پیشرفت در مذاکرات بر سر تضمین‌ها و راستی‌آزمایی

ایران مذاکره مستقیم با آمریکا را در نظر می‌گیرد

اظهارات امیرعبداللهیان حاکی از آن است که اگر تحولات وین در مسیری مثبت باقی بماند و سرعت پیشرفت از سوی همه طرف‌ها کافی تلقی شود، ایران می‌تواند برای نشست با آمریکا آماده شود.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه با بیان اینکه آمریکا «مکرر» پیام‌هایی ارسال کرده است، تصریح کرد: «اگر در مذاکرات به نقطه‌ای برسیم که توافق خوب مستلزم گفت‌وگو با آمریکا باشد، آن را نادیده نخواهیم گرفت».

از سوی دیگر رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران به رویترز گفت: «ما چیزی در این زمینه [مذاکره مستقیم] نشنیده ایم. اما از آن استقبال می‌کنیم». خبرگزاری رویترز می‌گوید دیپلمات‌های غربی ابراز امیدواری کرده‌اند که در چند هفته آینده به پیشرفتی دست یابند، اما اختلافات جدی همچنان وجود دارد.

برخی رسانه‌های داخلی اخیراً به نقل از یک «منبع آگاه» گزارش داده‌اند که «همه طرف‌ها درباره اقداماتی که در 10 روز غیر متوالی مربوط به راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها انجام شود، توافق کردند». این گزارش می‌افزاید که در هر روز، بخشی از اقدامات ایالات متحده برای بازگشت به پایبندی به توافق انجام می شود. با این حال، ایران تا زمانی که فرآیند راستی آزمایی کامل نشود، هیچ اقدامی انجام نخواهد داد.

ایران هرگونه ضرب الاجل تعیین شده توسط قدرت های غربی را رد کرده است. در همین حال، محمود عباس زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران معتقد است که توافق هسته‌ای تا قبل از پایان سال جاری -در اواخر اسفند ۱۴۰۰- احیا خواهد شد. همچنین با توجه به مواضع اخیر مقامات ایرانی، ظاهراً تا آنجا که به ایران مربوط می‌شود، «توافق موقت» غیرممکن است.

نشست ۳ ساعته مهم درباره تضمین‌ها

به گزارش اکوایران، با وجود آنکه پیش از این در روزهای شنبه و یکشنبه به دلیل تعطیلات پایان هفته در وین، عمدتا از حجم فعالیت‌ها و جلسات کاسته می‌شد، اما در دو روز گذشته جلسات فشرده و مفصلی میان هیأت‌ها برگزار شد.

به گفته منابع نزدیک به هیئت مذاکره‌کننده ایران، روز یکشنبه علاوه بر جلسه روزانه میان علی باقری رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران و انریکه مورا هماهنگ‌کننده اروپایی گفت‌وگوها، برای اولین بار در جلسه‌ای غیر از کمیسیون مشترک، رؤسا یا نمایندگان تمام هیأت‌ها در یک جلسه مشترک گردهم آمدند. در این جلسه که سه ساعت به طول انجامید و در فضایی رو به جلو برگزار شد، موارد باقی‌مانده در مورد مبحث تضمین‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

پس از این نشست، جلسه‌ای دوجانبه میان رؤسای هیأت‌های ایران و روسیه برگزار شد و پس از آن موضوع راستی‌آزمایی در نشستی یک ساعته میان مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و سه کشور اروپایی مورد بحث قرار گرفت.

سرعت مذاکرات

درحالی که رسانه‌های غربی به نقل از منابع ادعایی درباره سرعت مذاکرات، روند رایزنی‌ها را گاه "فرسایشی" و "بیش از حد کند" توصیف کرده‌اند، اما منابع نزدیک به تیم ایران می‌گویند واقعیت این است که «مذاکرات با سرعتی قابل قبول سیر طبیعی خود را طی می‌کند. و اگر طرف‌های مقابل واقع‌بینانه عمل کنند، با توجه به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در موضوعات مختلف توافق نهایی در مدت زمانی معقول حاصل می‌شود».

ایده‌های عملیاتی و پیشرفت‌های نسبی در ۲ موضوع مهم

همانطور که پیش‌تر گزارش شد، دو موضوع تضمین‌ها و راستی‌آزمایی به دلیل اهمیت بالایی که برای هیأت ایرانی دارد، بخش مهمی از جلسات را خصوصا در دیدارها با اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی به خود اختصاص داده است.

به گفته این منابع، در حال حاضر در هر دو موضوع تضمین‌ها و راستی‌آزمایی ایده‌های عملیاتی مشخصی روی میز قرار دارد و فرآیند تبدیل ایده‌ها به متن از مدتی قبل آغاز شده و پیشرفت نسبتا قابل قبولی هم داشته است. 

با این حال درباره عدم امکان انتشار جزئیات دقیق و ریز موضوعات در حال مذاکره در رسانه‌ها باید گفت در مذاکراتی با حضور چند کشور مختلف، انتشار جزئیات گفت‌وگوها اولا نیازمند توافق همه طرف‌هاست و ثانیا در شرایطی که هنوز متون نهایی نشده و هر بخش از پیش‌نویس‌ها امکان تغییر و تحول دارد، رسانه‌ای کردن محتوای مذاکرات می‌تواند بر روند گفت‌وگوها اثرات مخرب داشته باشد. طبیعی است که پس از نهایی شدن توافق، متن و جزئیات کامل اسناد انتشار خواهد یافت.

تنها گزینه واقعی آمریکا

در حالی که مقام‌های آمریکایی از امکان حرکت به سمت گزینه‌های جایگزین در قبال برنامه هسته‌ای ایران صحبت می‌کنند، یک منبع نزدیک به تیم ایرانی گفت: «اساسا بهترین گزینه برای آمریکا دستیابی به توافقی دیپلماتیک با ایران است، چرا که تمامی گزینه‌های دیگر برای واشنگتن هزینه‌زا خواهد بود. با توجه به چالش های آمریکا در شرق اروپا و شرق آسیا، منفعت واشنگتن در ایجاد تنش و مناقشه تازه در منطقه غرب آسیا نیست. هیأت ایرانی با هدف دستیابی به توافق، البته بر اساس اصول و معیارهای روشن و قطعی خود، در وین حضور یافته است و واشنگتن باید از این فرصت برای جلوگیری از تشدید تنش و ممانعت از مناقشات بعدی بهره‌ گیرد».

این منبع یادآور شد که «تکرار مداوم «گزینه جایگزین» یا تلاش برای ایجاد فشار رسانه‌ای از طریق تعیین جدول زمانی برای گفت‌وگوها، در شرایطی که دولت آمریکا چه در داخل این کشور و چه در عرصه سیاست خارجی با شکست‌ها و چالش‌های متعددی روبروست، صرفا پیامی از سر ضعف و استیصال صادر می‌کند و نه پیام قدرت».