‌تواند دو جنبه کلیدی را دربر داشته باشد. از یک‌سو، این حرکت ابزاری برای جذب سرمایه و گسترش عملیات استارت‌آپ‌ها خواهد بود و از سوی دیگر، می‌تواند به تقویت ساختار بورس ایران کمک کند.

جایگاه استارت‌آپ‌ها در اقتصاد

استارت‌آپ‌ها در دهه‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین موتورهای رشد اقتصادی در جهان تبدیل شده‌اند. این شرکت‌های نوآورانه، که عمدتاً با هدف ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات موجود شکل می‌گیرند، توانسته‌اند در بسیاری از اقتصادها نقشی کلیدی ایفا کنند. استارت‌آپ‌ها شرکت‌های نوپایی هستند که با هدف ارائه محصولات، خدمات یا مدل‌های کسب‌وکار جدید، اغلب بر اساس نوآوری و تکنولوژی پایه‌گذاری می‌شوند. برخلاف کسب‌وکارهای سنتی، استارت‌آپ‌ها معمولاً به دنبال ورود به بازارهای جدید یا ارائه راه‌حل‌های تازه برای مشکلات موجود هستند. اهمیت استارت‌آپ‌ها در رشد اقتصادی به دو دلیل اصلی برجسته است: نخست، توانایی آنها در تخریب خلاق و ایجاد فرصت‌های جدید و دوم، نقشی که در توسعه اقتصاد دیجیتال و ایجاد بازارهای نوظهور ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها با معرفی ایده‌های جدید، می‌توانند روند رشد اقتصادی را تسریع کرده و به افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد در سطح جهانی کمک کنند.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های استارت‌آپ‌ها، توانایی آنها در ایجاد ارزش افزوده از طریق نوآوری است. برخلاف شرکت‌های سنتی که غالباً بر بهینه‌سازی فرآیندها و بهره‌برداری از بازارهای موجود متمرکز هستند، استارت‌آپ‌ها با تمرکز بر حل مسائل جدید یا ارائه محصولات و خدماتی که پیش از این وجود نداشته، بازارهای جدیدی ایجاد می‌کنند. به‌عنوان مثال، شرکت اوبر توانست با بهره‌گیری از تکنولوژی، صنعت حمل‌ونقل شهری را متحول کند و الگویی جدید از خدمات تاکسی ارائه دهد. این نوع نوآوری‌ها نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی مصرف‌کنندگان کمک می‌کنند، بلکه بازارهای جدیدی برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی فراهم می‌آورند. در ایران نیز، استارت‌آپ‌هایی نظیر دیجی‌کالا و اسنپ با ارائه خدمات دیجیتالی توانسته‌اند نه‌تنها رفتار مصرف‌کنندگان را تغییر دهند، بلکه زیرساخت‌های جدیدی برای اقتصاد دیجیتال ایجاد کنند.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم استارت‌آپ‌ها، توانایی آنها در ایجاد فرصت‌های شغلی است. استارت‌آپ‌ها، به‌ویژه در مراحل رشد اولیه، اغلب نیازمند نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های مختلف هستند. علاوه بر این، رشد استارت‌آپ‌ها می‌تواند به توسعه زنجیره‌های تامین مرتبط با آنها منجر شود، که این نیز به‌نوبه خود فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد می‌کند.

برای مثال، در ایران، گسترش فعالیت‌های استارت‌آپی مانند پلت‌فرم‌های فروش آنلاین یا سامانه‌های حمل‌ونقل هوشمند، به اشتغال‌زایی گسترده‌ای در حوزه‌های تکنولوژی، خدمات مشتریان و حتی بخش‌های عملیاتی منجر شده است. این امر به‌ویژه در شرایطی که بازار کار سنتی با محدودیت مواجه است، می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای کاهش نرخ بیکاری و بهبود وضعیت اشتغال در کشور مطرح شود.

