چرخش اسرائیل در رابطه با احیای برجام؟

به گزارش اقتصادنیوز، با وجود آن که بنیامین نتانیاهو هیج گاهی دشمنی خود را با توافق برجام پنهان نکرد و از هر تلاشی برای به بن بست کشاندن آن دریغ نورزید، کابینه جدید در اسرائیل تاکنون نسبت به این مسئله با اندکی احتیاط برخورد کرده است. اگر چه اکنون بر کرسی ریاست این کابینه سیاستمداری تندرو تکیه کرده، اما شنیده ها حاکی از این است که ممکن است شاهد تعییراتی در سیاست اسرائیل در قبال توافق هسته ای باشیم. بدین ترتیب پایگاه خبری آکسیوس با انتشار یادداشتی با عنوان «نخست وزیر جدید اسرائیل در حال به روزرسانی سیاست ایران تا پیش از دیدار بایدن است» با نقل قول از مقاماتی در اسرائیل از چنین تحولاتی خبر داده است.

آغاز بازبینی در سیاست ایران

به گفته تنی چند از مقامات در اسرائیل، نفتالی بنت، نخست وزیر جدیداسرائیل، بررسی و تجدیدنظر در سیاست ایران را آغاز کرده تا پیش از آن که احتمالا در اواخر ماه جولای جو بایدن را ملاقات کند، در این زمینه به جمع بندی برسد.

این مسئله از این بابت اهمیت دارد که بنت در حال بازنگری همه جانبه در سیاست خارجی اسرائیل،  با تمرکز ویژه بر پرونده ایران است. در حالی که بنت و سلفش، بنیامین نتانیاهو، هر دو در نگاه به مسئله ایران رویکرد رادیکالی دارند، با این حال به نظر می رسد بنت در حال بازیابی سیاست اسرائیل از مسیر جدیدی است.

گزینه مطلوب کدام است؟

یک مقام اسرائیلی به اکسیوس گفته در اینجا مسئله اصلی برای ما این است که آیا واقعا سناریوی فعلی برای اسرائیل –یعنی شرایطی که توافق معلق شده و ایران به برنامه هسته ای خود سرعت بخشیده- نسبت به شرایطی که  ایالات متحده و ایران به توافق 2015 بازگردند، برای اسرائیل بهتر است؟

به طور دقیقتر چند سئوال در اینجا وجود دارد. آیا وضعیت آشفته و رو به وخامت فعلی بهتر -یا بدتر- است یا بازگشت ایالات متحده به توافق؛ آیا و چگونه اسرائیل می تواند بر دولت بایدن تأثیر بگذارد؛ و ادامه شرایط فعلی به معنای محتمل تر شدن گزینه نظامی برای اسرائیل در این ماجراست؟

اولویت اصلی بنت

مقامات اسرائیلی گفته اند بنت پیش از بازنگری گسترده در سیاست خارجی، که شامل مسئله هسته ای و رفتارهای منطقه ای جمهوری اسلامی می شود، جلسات زیادی در مورد ایران تشکیل داده است.

اولویت اصلی بنت سرعت بخشیدن به آخرین اطلاعات و تحولات، از جمله در مورد جنبه های فنی برنامه هسته ای ایران است، تا از این طریق در هنگام بحث در مورد ایران با دیگر سران جهان، علی الخصوص بایدن، با دست پر حاضر باشد.

یکشنبه گذشته، بنت اولین جلسه سیاست گذاری در مورد توافق هسته ای ایران را با وزیر امور خارجه یائیر لاپید، وزیر دفاع بنی گانتز و روسای سرویس های امنیتی و اطلاعاتی تشکیل داده و چندین جلسه دیگر هم جهت تکمیل ارزیابی ها تا پیش از دیدار با بایدن برگزار خواهد شد.

تغییرات مقدماتی

اما در این شرایط یک تغییر در رویکرد او کاملا محسوس است: بنت می خواهد از درگیر شدن با دولت بایدن بپرهیزد. به گفته یک مقام اسرائیلی: «بنت معتقد است که نحوه تعامل بین نتانیاهو و بایدن در مسئله ایران ناشی از ضعف استراتژیک اسرائیل در منطقه بوده و هیچ هدف منطقی نداشت».

کابینه جدید در اسرائیل تاکنون چندین تغییر مقدماتی دیگر در سیاست خارجی انجام داده است. بنت در تلاش بوده تا روابط خود را با اردن، که در دوران نتانیاهو به شدت آسیب دیده بود، از جمله با تصویب سریع قرارداد تأمین آب اضافی به اردن، ترمیم کند.

بنت پس از آخرین نبردها در نوار غزه، برای جلوگیری از انتقال پول مستقیم از قطر به حماس در تلاش است و اصرار دارد که این پول از طریق سازمان ملل متحد و به وسیله بانک ها یا به طور مستقیم به افراد نیازمند منتقل شود. قطر از سال 2018 صدها میلیون دلار برای ایجاد ثبات در غزه را تأمین کرده است.

بنت به سرعت یک توافق را هم برای تامین واکسن با تشکیلات خودگردان فلسطین تصویب کرد که نتانیاهو ماه ها آن را معلق نگه داشته بود. هر چند در شرایطی که این توافق از چشم بنت به منزله اولین گام مثبت در راستای بهبود روابط پنداشته می شد، با فروپاشی این توافق او در این امر ناکام ماند  (با مشخص شدن این که دوزهای واکسن تاریخ انقضای نزدیکی دارند، دولت خودگران معامله واکسن را لغو کرد).

در آخرین مورد، بنت روز چهارشنبه به یک هیئت دو جانبه از کمیته امور خارجه مجلس نمایندگان گفت که بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای 2015 یک اشتباه است و تأکید کرد اسرائیل اجازه نمی دهد ایران سلاح هسته ای بدست آورد. با این حال بنت اضافه کرد در صورتی که هر اتفاقی بیافتد، اسرائیل می داند چگونه از خودش دفاع کند.

لاپید، وزیر خارجه، هفته آینده عازم بروکسل است؛ جایی که وزرای خارجه اتحادیه اروپا برای نشست ماهانه در آنجا جمع می شوند. پیام او این خواهد بود که اسرائیل می خواهد پس از سال ها تنش ناشی از زمامداری نتانیاهو، روابط خود را با اتحادیه اروپا بهبود ببخشد.