اثر ماندگار تحریم و کرونا بر رشد اقتصادی ایران

سرعت افزایش در رشد فصلی اقتصاد ایران متوقف شد. این رقم طبق آخرین اعلام ازسوی مرکز آمار در بهار امسال 7.6 درصد اعلام شده بود که با 3.3 واحد درصد کاهش به سطح 4.2 درصد رسید.

در همین رابطه در میان بخش های مختلف در سمت مصارف مشاهده می شود بخش کشاورزی هنوز در فصل های مختلف دچار افت تولید است.

رکورد های مهم مصارف در رشد اقتصادی

پس از آن که رشد فصلی اقتصاد ایران در پاییز 1397 به کمترین سطح خود در دهه 90 دست پیدا کرد آرام آرام این رشد از کمینه خود جدا شد و مسیری صعودی را آغاز کرد. با شیوع کرونا در ایران دوباره این روند سیری نزولی به خود گرفت که اما دوامی نداشته و در تابستان با خیزی مجدد مسیری افزایشی را آغازکرد.

در میان آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران رشد اقتصادی ایران در بهار سال جاری بالاترین سطح در سه سال گذشته بوده که برابر با 7.6 درصد ثبت شده است. به نظر می رسد در تابستان امسال روند رشد این متغیر به سرعت گیر برخورد کرده و از سرعت آن کاسته شده است.

این کاهش سرعت رشد در بخش غیر نفتی نیز به چشم می خورد. بخش اقتصاد بدون نفت ایران در بهار امسال 4.9 درصد بوده که با 1.6 واحد درصد کاهش به 3.3 درصد رسیده است.

اثر ماندگار تحریم بر رشد اقتصادی ایران

بررسی آمارهای رشد اقتصادی با تابستان سال های گذشته نشان می دهد اقتصاد ایران در مقایسه با سال 1396، 7 درصد و در مقایسه با سال 97، تقریبا 6 درصد افت داشته است.

به عبارت دیگر هرچند وضعیت اقتصاد ایران در فصول اخیر در مسیر رشد قرار گرفته اما هنوز در مقایسه با چهار سال قبل تولید پایین تری را ثبت کرده است.

این کاهش می تواند در اثر آسیب های ناشی از شیوع کرونا و علاوه برآن تحریم های بین المللی علیه ایران باشد.

این افت در بخش های مختلف غالبا ناشی از کاهش فروش نفت بوده است. چرا که رشد اقتصادی در بخش استخراج در این مدت تقریبا معادل با منفی 40 درصد بوده که می تواند در افت اقتصادی این سال ها نقش پررنگ تری داشته باشد.

با این حال رشد اقتصادی ایران در بخش بدون نفت نیز در طول چهار سال معادل با تنها 1.6 درصد بوده که می تواند ناشی ازافت 18 درصدی اقتصاد در بخش صنایع و معادن باشد.

در نهایت این افت در رشد اقتصادی نشان می دهد کاهش تولید تنها معلول عدم صادرات نفت ایران نبوده که البته می تواند به طور غیر مستقیم بر سایر ارگان های تولید در اقتصاد اثرگذار بوده باشد.اما اکنون دوباره به تابستان امسال برمی گردیم و سایر اتفاقات مهم در سمت مصارف در اقتصاد ایران.

سقوط تولید در بخش کشاورزی

بررسی بخش های مختلف اقتصادی در ایران نیز نشان می دهد در بخش کشاورزی همچنان رشد تولید منفی است.

طبق داده های اعلام شده ازسوی مرکز آمار ایران در فصل تابستان 1400 رشد فصلی اقتصاد در بخش کشارزی برابر با منفی 4.1 درصد بوده است. یعنی میزان تولید اقتصاد در این بخش در مقایسه با تابستان سال قبل 4.1 درصد کاهش داشته است.

نکته آن جاست که این بخش در بهار امسال نیز افتی معادل با 4.5 درصد ثبت کرده بود که نشان می دهد در این شاخه برای دو فصل متوالی شاهد افت در تولید بوده ایم.

در مقایسه بخش های مختلف اقتصادی ایران مشاهده می شود سمت کشاورزی بیشترین افت را در میان سایرین در این فصل ثبت کرده است. 

این روند نزولی در ارزش افزوده بخش کشاورزی می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که موجب رشد تورم تولید کننده در این شاخه شده است. به طوری که این تورم توانسته رکورد بالایی را در یک دهه به ثبت برساند. افزایش هزینه تولید در بخش کشاورزی می تواند یکی از دلایل کاهش تولید در این بخش باشد که با توجه به مصرف ثابت در برخی قسمت های این شاخه ممکن است به افزایش تورم دراین بخش منجر شود. بخشی از افزایش هزینه ناشی از حذف ارز ترجیحی برای کود شیمایی است. در کنار آن بی آبی و خشکسالی نیز موجب شده افت تولید از سال 97 تا بهار و تابستان امسال ادامه داشته باشد و بخش کشاورزی سال جاری رکورد بالاترین افت تولید را در سه سال اخیر داشته است.

در تفکیک بررسی ها در سایر بخش ها نیز مشاهده می شود در بخش صنایع و معادن نیز که در فصل های اخیر مسیر رشد تولید شتابی افزایشی گرفته بود در این فصل دوباره از سرعت رشد آن کاسته شد.

سرعت گیر رشد اقتصادی بر سر صنایع و معادن

در بخش صنایع و معادن اقتصاد تابستانی ایران در سال جاری رشد تولید برابر با 5.1 درصد بوده که در مقایسه با این متغیر در مقایسه با بهار امسال 7.8 واحد درصد کاهش داشته است.

این رقم در بهار سال جاری برابر با 13.8 درصد ثبت شده بود.آخرین رکورد به ثبت رسیده در رشد اقتصادی شاخه های مختلف به سمت خدمات تعلق داشته است.

رکوردزنی در بخش خدمات 

در میان روند های کاهشی در بخش های مختلف مصارف اقتصاد ایران، در  بخش خدمات رشدی معادل با 5.1 درصد شکل گرفته که بالاترین میزان رشد تولید در سه سال گذشته بوده است.

این بخش که در این مقطع نه ماه متوالی رشد منفی را به ثبت رسانده بود و در فصول شیوع کرونا در کشور به بیشترین افت خود رسیده بود با شیوع گسترده واکسیناسیون و کاهش آمارهای کرونایی دوباره این بخش فعالیت خود را افزایش داده و بر تولید خود افزوده است.

در همین رابطه بخش خدمات در اقتصاد ایران روند صعودی خود را در رشد تولید ثبت کرده و سیری افزایشی به خود داده است.