میدانِ مینِ تحریمهای ایران
به گزارش اقتصادنیوز، نهال طوسی تحلیلگر سیاستخارجی و امنیت ملی نشریه پالیتیکو در مطلبی با عنوان «میدان مین تحریمهای ترامپ برای بایدن» نوشته است که دولت جدید احتمالاً درخواهدیافت که احیای برجام آنطور که گفته، در عمل آسان نیست.
وی در ادامه این مطلب آورده است: این یکی از معدود وعده های کمپین انتخاباتی جو بایدن در زمینه سیاست خارجی بود: او میخواهد به پیمان هستهای که سلفش به عنوان "وحشتناکترین و بدترین توافق تاریخ" از آن خارج شد، دوباره بپیوندد. اما آیا برای رسیدن به این هدف، بایدن آماده است اعلام کند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران یک سازمان تروریستی نیست؟
در مورد لغو تحریم های ایالات متحده علیه بانک مرکزی ایران که متهم به تأمین بودجه شبه نظامیان نیابتی در خاورمیانه است، چطور؟ یا آیا بایدن تحریمها علیه ایرانیانی که به تلاش برای مداخله در انتخابات ایالات متحده متهم شدهاند را ابطال میکند؟
به لطف اقدامات رئیس جمهور دونالد ترامپ در مورد این تحریمها و سایر تحریمها علیه ایران، مطمئناً چنین سوالاتی بایدن و دستیاران او را به ستوه خواهد آورد. زیرا آنها به دنبال راهی برای بازگشت به توافق هسته ای 2015 هستند. تیم رئیس جمهور درگیر یک قید و بند سیاسی است: آنها باید قبل از بازگرداندن تحریم هایی که ترامپ برجای گذاشته است ، با احتیاط قدم بردارند ، اما ایران اصرار دارد پیش از احیای توافق، باید اغلب -اگر نه همه- آنها حذف شود. در حال حاضر ، جمهوری خواهان - و حتی برخی از دموکرات ها - نشان میدهند که قصد دارند در هر گام از این مسیر با بایدن مقابله کنند. و در حالی که جیک سالیوان ، مشاور امنیت ملی بایدن ، روز جمعه گفت که مقابله با برنامه هسته ای ایران "یک اولویت حیاتی فوری" است، دیگران در دولت از تعیین یک بازه زمانی برای بازگشت به توافق هسته ای خودداری کرده اند.
یک مقام آمریکایی گفت ، در حال حاضر ، کارمندان دولت ایالات متحده که در حوزه سیاست تحریمی فعالند، در حال بررسی اقداماتی در راستای بازگشت به توافق هستند. آنها میخواهند ایدههای خود را به منصوبان سیاسی بایدن، از جمله راب مالی، نماینده ویژه امور ایران، ارائه دهند.
پس بایدن چه خواهد کرد؟ فاکتورهای اصلی دخیل در موضوع به شرح زیر است:
نقش محوری تحریمها در تعامل با ایران
توافق 2015 ایران پس از سالها تحریمهای ایالات متحده و بینالمللی که اقتصاد جمهوری اسلامی را مجازات کرده و شیفتهای سیاسی داخلی که توافق را دوامپذیرتر ساخت، بدست آمد. این توافقنامه که با مذاکره هفت کشور حاصل شد، تحریم های مربوط به برنامه هستهای ایران را در ازای محدودیتهای شدید در فعالیتهای هستهای خود، ابطال کرد.
با این حال ، توافق هسته ای تحریم های متعدد دیگر ایالات متحده علیه ایران ، مانند موارد مربوط به حمایت از تروریسم ، برنامه موشک های بالستیک و نقض حقوق بشر ، را به جا گذاشت. بسیاری از تحریم های ایالات متحده قدرت ویژهای دارند زیرا علیه نهادهای غیرآمریکایی که مایل به تجارت با ایران هستند اعمال میشوند.
ترامپ با گلایه از اینکه توافق هستهای بیش از حد متمرکز بوده و مفاد آن به اندازه کافی دوام ندارند، کار خود را آغاز کرد. وی ایالات متحده را در سال 2018 از توافق خارج کرد. وی سپس تحریمهای مربوط به پرونده هستهای را مجدداً اعمال کرد و در عین حال در سایر جبهههای تحریمی مانند [اتهام] حمایت از فعالیتهای تروریستی پیشروی کرد و تحریمهای جدیدی را علیه تهران اجرایی کرد. به طور کلی ، این تحریمها به انضمام آسیبهای ناشی از کرونا، به شدت اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داده است.
از زمان خروج آمریکا از برجام، ایران نیز اقداماتی در نقض محدودیتهای توافق انجام داده است، از جمله غنی سازی اورانیوم تا خلوص 20 درصد. رهبران ایران میگویند که پس از لغو تحریمهای ایالات متحده ، آنها نیز به پیروی از این توافق بازگشت خواهند کرد؛ در حالت ایده آل بازگشت به وضعیت 2016. اما بایدن اظهار داشته است که قبل از لغو تحریمها، ابتدا ایران باید به پیروی از مفاد توافق بازگردد.
