واکنش نرخ سود به حرکت بورس در هفته گذشته + نمودار

روند نرخ سود در بازار اوراق ثانویه در فاصله 29 شهریور تا دوم مهر هم‌جهت با شاخص کل بورس بوده است. به‌طوری‌که در روزهای نزولی شاخص نرخ بازدهی یک‌ساله در این کاهش داشته و در روزهای افزایشی شاخص کل روند بازدهی در بازار اوراق نیز صعودی بوده است.

تحلیل گران دو دلیل برای این روند ذکر می‌کنند؛ دلیل نخست به تبدیل اوراق در روزهای صعودی و خرید سهام بازمی‌گردد و دلیل دوم به جهت‌دهی حرکت بورس به انتظارات. از نگاه تحلیل گران صعودی شدن بورس در غیبت رشد اقتصادی و بهره‌وری می‌توان سیگنالی از افزایش انتظارات تورمی باشد. به همین دلیل نیز بازارهای دیگر خود را با این انتظارات به‌سرعت تطبیق می‌دهند.

بازار اوراق دولتی که در آن اسناد خزانه خریدوفروش می‌شود و به بازار ثانویه اوراق مشهور است یکی از پیشگامان این تطبیق انتظارات است.در هفته کاری گذشته هر گاه شاخص بورس صعودی بوده نرخ سود اوراق با سررسید یک ساله در این بازار نیز افزایشی بوده است. به غیر از شروع هفته در تمام روزهای کاری این هم بستگی برقرار بوده است. وقتی شاخص از سطح یک میلیون و 700 هزار واحد نزول کرد نرخ بازدهی هم همسو با ان نزولی شد و دقیقا در اخر هفته که شاخص صعودی شد نرخ بازدهی نیز روند خود را صعودی کرد. البته این هم سویی در هفته های قبل نیز وجود داشت اما این هفته به شکل بارزی خود را نشان داده است.

روند این بازار ازآن‌جهت مهم است که در کنار بازار اولیه اوراق دولتی می‌توانند معیار پایه بازدهی بدون ریسک در اقتصاد ایران به‌حساب آیند وقتی نرخ بازدهی بدون ریسک با رشد بورس صعودی می شود می تواند پرسشی از سیاست گذار باشد که مثبت شدن شاخص به چه قیمتی باید انجام شود و اثر آن بر روی بخش های دیگر بررسی شده است.

منحنی بازدهی در روز آخر کاری

اما در آخرین روز کاری بازار اوراق دولتی که با صعود بورس بود چه اتفاقی برای منحنی بازدهی افتاد. در این روز نرخ بازدهی اوراق زیر شش ماه کاهش یافت؛ اما نرخ بازده اوراق با سررسید یک‌ساله بالا رفت که بازهم همگرایی با شاخص بورس بیشتر شود.حجم معاملات نیز در روز چهارشنبه نسبت به‌روز سه‌شنبه 4 درصد بیشتر شد و به 110 میلیارد تومان رسید.

حسگر نرخ سود در آینده

منحنی بازدهی نموداری است که نرخ بازده اوراق بدهی دولت در سررسید‌های کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال)، میان‌مدت (چندساله) و بلند‌مدت (بیش از ۵ ساله) را نشان می‌دهد. اوراق بدهی دولت در بازار بدهی دادوستد می‌شود و به دلیل وجود پشتوانه مالی دولت، این اوراق باکیفیت و بدون ریسک اعتباری ارزیابی می‌گردند. اگرچه، این اوراق برای تأمین مالی کسری بودجه دولت‌ها منتشر می‌شوند، ولی نرخ بازده این اوراق نرخ سود بدون ریسک در اقتصاد را نشان می‌دهد که می‌تواند به‌عنوان معیاری برای نرخ‌گذاری سایر ابزارهای مالی در نظام مالی استفاده شود. این بازار در کنار مزیت تأمین مالی کسری بودجه دولت، به‌واسطه کمک به انتقال سیاست‌های پولی به سایر بخش‌های اقتصاد از اهمیت بالایی برخوردار است. چنین ابزاری در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته وجود دارد و یکی از حسگرهای مهم اقتصاد است که انتظارات فعالان اقتصادی را خلاصه می‌کند.

بازار اوراق دولتی در ایران

اوراق بدهی دولتی در فرا بورس معامله می‌شوند. برخی از این اوراق مانند اسناد خزانه اسلامی (اخزاها) بدون کوپن هستند و برخی دیگر از آن‌ها (مانند آرادها) کوپن‌هایی دارند که بر اساس آن سود در فواصل زمانی مشخص به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. خریداران اسناد خزانه اسلامی از تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش این اوراق، سود کسب می‌کنند. همچنین دارندگان این اوراق می‌توانند در تاریخ سررسید وجه نقدی معادل مبلغ اسمی را از دولت دریافت می‌کنند. اسناد خزانه باهدف پرداخت تعهدات دولت به بستانکاران منتشر می‌شود. اراد اسنادی است که دولت باهدف تأمین مالی منتشر می‌کند و خریداران علاوه بر سود از محل تنزیل اسمی اوراق در سررسیدهای مشخص نیز سود دریافت می‌کنند.

در شرایطی که ریسک در اقتصاد افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی دولتی پناهگاهی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌ها و افراد حقیقی محسوب می‌شود زیرا ریسک این اوراق از جهت نکول و پرداخت نشدن تعهدات توسط دولت تقریباً صفر است.

در بازار اوراق بدهی دولتی، نرخ‌های بازده اوراق در سررسیدهای زمانی مختلف از طریق عرضه و تقاضا کشف می‌شود. نرخ کشف‌شده بر اساس این سازوکار متوسط بازده نقدی نگهداری اوراق تا سررسید را نشان می‌دهد. همچنین از تفاوت نرخ‌های بازده نقدی در سررسیدهای مختلف، می‌توان برای استخراج بازده آتی مورد انتظار سرمایه‌گذاران استفاده کرد.

منحنی‌های بازدهی «اقتصادنیوز» این مزیت را دارد که انتظارات سرمایه گذاران از روند بازدهی در آینده را نشان دهند. این منحنی‌ها علاوه بر انتظارات که خود را در میزان نرخ بازده نشان می‌دهد، جهت‌گیری انتظارات را نیز در طول زمان به تصویر می‌کشد. این منحنی به سیاست‌گذار امکان شناسایی جهت‌گیری انتظارات و به سرمایه‌گذاران قدرت دیده‌بانی انتخاب می‌دهد.