نمونه‌هایی از موفقیت استارت‌آپ‌ها در بازارهای جهانی

به گزارش تجارت فردا، از نمونه‌های موفقیت استارت‌آپ‌ها در سطح جهانی می‌توان به عرضه عمومی سهام شرکت‌هایی نظیر اوبر (Uber)، ایربی‌ان‌بی (Airbnb) و اسپاتیفای (Spotify) اشاره کرد. این شرکت‌ها نشان دادند که چگونه مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه می‌توانند تحولات بزرگی در صنایع مختلف ایجاد کنند و در مقیاس جهانی تاثیرگذار باشند.

اوبر، که فعالیت خود را به‌عنوان یک استارت‌آپ در حوزه حمل‌ونقل آغاز کرد، توانست صنعت تاکسیرانی سنتی را به چالش بکشد و استانداردهای جدیدی برای خدمات حمل‌ونقل تعریف کند. عرضه عمومی سهام این شرکت در سال 2019، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. هرچند اوبر در ابتدا با افت ارزش سهام مواجه شد، اما این شرکت توانست با تطبیق مدل کسب‌وکار خود و گسترش خدمات به حوزه‌هایی مانند تحویل غذا (Uber Eats) و حمل‌ونقل کالا، عملکرد خود را بهبود بخشد. تقاضای رو به رشد برای خدمات آنلاین در دوران همه‌گیری ویروس کرونا نیز به افزایش ارزش سهام این شرکت کمک کرد. علاوه بر این، تلاش‌های اوبر در توسعه فناوری خودروهای خودران و ورود به بازارهای نوظهور، افق‌های جدیدی برای رشد این شرکت ایجاد کرده است.

ایربی‌ان‌بی نیز نمونه‌ای دیگر از موفقیت استارت‌آپ‌ها در سطح جهانی است. این شرکت که در سال 2008 تاسیس شد، امکان اجاره کوتاه‌مدت منازل را برای مسافران فراهم کرد و صنعت هتل‌داری را متحول ساخت. عرضه عمومی سهام ایربی‌ان‌بی در سال 2020 با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد و ارزش بازار این شرکت در مدت کوتاهی پس از عرضه، به بیش از 120 میلیارد دلار رسید. ایربی‌ان‌بی توانست حتی در دوران همه‌گیری کرونا، که بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری دچار بحران شدند، با تغییر استراتژی خود جایگاهش را حفظ کند.

اسپاتیفای، یکی دیگر از استارت‌آپ‌های موفق، به‌عنوان یک پلت‌فرم پخش موسیقی آنلاین، توانست صنعت موسیقی را متحول کند. این شرکت که در سال 2006 در سوئد تاسیس شد، با ارائه دسترسی به آرشیوی عظیم از موسیقی، تجربه‌ای جدید برای کاربران ایجاد کرد. اسپاتیفای توانست با افزایش تعداد کاربران فعال و بهبود الگوریتم‌های پیشنهادی، درآمد خود را به‌طور پیوسته افزایش دهد. این شرکت همچنین با ورود به بازارهای جدید و گسترش خدمات خود به حوزه‌هایی نظیر پادکست، به یکی از پیشروهای صنعت محتوای دیجیتال تبدیل شد. از زمان عرضه عمومی سهام اسپاتیفای در سال 2018، این شرکت بازدهی بیش از ۲۰۰درصدی را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورده است. این عملکرد در مقایسه با بازدهی حدود ۱۲۰درصدی ۵۰۰ شرکت برتر بازار سهام آمریکا در همان بازه زمانی، نشان‌دهنده موفقیت چشمگیر کسب‌وکارهای نوین است.

موفقیت این استارت‌آپ‌ها نشان‌دهنده قدرت مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه در ایجاد تغییرات بزرگ در صنایع سنتی است. عرضه عمومی سهام شرکت‌هایی نظیر اوبر، ایربی‌ان‌بی و اسپاتیفای نه‌تنها به آنها امکان جذب سرمایه‌های کلان را داد، بلکه موقعیت آنها را در بازارهای جهانی تثبیت کرد. این نمونه‌ها همچنین نشان می‌دهند که بازارهای مالی در صورت ارائه ایده‌های خلاقانه و پتانسیل رشد بالا، همچنان پذیرای ورود استارت‌آپ‌های جدید هستند.

