روی پنهان تحریم‌های جدید آمریکا

بهانه تحریم جدید، «تامین مالی تروریسم» بود. فرمان اجرایی شماره ۱۳۲۲۴ در سال ۲۰۰۱ صادر شده و به دولت آمریکا این امکان را می‌دهد تا اشخاص و نهادهایی را که مطابق ادعای واشنگتن، در «تأمین مالی تروریسم» نقش دارند، تحت فشار بگذارد. وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه خود مدعی شده که این سه نهاد ایرانی با نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارتباط دارند.

اما داستان چیست؟ تحریم‌های جدید صرفا نمایش ترامپ در آخرین روزهای باقیمانده به انتخابات آمریکا است و هیچ کارکردی قرار نیست داشته باشد؟ می‌توان از دو بعد ماجرا را دید؛ کارکرد سیاسی و کارکرد عملیاتی. 

اثر سیاسی تحریم‌های آمریکا

تحلیلی که این روزها در رسانه‌های داخلی زیاد شنیده می‌شود، اینکه تحریم‌های جدید حداکثر می‌تواند یک جنگ روانی علیه ایران باشد. چرا که صنعت نفت ایران پیش از این نیز تحت تحریم قرار داشت و به همین دلیل، تحریم جدید عملا اثری بیش از تحریم‌های گذشته از خود به جا نمی‌گذارد.

گروه دیگری از تحلیلگران معتقدند که حداکثر اثر تحریم جدید، در دور بعدی مذاکرات خود را نشان می‌دهد؛ تحلیلی که بیشتر از سوی رسانه‌های غربی در روزهای اخیر پررنگ شده است. چه در دولت ترامپ و چه در دولت بایدن، اگر قرار بر از سرگیری مذاکرات شود، احتمالا قرارگیری صنعت نفت ایران ذیل تحریم‌های تامین مالی تروریسم، می‌تواند کار دیپلمات‌های ایرانی را پیچیده‌تر از قبل کند.

اما تجربه نشان داده که هرگاه اراده سیاسی از سمت آمریکا به تعامل با ایران باشد، چنین موانعی نمی‌تواند در عمل کارساز باشد. فرضا در دوران برجام، ایران منابع قابل توجهی در بانک مرکزی عمان، به ریال این کشور داشت؛ طرف ایرانی خواستار این بود که منابع را به یورو دریافت کند. اما تبدیل ریال عمان به یورو، نیازمند یک تبدیل ریال به دلار آمریکا بود که می‌توانست از سوی آمریکا بلوکه شود. اما جالب اینجا بود که آمریکا، روشی برای دور زدن قانون خود پیش پای عمانی‌ها گذاشت تا مسیر برگشت پول ایران هموار شود؛ مشابه این اتفاق در بانک مرکزی ژاپن نیز برای ایران رخ داده بود.

در نتیجه اراده سیاسی، می‌تواند بر اراده حقوقی حاکم شود و از این حیث، احتمالا نگرانی چندانی وجود نخواهد داشت. «احمد عزیزی» متخصص بانکداری بین‌الملل، که شخصا سابقه تحریم را هم داشته، به این سوال پاسخ داده که تحریم جدید، احتمالا چه اثراتی خواهد داشت. در ویدئوی «اکوایران» می‌توانید پاسخ او را مشاهده کنید.( از دقیقه 3)

اثر کاربردی تحریم جدید

اما آیا تحریم‌های جدید کاملا اهداف سیاسی را در بر داشته است؟ برخی کارشناسان نظر دیگری دارند. اخیرا «حمید حسینی»، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی به «ایرنا» گفت: در حال حاضر ۶۰درصد از بنزین صادراتی ایران راهی بازار عراق می‌شود.

گرچه او از میزان صادرات بنزینی ایران سخنی نگفت، اما همین عدد نشان می‌دهد که ایران در شرایط حاضر قادر است، رقم قابل توجهی بنزین صادر کند. شواهد دیگری از این جنس وجود دارد که رقم صادرات نفتی ایران نیز به سطح قابل قبولی رسیده است. گزارشی که اخیرا وال‌استریت ژورنال در رابطه با فروش نفت ایران منتشر کرده، نشان می‌داد که صادرات نفت خام به مرز 800 هزار بشکه در روز رسیده، عددی که نسبت به ماه‌های گذشته یک جهش به حساب می‌آید.

در کنار اینها، سخنان «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی وجود دارد که صراحتا در 2 آبان ماه، اعلام کرده که صادرات نفت خام روند فزاینده‌ای به خود گرفته است. همگی اینها نشان می‌دهد که تحولی در درآمدهای ارزی ایران در صنعت نفت رخ داده است.

حال اعمال این تحریم‌ها همزمان با گشایش‌های اخیر، احتمالا اتفاقی نیست. هدف آمریکا می‌تواند تحت فشار قرار دادن و بالا بردن هزینه برای شرکت‌ها و واسطه‌هایی باشد که در هموارسازی درآمدهای ارزی ایران نقش دارند.