پشت پرده توافق واشنگتن-بغداد؛ تکرار تراژدی خروج آمریکا از افغانستان/ آزمون دشوار بایدن و السودانی

به گزارش اقتصادنیوز، درسال 2021، جو بایدن پایان ماموریت نظامی ایالات متحده در عراق را اعلام کرد، اما دو هزار و 500 سرباز آمریکایی در این کشور مستقر و 900 سرباز را در سوریه برای رهبری ائتلاف بین المللی که هدفش سرنگونی داعش است را باقی گذاشت. اکنون، در حالی که که پنج ماه تا خروج بایدن از کاخ سفید باقی است، واشنگتن و بغداد روی طرحی برای پایان این مأموریت فعالیت دارند و یک جدول زمانی برای بازگرداندن این نیروها ترسیم کردند. این گزاره می تواند به بایدن اجازه دهد که بگوید به «جنگی برای همیشه» پایان داد، همانطور که پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان با تکیه بر این شعار بر خود می بالید.

مقدمه چینی واشنگن برای خروج از خاورمیانه

با این حال آنگونه که واشنگتن پست نوشته در این مسیر یک مشکل وجود دارد: علیرغم تمایل بایدن برای اعلام «ماموریت انجام شده»، زمینه تشدید تنش ها در خاورمیانه افزایش خواهد یافت؛ بالاخص آن که گروه تروریستی داعش می تواند به چالشی جدی برای جانشین او تبدیل شود. مقامات نظامی ایالات متحده و عراق ماه ها علنا در باب رایزنی هایشان برای نیل به توافق جهت خروج نیروهای آمریکایی می گفتند. این توافق می تواند به شکل رسمی به فعالیت ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده برای مقابله با داعش پایان دهد و زمینه را برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق ظرف دو سال دیگر فراهم کند.در همین راستا وزارت خارجه عراق هفته گذشته گفت قرار بود این توافق برای ماه جاری اجرایی شود اما به دلیل «تحولات اخیر» به تعویق افتاده است.

اعلام خروج نیروهای آمریکایی، حتی با یک جدول زمانی دو ساله، به معنای خروج ایالات متحده از منطقه خواهد بود؛ آن هم در شرایطی که متحدان واشنگتن به دنبال افزایش توان بازدارندگی شان در برابر ایران هستند. به ادعای واشنگتن پست، چنین توافقی توانایی 77 کشور درگیر در ائتلاف را برای مانورهای هماهنگ علیه گروه تروریستی داعش تضعیف خواهد کرد. نیروهای آمریکایی در تلاش هستند تا از ظهور مجدد این گروه تروریستی جلوگیری کنند. وال استریت ژورنال گزارش داد که داعش در سال جاری مسئولیت 153 حمله در عراق و سوریه را بر عهده گرفته است. در سطح بین المللی، این گروه تروریستی مسئولیت حملات تروریستی در روسیه و حمله برنامه ریزی شده به کنسرت تیلور سوئیفت در وین را عهده دار شده است. نیروهای تحت رهبری کردها که با داعش در شمال شرقی سوریه می جنگند به پشتیبانی هوایی و اطلاعاتی نیروهای عملیات ویژه ایالات متحده وابسته هستند و طبیعتا خروج این نیروها خلاهایی ایجاد می کند.

هراس از افزایش نفوذ ایران

به ادعای واشنگتن پست، مهار قدرت و توان نفوذ ایران از نظر فنی بخشی از مأموریت آمریکا نیست، اما یکی از اهداف اعلام نشده از حضور نیروهای این کشور در عراق و سوریه مقابله با افزایش توان تهران است؛ اگرچه رهبری عراق به ریاست محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، علناً خواستار خروج نیروهای آمریکایی است. جدول زمانی دو ساله در باب پایان اعلام پایان مأموریت عملیات مقابله با داعش و بازگرداندن نیروها به خانه، به این منظور است که به هر دو طرف فضای کافی برای برنامه ریزی جهت مقابله با تهدیدهای امنیتی داشته باشند. با این همه ابهام ها در این زمینه نوعی سردرگمی استراتژیک ایجاد کرده است.در همین راستا سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور هفته گذشته گفت که ایالات متحده در حال مذاکره در باب خروج نیروهای آمریکایی از عراق نیست، بلکه به دنبال زمینه چینی برای انتقال به سمت ترتیبات امنیتی دوجانبه است. از طرفی دیگر گفته می شود که توافقنامه امنیتی دوجانبه ایالات متحده و عراق می تواند منجر به ماندن بیشتر نیروهای آمریکایی برای مقابله با گروه تروریستی داعش شود. این در تئوری می تواند خطر انحلال ائتلاف ضد داعش را کاهش دهد.

با این همه گفته می شود که تداوم رایزنی ها در باب توافق برعهده جانشین بایدن است و اگر این مذاکرات شکست بخورد، نیروهای آمریکایی باید به طور کامل عقب نشینی کنند. این همان چیزی است که در سال 2008 پس از امضای توافقنامه ای برای خروج تمام نیروهای آمریکایی از عراق توسط جورج دبلیو بوش رخ داد، باراک اوباما تلاش کرد زمینه را برای تحقق توافق هموار کند، اما سه سال بعد، او هزاران سرباز آمریکایی را به عراق بازگرداند، زمانی که داعش قلمرویی به اندازه ویرجینیا را در اختیار گرفت. در سال 2021، بایدن برای اجرای توافقنامه مرتبط با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان که سلفش مقدماتش را فراهم کرده بود، خیز برداشت. اما عقب نشینی واشنگتن نتایج معکوسی داشت و همین مقوله موجب شد تا بایدن مسئولیت هزینه های وارده را گردن سلف خود بیاندازد. اکنون، او می تواند جانشینش را با معضل مشابهی روبرو کند؛ بدین معنا که جانشین بایدن بر سر دوراهی قرار خواهد گرفت، یا طرح عقب نشینی بایدن را مسکوت می گذارد و یا آن را اجرایی کرده و به واسطه تهدیدهای امنیتی توافقی با هزینه بالا را در کارنامه سیاسی اش ثبت خواهد کرد. بایدن به این مقوله به عنوان بخشی از میراث خود نگاه می کند. او می تواند بگوید، من کسی هستم که به این جنگ های بی پایان پایان دادم. هرچند همین میراث می تواند برای کامالا هریس در صورت پیروزی شکستی ویرانگری را رقم بزند.از همین رو می توان گفت، اعلام  پایان «جنگ‌های همیشگی» آسان‌تر از انجام آن است. اگر ایالات متحده اکنون تعهد خود به امنیت خاورمیانه را کنار بگذارد، ممکن است مجبور شود دوباره این درس را به سختی بیاموزد.