تامین مالی برای گسترش و توسعه فعالیت‌ها

یکی از اصلی‌ترین مزایای ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، دسترسی به منابع مالی برای گسترش و توسعه فعالیت‌هاست. استارت‌آپ‌ها به دلیل ماهیت نوآورانه‌شان معمولاً در مراحل اولیه فعالیت خود با محدودیت منابع مالی مواجه هستند. عرضه عمومی سهام (IPO) می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند تامین مالی عمل کرده و منابع لازم برای توسعه محصولات ورود به بازارهای جدید و افزایش ظرفیت عملیاتی را فراهم کند. برای مثال، بسیاری از استارت‌آپ‌های موفق جهانی از طریق عرضه عمومی سهام توانسته‌اند بودجه موردنیاز خود را برای رشد و گسترش تامین کنند. در ایران نیز ورود استارت‌آپ‌هایی نظیر تپسی به بورس، امکان دسترسی به منابع مالی جدید را برای این شرکت فراهم کرده است. این امر می‌تواند استارت‌آپ‌های دیگر را نیز به ورود به بورس سوق دهد.

شفافیت مالی و بهبود ساختار مدیریتی

 یکی دیگر از مزایای ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، افزایش شفافیت مالی و بهبود ساختار مدیریتی آنهاست. شرکت‌هایی که در بورس فعالیت می‌کنند ملزم به ارائه گزارش‌های مالی منظم و شفاف هستند. این امر نه‌تنها اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند، بلکه به استارت‌آپ‌ها کمک می‌کند تا عملکرد مالی و مدیریتی خود را بهبود بخشند. ساختار مدیریتی استارت‌آپ‌ها نیز با ورود به بورس تحت تاثیر قرار می‌گیرد. حضور در بازار سرمایه نیازمند مدیریت حرفه‌ای و رعایت استانداردهای بالا در تصمیم‌گیری و نظارت است. این تغییرات می‌توانند به بهبود فرآیندهای داخلی و کارایی عملیاتی استارت‌آپ‌ها منجر شوند.

افزایش اعتبار برند

 ورود به بورس می‌تواند اعتبار برند استارت‌آپ‌ها را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. شرکت‌هایی که در بورس فعالیت می‌کنند، از دیدگاه سرمایه‌گذاران، مشتریان و شرکای تجاری به‌عنوان شرکت‌های پایدار و معتبر شناخته می‌شوند. این اعتبار می‌تواند به استارت‌آپ‌ها کمک کند تا در رقابت با شرکت‌های بزرگ‌تر و باسابقه‌تر موفق باشند. علاوه بر این ورود به بورس می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تمایل دارند در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که شفافیت و پایداری آنها از طریق حضور در بازار سرمایه تضمین شده باشد.

تقویت تنوع و پویایی در بازار سرمایه ایران

 ورود استارت‌آپ‌ها به بورس علاوه بر مزایای که برای شرکت‌ها دارد، می‌تواند به تقویت تنوع و پویایی در بازار سرمایه ایران کمک کند. بازار سرمایه ایران تاکنون بیشتر بر صنایع سنتی نظیر پتروشیمی و فلزات اساسی متمرکز بوده است. حضور استارت‌آپ‌ها می‌تواند به معرفی بخش‌های جدید و نوآورانه در بازار سرمایه منجر شود که جذابیت بازار را برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌دهد. استارت‌آپ‌ها با مدل‌های کسب‌وکار جدید و تمرکز بر تکنولوژی‌های نوظهور، می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. این پویایی می‌تواند به افزایش رقابت در بازار سرمایه و بهبود کارایی کلی آن منجر شود. به‌عنوان مثال ورود استارت‌آپ‌هایی که در حوزه‌های فناوری مالی (فین‌تک)، هوش مصنوعی یا تجارت الکترونیک فعالیت می‌کنند، می‌تواند به گسترش دامنه سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه در بازار سرمایه ایران کمک کند.

