پشت پرده تور منطقه ای اردوغان!

به گزارش اقتصادنیوز ، تعامل دوباره رجب طیب اردوغان با رهبران عرب، و تلاشش برای ترمیم روابط آنکارا با پایتخت‌های غربی که در گذشته به شدت از آنها انتقاد می‌کرد، نشان‌دهنده چرخشی برجسته در سیاست خارجی ترکیه پس از انتخابات عمومی ماه می است.اگرچه همه حامیان رئیس جمهور یا شرکای ائتلاف از این چرخش راضی نیستند، بسیاری از ناظران خارجی از رویکرد تازه اردوغان استقبال می کنند هرچند در باب تداومش تردید دارند.

پشت پرده تور منطقه ای اردوغان

دیپلمات های کهنه کار و تحلیلگران سیاست خارجی مدتی است که به عادی سازی معاملات بین المللی آنکارا پرداخته اند، از منظرشان سیاست خارجی ترکیه برای این کشور پرهزینه بوده است.در همین راستا تصمیم غیرمنتظره اردوغان جهت حمایت از عضویت سوئد در ناتو و سفرش به کشورهای حاشیه خلیج فارس، نتیجه ملموس تغییری است که«سلطان» در حوزه سیاست خارجی اعمال کرده است.حال سوالی که ذهن بسیاری را درگیر کرده، این است که آیا اردوغان حقیقتا تن به تغییر داده یا به واسطه مخالفت های داخلی، تلاش دارد بدین طریق زمان بخرد؟

اردوغان با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 28 ماه می، برای اداره کشور در پنج سال آینده ماموریت سنگینی را عهده دار شد. با این حال، او در داخل، بالاخص در حوزه اقتصادی، با مشکلات به ظاهر غیرقابل حلی مواجه است. زمین لرزه های ویرانگر ماه فوریه اوضاع را بدتر کرد. اردوغان اکنون در تلاش است تا اقتصاد را - که عمدتاً به دلیل سیاست‌های او دچار سقوط آزاد شد - با سرمایه‌های خارج از کشور نجات دهد. به گفته پروفسور ایلتر توران فعال در دانشگاه بیلگی استانبول، این منطق پشت سفرهای رئیس جمهوری ترکیه به عربستان سعودی، قطر و امارات نمایان است.

سودای نافرجام «سلطان»

توران در گفتگو با المانیتور گفت: اردوغان امیدوار است که به واسطه بهبود روابط آنکارا با این کشورها شاهد از سرگیری جریان ورودی سرمایه باشد و نیازهای ارزی کشورش را تامین کند.با این حال، این تحلیلگر هشدار داد که سرمایه گذاری کشورهای خلیج  فارس به طور معمول به معنای خرید شرکت های مستقری است که بازدهی بالایی ارائه می دهند نه ساخت کارخانه های جدید. با این وجود، به نظر می‌رسد تلاش‌های اردوغان برای اصلاح حصارها با عربستان سعودی و امارات نتیجه بخش خواهد بود.

در طول بهار عربی 2011 و پس از آن، رویای اردوغان این بود که ترکیه را به کشور پیشرو منطقه تبدیل کند. اما بازیگران عرب حاکم، نظم منطقه‌ای را حفظ کردند؛ گزاره ای که معادلات را پیچیده تر کرد. و موجب شد تا گروهی از بازیگران چون سوریه و مصر رویاروی اردوغان تعریف شوند. در همان بازه زمانی، محافل دولتی، امارات متحده عربی را به حمایت مالی از کودتای نافرجام علیه اردوغان در سال 2016 متهم کردند. روابط بین آنکارا و ریاض نیز پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی در ترکیه سرد شد.به گفته توران، این همه تاریخ است. حمایت از اخوان المسلمین پایان یافته و ترکیه به پولی نیاز دارد و امیدوار است بازیگران خلیج فارس در اختیارش بگذارند.

