رشد جنون آمیز قیمت کاکائو در جهان/ شکلات از طلا سبقت گرفت!

به گزارش اقتصاد نیوز، در اوایل ماه مارس، بازارهای جهانی شاهد رشد بیش از دو برابری قیمت کاکائو در یک بازه زمانی 12 ماهه شدند و جهش بی‌سابقه قیمت‌ها بسیاری از سفته بازان را با تردیدهایی روبرو کرد. اکنون بازرگانان نگران هستند که تولیدکنندگان وارد یک عقب نشینی طولانی مدت شده باشند.

جهان برای دهه‌ها از شکلات ارزان لذت می‌برد؛ درختان پیرتر شدند و آفات محصول در کشورهای غرب آفریقا ، شایع شد. وضعیت  آب و هوایی نامناسب در کشورهای ساحل عاج و غنا که تقریباً نیمی از سهم بازار جهانی کاکائو را دارند نیز کاهش تولید این محصول را تسریع کرد.  همه این عوامل دست به دست هم داد تا  قیمت کاکائو، رشد بی سابقه ای را تجربه کند و کام تولید کنندگان و مصرف‌کنندگان تلخ شود.

بر اساس آنچه سازمان بین‌المللی کاکائو (ICCO) برآورد کرده، میزان تولید کاکائو در سال 2024 از میزان تقاضای آن عقب‌ می افتد و بر این اساس برآورد می شود که تولید کاکائو با کسری 374 هزار تنی روبرو خواهد شد.

در همین زمینه تریستان فلچر،تحلیگر بازار کالا به بلومبرگ اعلام کرد که زخم های این بحران ممکن است برای مدت طولانی در نوسانات بازار کاکائو قابل مشاهده باشد. به گفته او برخی فعالان بازار، سوداگرانه با سرعت بیشتری وارد می‌شوند و به سرعت نیز این بازار را ترک می کنند؛ موضوعی که به بی‌نظمی این بازار می‌افزاید و این، بدان معناست که بازارها به احتمال زیاد، تشدید نوسان را تجربه می کنند.

آنطور که اکونومیست تایم از وضعیت بازار گزارش داده است، معاملات آتی این هفته به رکورد 11126 دلار در هر تن رسید؛ سطحی که قبلاً برای اکثر معامله گران غیرقابل تصور بود و تقریباً دو برابر نقطه اوج قبلی است که آن هم در دهه 1970 ثبت شده بود. به نظر می رسد این پایان ماجرای نوسان در بازار این کالا نیست. آنچنان که سیتی گروپ پیش بینی کرده، قیمت‌ها در چند ماه آینده به 12500 دلار می رسند و بعید نیست که قیمت کاکائو، مرز 20 هزار دلار را نیز در سال جاری بشکند.

 بر اساس گزارش ها، آنچه در زمینه کاکائو اتفاق می‌افتد، اکنون نه تنها هشدار برای صنایع وابسته به این کالا را فعال کرده بلکه زنگ خطری برای صنعت قهوه نیز هست که تنها در دو کشور متمرکز شده است: برزیل و ویتنام.

با این حال وضعیت رشد قیمت کاکائو، بی تردید صنایع وابسته به این کالا در جای جای دنیا را تحت تاثیر قرار می دهد و در این اوضاع، بررسی وضعیتی که صنایع شیرینی و شکلات ایران نیز متاثر از آن خواهد شد، حائز اهمیت است که در این گزارش به آن می پردازیم. 

وضعیت بازار شکلات ایران پس از افزایش قیمت ها

گردش مالی صنعت شیرینی و شکلات در کشور حدود 16 تا 17 هزار میلیارد تومان برابر با 3700 تن اعلام شده است؛ حجمی از محصولات که حدود 30 درصد مواد اولیه‌اش وارداتی است و سایر مواد مورد نیاز آن در داخل تولید می‌شود.