به‌طور کلی ورود استارت‌آپ‌ها به بورس می‌تواند تحولی مثبت در بازار سرمایه و اقتصاد کشور ایجاد کند. این حرکت نه‌تنها به تامین مالی و رشد استارت‌آپ‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش شفافیت، تقویت ساختار مدیریتی و گسترش تنوع در بازار سرمایه منجر شود.

چالش‌ها

ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، به‌‌رغم فرصت‌های جذاب، با چالش‌ها و ریسک‌هایی همراه است که باید به‌دقت مورد توجه قرار گیرند. این چالش‌ها می‌توانند بر روند موفقیت یا شکست این شرکت‌ها تاثیر بگذارند و حتی بازار سرمایه را نیز تحت‌الشعاع قرار دهند.

یکی از مهم‌ترین موانع ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، عدم آگاهی کافی سرمایه‌گذاران از مدل‌های کسب‌وکار آنهاست. استارت‌آپ‌ها عموماً با مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه و تکنولوژی‌محور عمل می‌کنند که ممکن است برای بسیاری از سرمایه‌گذاران سنتی قابل درک نباشد. تفاوت‌های این مدل‌ها با کسب‌وکارهای سنتی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران نتوانند ارزش واقعی آنها را به‌درستی درک کنند. برای مثال، مدل‌های درآمدی مبتنی بر کاربران فعال، کلان‌داده یا اشتراک‌گذاری خدمات، که معمولاً توسط استارت‌آپ‌ها به‌کار گرفته می‌شوند، برای سرمایه‌گذارانی که با صنایع سنتی آشنا هستند، ممکن است نامفهوم باشد. نبود این آگاهی، احتمال ایجاد انتظارات غیرواقعی از بازده سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد و می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های نادرست در بازار منجر شود.

خطر ارزش‌گذاری نادرست

ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها یکی دیگر از چالش‌های مهم ورود آنها به بورس است. به دلیل نبود معیارهای ثابت و استاندارد برای ارزش‌گذاری کسب‌وکارهای نوآورانه، احتمال ارزیابی اشتباه (چه بیش از حد و چه کمتر از حد واقعی) بالاست. ارزش‌گذاری بیش از حد (Overvaluation) می‌تواند به ایجاد حباب‌های قیمتی منجر شود که در صورت تخلیه حباب، اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار آسیب می‌بیند. از سوی دیگر، ارزش‌گذاری کمتر از حد واقعی  (Undervaluation) ممکن است باعث از دست رفتن فرصت‌های تامین مالی و جذب سرمایه‌های مناسب برای این کسب‌وکارها شود.

ساختار مالی استارت‌آپ‌ها معمولاً با الزامات سخت‌گیرانه بورس همخوانی ندارد. استارت‌آپ‌ها اغلب در مراحل اولیه رشد خود هستند و ممکن است سودآوری پایدار نداشته باشند. در بسیاری از موارد، ترازنامه‌های مالی آنها منعکس‌کننده زیان انباشته است، چراکه این شرکت‌ها عمدتاً منابع خود را به توسعه محصول، گسترش بازار و جذب کاربران اختصاص می‌دهند. این در حالی است که بازار سرمایه معمولاً به دنبال شرکت‌هایی با عملکرد مالی شفاف و سودآور است.

تجربه ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه ایران

ورود «تپسی» به بازار سرمایه ایران به‌عنوان نخستین استارت‌آپ عرضه‌شده در بورس، گام بلندی در جهت تحول بازار سرمایه و اکوسیستم استارت‌آپی کشور بود. این شرکت فعال در صنعت حمل‌ونقل آنلاین، سهام خود را در بازار فرابورس عرضه کرد. ارزش‌گذاری سهام تپسی به دلیل نبود سابقه مشابه در ایران، چالش‌های زیادی به همراه داشت. معیارهایی نظیر تعداد کاربران، سهم بازار و پتانسیل رشد آینده، مبنای تعیین ارزش این استارت‌آپ قرار گرفت. اگرچه این روش‌ها تا حدی موفق به بازتاب وضعیت شرکت شدند، اما به دلیل پیچیدگی‌های ذاتی ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها و کمبود داده‌های مشابه در بازار داخلی، همچنان ابهاماتی برای سرمایه‌گذاران وجود داشت.