یک تله سیاسی برای بایدن
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در جریان جلسه استماع اخیر خود در برابر سناتورها، با نمونهای از مخالفت جمهوریخواهان که در صورت حرکت کاخ سفید به سمت لغو تحریمها به سرعت و شدت دامن جو بایدن را خواهند گرفت مواجه شد. سناتور تد کروز نه تنها ایران را متهم به حمایت از تروریسم کرد، بلکه از رفتار دولت ایران با دگرباشهای جنسی به عنوان دلیلی برای عدم تحمل رژیم تهران یاد کرد.
بلینکن اظهار داشت که برای حفظ برخی از تحریم ها آزاد است. وی گفت: "توافق هسته ای یک چیز بود ، اما ادامه و حتی تقویت توانایی ما برای عقب راندن و برخورد موثر با رفتارهای گستاخانه ایران، چیزی است که ما به آن نیاز داشتیم و باید انجام دهیم."
بلینکن افزود ، با این حال ، "ایرانی که سلاح هسته ای دارد ...احساس مصونیت بیشتری در مقابل مجازات پیدا می کند. بنابراین من فکر میکنم اولین دستورکار باید این باشد که دوباره برنامه هسته ای ایران را به جعبه برگردانیم."
کروز به سختی تنها قانونگذار محتاط در توافق هسته ای است. چندین دموکرات، از جمله عضو ارشد دموکرات در کمیته روابط خارجی مجلس سنا ، باب منندز از نیوجرسی ، هنگام مذاکرات دولت باراک اوباما، با این توافق مخالفت کردند.
یک دستیار سناتور جمهوری خواه گفت که قانونگذارانی که درباره برجام تردید دارند، اگر نه با همه تلاشهای بایدن برای تخفیف تحریمها، دست کم با بسیاری مخالفت خواهند کرد. آنها همچنین بر چگونگی اجرای تحریم هایی که تصمیم به حفظ آنها دارند، نظارت خواهند کرد. یکی از موارد نگران کننده این است که دولت بایدن کالاهای "بشردوستانه" را که از مجازات تحریمی معاف میشوند، چگونه تعریف میکند.
این دستیار سناتور جمهوریخواه پیش بینی کرد: "اگر آنها تحریم ها را بردارند، میتوانیم شاهد اعمال تحریم های جدید از طریق کنگره باشیم. ما از نزدیک هر نوع توافق یا تفاهمی را که آنها با ایرانیها به دست میآورند، بررسی خواهیم کرد."
افرادی که در دولت ترامپ کار می کردند می گویند رئیس جمهور جدید نباید هیچ یک از تحریم ها را لغو کند زیرا توافق هستهای ارزش احیا ندارد. در عوض، آنها استدلال میکنند که تیم ترامپ با تحت فشار قرار دادن ایران، به بایدن هدیه داده است.
طرفداران توافق، اما اشاره کردند که استراتژی ترامپ نتوانست ایران را به مذاکرات برای توافق دقیقتر سوق دهد. تهران رفتارهای دیگری را که موجب آزردهخاطر شدن ایالات متحده و متحدانش شده است، مانند حمایت از گروههای شیعه خارج از مرزهای خود را متوقف نکرده است و همچنین امروزه به تواناییهای هستهای گستردهتر دست یافته و از زمانی که ایالات متحده در توافق بود، به سلاح هستهای نزدیکتر است.
ماری کازینسکی ، معاون سیاسی در صندوق Plowshares -یک گروه حمایت از امنیت هستهای- گفت: "آیا برجام ارزش سرمایه سیاسی را که بایدن برای لغو تحریمها باید هزینه کند، دارد؟ بله. توافق هستهای داشت کار میکرد.
چه چیزی در مورد تحریمهای دوره ترامپ پیچیده است؟
دورههای متعدد تحریمهای دولت ترامپ علیه ایران، با همه بخشها اعم از بنیادهای ذیل نهاد رهبری عالی ایران گرفته تا شرکتهای خصوصی فولاد و آلومینیوم، گلاویز شد.
در حالی که مقامات دولت ترامپ ادعا داشتند که هدف اصلی سیاستهایشان جلوگیری از رفتار تهاجمی خارجی ایران بوده است، منتقدان بر این باورند که این سیاستها در واقع با هدف فروپاشی رژیم است و در عین حال کار دولت بعد را برای احیای توافق دشوار میکند.
مقامات پیشین ایالات متحده انتظار دارند مذاکرهکنندگان ایرانی بیش از هر چیز خواستار پایان دادن به تحریمهای بخشهای کلان صنعتی -بهویژه حوزه نفتی- باشند، چرا که منجر به کاهش جریان نقدینگی کشور شده است.
از آن نقطه ممکن است بتوان به جزئیات هر اقدام تحریم برسد.