ماحصل چرخش سیاست خارجی ترکیه

اردوغان در ریاض توسط محمد بن سلمان ولیعهد به گرمی مورد استقبال قرار گرفت. در جریان این سفر عربستان با خرید پهپادهای ترکیه موافقت کرد و بدین طریق  بزرگترین قرارداد دفاعی در تاریخ ترکیه منعقد شد.رهبران ترکیه و امارات که روزی روی از هم می گرفتند، در ابوظبی، آخرین ایستگاه سفرهای اردوغان به خلیج فارس، قراردادهایی به ارزش 50 میلیارد دلار امضا کردند که بنا بر گزارش‌ها از صنعت دفاعی گرفته تا پروژه‌های بازسازی در مناطق ویران‌شده در زلزله ترکیه در ماه فوریه را در خود جای داده است.میثات رنده، سفیر بازنشسته در این باره گفت که این کشورها از دیدن ترکیه سنی و نظامی قوی با پتانسیل تجاری و دارایی های پرسود راضی هستند.به باورش، کشورهای خلیج فارس پس از ناکامی در جنگ یمن که آنها را از قدرت سخت به سمت دیپلماسی اقتصادی سوق داد، در حال تغییر موقعیت هستند.

آنکارا همچنین در مسیر بهبود روابط با قاهره است آن هم در شرایطی که روابط دو بازیگر عادی شده است.اردوغان و اسد نیز ممکن است به زودی با یکدیگر دیدار کنند، اگرچه به دلیل اختلافات دو رهبر در باب مقوله هایی چون بازگرداندن آوارگان و حضور ارتش ترکیه در شمال سوریه، فرایند تنش زایی میانشان ممکن است زمان بر باشد.از سوی دیگر، تلاش های ترکیه برای عادی سازی کامل روابط با آمریکا و اروپا بسیار دشوارتر به نظر می رسد. نکته مثبت این است که به نظر می رسد چشم انداز آنکارا برای دریافت جنگنده های F-16 از ایالات متحده پس از موافقتش با عضویت سوئد در ناتو بهبود یافته است. ترکیه همچنین وعده هایی از ناتو و سوئد در خصوص همکاری علیه تروریسم دریافت کرده است.

تلاش آنکارا برای جذب سرمایه گذاران غربی

همه آنچه که در قاب دستاورد بدان ها اشاره شد، هنوز محقق نشده است.پارلمان ترکیه باید عضویت سوئد در ناتو را قبل از رسمی شدن تایید کند و نمایندگان ترکیه مطمئن نیستند که آیا کنگره آمریکا فروش F-16 به ترکیه را تایید خواهد کرد یا خیر.اردوغان، پیش از برگزاری نشست سران ناتو، به شکلی غیرمنتظره از اروپا خواست راه ترکیه در اتحادیه اروپا را باز کند. این خواسته به عنوان ابزار چانه زنی بر سر عضویت سوئد در ناتو کار نکرد، اما اردوغان موفق شد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را که عملا به خاک سپرده شده بود را احیا کند.اردوغان برای جذب سرمایه نیازمند روابط بهتر با غرب است بالاخص آن که اروپا همچنان بزرگترین شریک تجاری ترکیه است. سلیم کونرالپ، سفیر بازنشسته، انتظار ندارد اردوغان برای عادی سازی کامل روابط با اتحادیه اروپا اصلاحات لازم را انجام دهد. او در این باره به المانیتور گفت: اردوغان می داند که ارتقای استانداردهای مربوط به دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق بشر و غیره در سطح اتحادیه اروپا، حاکمیت سیاسی اش را تضعیف خواهد کرد.

تحلیلگران اقتصادی همچنین استدلال می کنند که وضعیت فعلی حاکمیت قانون در ترکیه سرمایه گذاران غربی را دلسرد خواهد کرد. اما غرب به همکاری ترکیه در مورد مسائلی مانند اوکراین و مهاجرت نیاز دارد و بنابراین انتظار می‌رود که روابط این کشور با آمریکا و اروپا همچنان در قالب معاملات باقی بماند.