پس از عرضه اولیه، سهام «تپسی» در ابتدا با افت قیمت مواجه شد. این افت ناشی از نوسانات طبیعی بازار و دوره تطبیق سرمایه‌گذاران با مدل‌های کسب‌وکار استارت‌آپ‌ها بود. با وجود این، پتانسیل‌های بالای شرکت به‌مرور از سوی بازار شناسایی شد و روند قیمتی سهام تغییر کرد. بررسی عملکرد این سهم از زمان عرضه اولیه تاکنون نشان می‌دهد که بازدهی سهام این شرکت به بیش از ۲۵۰ درصد رسیده است؛ این در حالی است که شاخص کل بورس در همین دوره حدود ۱۰۰ درصد رشد داشته است. چنین عملکردی نشان‌دهنده موفقیت این شرکت در جلب اعتماد بازار و اثبات ارزش‌گذاری آن در عمل است.

ورود تپسی به بازار سرمایه، نقطه عطفی در اقتصاد دیجیتال ایران محسوب می‌شود. این تجربه، راه را برای دیگر استارت‌آپ‌های بزرگ کشور هموار کرده و نشان داده که کسب‌وکارهای نوآور نیز می‌توانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بازار سرمایه، رشد کنند. در این مسیر، تقویت زیرساخت‌های قانونی و حمایت‌های سازمانی می‌تواند به ورود دیگر استارت‌آپ‌ها کمک کند و سرمایه‌های جدیدی را به اکوسیستم اقتصادی کشور وارد کند.

علاوه بر این، حضور تپسی در بازار سرمایه توانسته اعتماد عمومی به استارت‌آپ‌ها را افزایش دهد و فرهنگ سرمایه‌گذاری بر روی کسب‌وکارهای نوآور را تقویت کند. با توجه به پتانسیل‌های گسترده استارت‌آپ‌های ایرانی، تجربه عرضه تپسی می‌تواند به‌عنوان الگویی برای دیگر استارت‌آپ‌های برجسته در حوزه فناوری، مورد استفاده قرار گیرد.

تجربه عرضه موفق تپسی زمینه‌ساز ورود بقیه استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه ایران شده و به نظر می‌رسد دیجی‌کالا هم به‌زودی در بازار بورس عرضه می‌شود. دیجی‌کالا، به‌عنوان بزرگ‌ترین خرده‌فروش آنلاین ایران، نقشی کلیدی در توسعه تجارت الکترونیک کشور ایفا کرده است. این شرکت که فعالیت خود را با فروش محصولات دیجیتال آغاز کرد، امروزه هزاران کالا را در دسته‌بندی‌های متنوع، از مواد غذایی تا کالاهای الکترونیکی، در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. دیجی‌کالا اکنون نه‌تنها یکی از پیشگامان اقتصاد دیجیتال در ایران است، بلکه به بستری برای فعالیت هزاران فروشنده تبدیل شده و نقش قابل‌توجهی در تغییر الگوی خرید مصرف‌کنندگان ایفا کرده است.

براساس گزارش سالانه ۱۴۰۲ دیجی‌کالا، این شرکت ۲۵ درصد از حجم تجارت الکترونیک کشور را به خود اختصاص داده است. بر اساس همین گزارش بیش از ۴۰۰ هزار فروشنده به‌طور مستقیم از طریق بستر دیجی‌کالا کالای خود را به فروش می‌رسانند.