بررسی آمار گمرکات ایران گواه این موضوع است که عمده واردات مواد اولیه این صنعت برای تولید کنندگان ایرانی از کشور ترکیه صورت می‌گیرد؛ رقمی حدود 79 میلیون دلار برابر با 19031 تن است؛ کشوری که طی سال‌های اخیر ازجمله مهم ترین شرکا تجاری ایران محسوب می‌شود.

«اقتصادنیوز» در این گزارش با بررسی ارزش واردات گروه کالایی کاکائو، ارزش احتمالی واردات آن در سال 1403 را برآورد کرده است.

به طور کلی پودر کاکائو، دانه کاکائو و خمیر کاکائو برای طعم دادن به محصولات غذایی مختلف و برای طعم دار کردن «محصولات شکلاتی» مانند شربت ها، تاپینگ ها، شیر شکلات، مخلوط کیک های آماده و مواد دارویی استفاده می شود.

براساس جدول «اقتصادنیوز» که بر مبنای داده های گزارش آماری سالانه گمرک ایران تهیه شده، حجم واردات گروه کالایی کاکائو -اعم از پودر کاکائو، دانه کاکائو، خمیر کاکائو و روغن کاکائو در سال 1402- نزدیک به 41.6 هزار تن؛ معادل 164.1 میلیون دلار بوده است.

گزارش های جهانی حکایت از آن دارد که ارزش هر تن کاکائو در بازار های جهانی اکنون از 2 هزار و 500 دلار به ازای هر تن، به 11 هزار و 125 دلار رسیده؛ رقمی که از رشدی معادل 525 درصد حاکی است.

واردات کاکائو به ایران؛ عبور ارزش واردات کاکائو از یک میلیارد دلار

طبق آمارهای رسمی بازار جهانی و داده های گمرک ایران ، در سال گذشته  مجموعا 41 هزار و 584 تن کاکائو و زیرمجموعه این گروه کالایی به ارزش 164 میلیون و 111 هزار دلار وارد ایران شده است.

با فرض اینکه قیمت گروه کالایی کاکائو در تمام زیر مجموعه ها ثابت در نظر گرفته شود و حجم واردات این کالاها در سال 1403 را بدون تغییر نسبت به سال گذشته یعنی حدود 41.6 تن در نظر بگیریم، ارزش دلاری واردات این محصول به کشور با احتساب رشد حدود 6.5 برابری که در بازار جهانی این کالا رخ داده، رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار برآورد می شود.

مهم ترین نکته ای که پس از محاسبه این عدد به ذهن می رسد این است که استراتژی فعالان صنعت شیرینی و شکلات ایران دستخوش تغییر خواهد شد؟؛ مساله ای که باید موضوع محدودیت حجم منابع ارزی را نیز به آن افزود.

علاوه بر این، اگر مشکلاتی که این صنعت در سالهای گذشته با آنها دست و پنجه نرم کرده را به وضعیت افزایش قیمت بی سابقه کاکائو در جهان اضافه کنیم؛ آینده این صنعت و تصمیم گیری فعالان برای نحوه فعالیت در آن به سوالی جدی تبدیل خواهد شد؛ مسائلی از قبیل افزایش 300 درصدی هزینه انبارداری در سال گذشته، نبود برنامه منسجم در خطوط حمل و نقل کشور  (غیر فعال شدن 28 خط کشتیرانی به دلیل تحریم ها ) ،عدم همکاری منسجم بنادر که منجر به رسوب کالاها در گمرکات می شود و ...؛ عواملی که با پابرجا ماندن‌شان در کنار هم،نه تنها سهم کشورمان در بازارهای جهانی به میزان قابل توجهی از دست می‌رود بلکه عرصه برای فعالیت تولیدکنندگان داخلی نیز تنگ‌تر خواهد شد. همچنین وضعیت اشتغال حدود 65 هزار نفر که به طور مستقیم به این صنعت وابسته هستند نیز در هاله ای از ابهام قرار خواهد گرفت.