پول پرقدرت یا پایه پولی به کل دارایی‌هایی از بانک مرکزی گفته می‌شود که در ازای آن پول در جامعه تزریق شده است. آمارها نشان می دهد در انتهای تابستان سال جاری حجم پول پرقدرت در جامعه حدود 981 هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده که نسبت به شهریور 1401 حدود 290 همت بیشتر شده یا به عبارت دیگر 42 درصد رشد کرده است. 

اکوایران در این باره نوشت: بر اساس آمار، بیش از پنجاه درصد رشد پایه پولی در یکسال منتهی به شهریور 1402 را بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی داشته است. همچنین در مقایسه با انتهای سال 1401 پایه پولی حدود 14.1 درصد معادل 121 همت رشد داشته است. 

عبور پول پرقدرت از کانال بانک‌ها و حجم نقدینگی در شهریور

پایه پولی برای تزریق شدن درون جامعه، ابتدا از کانال بانک‌ها عبور می‌کند. به دلیل خاصیت خلق شبه پول میان بانک‌ها، پول پرقدرت با ضریب فزاینده چند برابری، منجر به تزریق نقدینگی بزرگتر از پایه پولی در اقتصاد می‌شود. در حال حاضر بر اساس محاسبات بانک مرکزی، به ازای هر واحد پول پرقدرتی که توسط بانک مرکزی خلق می‌شود، حدودا 7.23 واحد نقدینگی در اقتصاد تزریق می‌شود. 

بنابراین مطالعات نشان می‌دهد در آخرین ماه تابستانی 1402 بیش از 7 هزار و 99 همت نقدینگی در اقتصاد در جریان بوده است. بر اساس محاسبات، حجم نقدینگی در جامعه در مقایسه با شهریور سال گذشته 1505 همت معادل 26.9 درصد رشد داشته و در قیاس با انتهای 1401 بیش از 761 همت افزوده شده یا به عبارت دیگر متحمل رشد 12 درصدی شده است. 

سهم پول و شبه پول از نقدینگی

نقدینگی به دو بخش اصلی قابل تقسیم است. بخشی از نقدینگی به راحتی در دست افراد داد و ستد می‌شود که به آن پول گفته می‌شود. این بخش از نقدینگی کل اسکناس و مسکوک در دست افراد و سپرده‌های دیداری را شامل می‌شود. بر اساس آمارها در انتهای تابستان 1402، حدود هزار و 791 همت از کل 7 هزار و 99 همت نقدینگی موجود در جامعه از پول تشکیل شده است.

به همین ترتیب 25.2 درصد از کل نقدینگی در اقتصاد در انتهای تابستان، از جنس پول بوده است. همچنین بر اساس محاسبات، کل حجم پول موجود در جامعه در انتهای شهریور 1402 در قیاس با ماه مشابه در 1401 حدود 40.6 درصد معادل517 همت رشد کرده است. 

این درحالیست که باقی نقدینگی را تماما شبه پول در بر گرفته است. تنها تفاوت پول و شبه پول در محدودیت برداشت و استفاده از شبه پول خلاصه می‌شود. به عبارت دیگر سپرده‌های مدت‌دار که افراد با یک تاخر زمانی قابلیت برداشت از آن‌ها را دارند، شبه پول به شمار می‌آیند.

مشاهده می‌شود در بازه زمانی مورد بررسی، حدود 74.7 درصد از کل نقدینگی در جامعه معادل 5 هزار  و 307 همت، جنس شبه پول داشته که در مقایسه با مقطع زمانی مشابه در سال گذشته حدود  22.8 درصد و معادل 987 همت بیشتر شده است.