از این جهت ورود دیجی‌کالا به بازار سرمایه، یکی از مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی سال‌های اخیر محسوب می‌شود. این اقدام نه‌تنها بازتابی از بلوغ نسبی اکوسیستم استارت‌آپی ایران است، بلکه گامی بزرگ در جهت تقویت نقش اقتصاد دیجیتال در بازار سرمایه کشور به شمار می‌آید.

عرضه سهام دیجی‌کالا در بورس به دلیل جایگاه ویژه این شرکت در بازار و شناخت عمومی از برند آن، مورد‌انتظار بسیاری از سرمایه‌گذاران است. این عرضه می‌تواند به افزایش جذابیت بورس ایران کمک کند و سرمایه‌گذاران جدیدی را از میان افرادی که به مدل‌های کسب‌وکار دیجیتال علاقه‌مند هستند، جذب کند. علاوه بر این، عرضه اولیه سهام دیجی‌کالا، فرصتی برای دسترسی این شرکت به منابع مالی جدید است که می‌تواند در توسعه زیرساخت‌ها و ارائه خدمات نوآورانه‌تر به مشتریان به‌کار گرفته شود. از سوی دیگر ورود دیجی‌کالا به بورس، به افزایش شفافیت در عملکرد مالی این شرکت منجر خواهد شد. این شفافیت می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را تقویت کرده و مسیر را برای ورود سایر استارت‌آپ‌های بزرگ به بازار سرمایه هموار کند. چنین اتفاقی نه‌تنها به تقویت بازار سرمایه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند استارت‌آپ‌های دیگر را به بهره‌گیری از فرصت‌های موجود در این فضا تشویق کند.

بازار سرمایه ایران اخیراً تحولات گوناگونی را تجربه کرده که هرکدام تاثیری مهم بر شرایط کلی اقتصاد و فرصت‌های سرمایه‌گذاری داشته‌اند. یکی از پرسش‌های کلیدی که امروز مطرح است، این است که آیا اکنون زمان مناسبی برای عرضه استارت‌آپ‌ها به بورس است؟

یکی از مهم‌ترین عوامل رشد اخیر بازار سرمایه، کاهش نااطمینانی‌های سیاسی و امنیتی در منطقه است. پس از تنش‌های ژئوپولیتیک در منطقه و درگیری مستقیم بین ایران و اسرائیل بازار سرمایه با نااطمینانی بالایی مواجه شد. به‌طور معمول سرمایه‌گذاران در چنین شرایطی از بازارهای با ریسک بالا دوری کرده و به دارایی‌های امن مانند طلا پناه می‌برند. پس از برطرف شدن این نگرانی‌ها روند صعودی پرقدرتی در بازار شکل گرفته است. رشد قیمت سهام و افزایش ارزش معاملات، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران بار دیگر به بازار بورس به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری جذاب نگاه می‌کنند. برطرف شدن نسبی نااطمینانی‌ها و بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی، باعث افزایش ارزش معاملات در بازار سرمایه شده است. این افزایش، نشان می‌دهد که اعتماد عمومی به بورس بازگشته و سرمایه‌گذاران آماده پذیرش فرصت‌های جدید هستند. در چنین فضایی ورود استارت‌آپ‌ها به بورس می‌تواند جذابیت بازار را دوچندان کند. این رشد، زمینه‌ای مناسب برای عرضه سهام جدید فراهم کرده است. استارت‌آپ‌هایی که آماده ورود به بورس هستند، می‌توانند از این فرصت بهره ببرند و با جذب سرمایه‌های جدید، توسعه خود را تسریع کنند.

در کنار بهبود شرایط سیاسی، تحولات مهمی نیز در بازار ارز رخ داده است. افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر، در کنار شکل‌گیری بازار ارز توافقی، به‌طور مستقیم بر عملکرد شرکت‌های صادرات‌محور تاثیر گذاشته است. بازار ارز توافقی، که به کاهش شکاف قیمتی بین نرخ رسمی و آزاد منجر شده وضعیت این شرکت‌ها را بهبود بخشیده و سودآوری آنها را افزایش داده است. اگرچه افزایش نرخ ارز فشارهایی را بر واردات و هزینه‌های عملیاتی بسیاری از شرکت‌ها وارد کرده، اما تاثیر مثبت آن بر صادرات و رشد درآمدهای ارزی غیرقابل انکار است. این شرایط، به‌طور غیرمستقیم به تقویت بازار سرمایه منجر شده و آمادگی آن برای پذیرش سهام استارت‌آپ‌ها را افزایش داده است.

ارزش دلاری بازار

یکی از چالش‌های اساسی بورس ایران در سال‌های اخیر، بازدهی پایین آن نسبت به تورم بوده است. این مسئله، باعث کاهش شدید ارزش دلاری بازار سرمایه نسبت به اوج خود در سال ۱۳۹۹ شده است. با وجود این، افزایش ارزش معاملات و رشد شاخص‌ها در ماه‌های اخیر، نشان می‌دهد که احتمالاً بازار در حال بازگشت به مسیر رشد است. این بازگشت، فرصتی طلایی برای ورود استارت‌آپ‌ها به بورس ایجاد کرده است. سرمایه‌گذاران، به‌ویژه در دوره رشد بازار، تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های جدید و نوآورانه دارند.

به‌طور کلی تحلیل شرایط کنونی بازار سرمایه و اقتصاد ایران نشان می‌دهد که اکنون زمان مناسبی برای عرضه استارت‌آپ‌ها به بورس است. رشد اخیر بازار سرمایه، حذف رانت ارز نیمایی، کاهش تنش‌های سیاسی و افزایش ارزش معاملات، همگی نشان‌دهنده آمادگی بازار برای پذیرش سهام جدید هستند. ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، علاوه بر تامین مالی این شرکت‌ها، به تعمیق بازار سرمایه و تنوع‌بخشی به آن کمک خواهد کرد. این اقدام، همچنین می‌تواند اعتماد عمومی به اقتصاد دیجیتال را تقویت کرده و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به این حوزه جذب کند. برای موفقیت این حرکت، لازم است زیرساخت‌های لازم فراهم شود. آموزش سرمایه‌گذاران درباره مدل‌های کسب‌وکار استارت‌آپ‌ها، تدوین دستورالعمل‌های استاندارد برای ارزش‌گذاری و تسهیل قوانین و مقررات بورسی، از جمله اقداماتی هستند که باید در اولویت قرار گیرند. با اجرای این اقدامات، عرضه اولیه استارت‌آپ‌ها می‌تواند نقطه ‌عطفی در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران و تقویت بازار سرمایه کشور باشد.

ورود استارت‌آپ‌ها به بورس ایران را می‌توان یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی اخیر دانست. این حرکت، فرصتی برای تامین مالی نوآورانه، تقویت شفافیت مالی و بازتعریف تنوع در بازار سرمایه ایجاد می‌کند. در حالی که بازار سرمایه ایران مدت‌ها به صنایع سنتی نظیر پتروشیمی، فلزات اساسی و بانکداری محدود بوده ورود استارت‌آپ‌هایی مانند تپسی و برنامه عرضه سهام دیجی‌کالا این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران قادر به سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی با مدل‌های کسب‌وکار جدید باشند و افق‌های تازه‌ای برای سرمایه‌گذاری ایجاد شود.

استارت‌آپ‌ها در بسیاری از اقتصادهای پیشرو جهان، به‌عنوان موتورهای رشد و توسعه نوآوری شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها با معرفی راه‌حل‌های خلاقانه به مشکلات موجود و خلق بازارهای جدید، به افزایش بهره‌وری اقتصادی کمک می‌کنند. در ایران نیز، استارت‌آپ‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی توانسته‌اند تحولاتی در رفتار مصرف‌کنندگان ایجاد کرده و زیرساخت‌های جدیدی برای اقتصاد دیجیتال فراهم کنند. عرضه عمومی سهام آنها در بورس، علاوه بر جذب منابع مالی برای رشد و توسعه، می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را به نوآوری‌های داخلی تقویت کند.

تجربه عرضه سهام تپسی نشان داد که بازار سرمایه ایران می‌تواند پذیرای شرکت‌های نوآور باشد. این عرضه، هرچند با چالش‌هایی مانند ارزش‌گذاری دقیق و واکنش‌های کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران مواجه بود، اما به‌عنوان اولین تجربه موفق توانست الگویی برای استارت‌آپ‌های دیگر ایجاد کند. عرضه سهام تپسی نه‌تنها به گسترش فعالیت‌های این شرکت کمک کرد، بلکه به سرمایه‌گذاران این امکان را داد تا در مسیر رشد یک کسب‌وکار دیجیتال سهیم شوند. اکنون برنامه عرضه سهام دیجی‌کالا نیز در جریان است، شرکتی که به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و سهم گسترده‌تر در اقتصاد دیجیتال ایران، می‌تواند تحولی بزرگ‌تر در بازار سرمایه ایجاد کند.

با این حال ورود استارت‌آپ‌ها به بورس بدون چالش نیست. یکی از اصلی‌ترین موانع، عدم آگاهی کافی سرمایه‌گذاران از مدل‌های کسب‌وکار استارت‌آپ‌هاست. این شرکت‌ها اغلب بر رشد سریع، داده‌های کاربران و مقیاس‌پذیری تمرکز دارند، در حالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران سنتی به دنبال سودآوری کوتاه‌مدت و الگوهای مالی ساده‌تر هستند. این تضاد می‌تواند باعث نوسانات شدید قیمت سهام شود و اعتماد عمومی به این بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. همچنین، شرایط اقتصادی ناپایدار ایران، از جمله تورم بالا و نوسانات ارزی، می‌تواند بر عملکرد مالی این شرکت‌ها و اعتماد سرمایه‌گذاران تاثیر منفی بگذارد.

علاوه بر این، ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها همچنان یکی از چالش‌های بزرگ در مسیر ورود آنها به بورس است. نبود استانداردهای مشخص برای ارزیابی مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه، احتمال ارزش‌گذاری بیش از حد یا کمتر از حد واقعی را افزایش می‌دهد. ارزش‌گذاری بیش از حد می‌تواند به ایجاد حباب‌های قیمتی منجر شود، در حالی که ارزش‌گذاری کمتر از حد واقعی ممکن است فرصت‌های تامین مالی مناسب را از بین ببرد.

با وجود این چالش‌ها، افزایش ارزش معاملات در بورس ایران و بازگشت نسبی اعتماد عمومی به این بازار، شرایطی مساعد برای عرضه سهام استارت‌آپ‌ها فراهم کرده است. این عرضه‌ها می‌توانند به گسترش دامنه سرمایه‌گذاری در بورس و افزایش جذابیت آن کمک کنند. برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها، تامین شرایط برای عرضه این شرکت‌ها ضروری است. آموزش سرمایه‌گذاران در خصوص مدل‌های کسب‌وکار استارت‌آپ‌ها، تدوین معیارهای دقیق ارزش‌گذاری و ارائه مشوق‌های مالی و قانونی برای شرکت‌های نوآور از جمله اقداماتی است که می‌تواند مسیر موفقیت این حرکت را هموار کند.

در نهایت ورود استارت‌آپ‌ها به بورس ایران، گامی مهم و ضروری برای توسعه اقتصادی و تقویت اکوسیستم نوآوری کشور است. اگر این روند به‌درستی مدیریت شود، می‌تواند به رشد پایدار، جذب سرمایه‌های جدید و افزایش تنوع در بازار سرمایه منجر شود. تجربه‌های اولیه مانند عرضه سهام تپسی نشان‌دهنده پتانسیل بالای این حرکت و چشم‌انداز مثبت آینده آن است که می‌تواند ادامه‌دار باشد و به عرضه سهام استارت‌آپ‌های بزرگ دیگری مانند اسنپ منجر شود.