روسیه، آمریکا را در میدان جنگ اوکراین دور زد؟/ معمای مانور پوتین زیر سایه تحریم ها

به گزارش اقتصادنیوز،از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022، بسیاری از تحلیلگران غربی براین باورند که مسکو منزوی شده و نفوذ بین المللی اش را از دست داده است. ولادیمیر پوتین اوایل سال جاری توسط دادگاه کیفری بین‌المللی به جنایات جنگی متهم شد، به این معنی که تنها می‌تواند به کشورهایی سفر کند که مقررات دیوان کیفری بین‌المللی بر مبنای اساسنامه رم  را تصویب نکرده‌باشند. دیپلمات های غربی نیز از سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه دوری می کنند، چرا که معتقدند قدرتی ندارد.

شکست غرب در جنگ اطلاعاتی با روسیه؟

تعمیق شکاف ها بین روسیه و غرب غیرقابل انکار است. با این همه، مسکو نفوذ و اهرمش را در بسیاری از کشورهای مهم، بازیگرانی که برای واشنگتن اهمیت زیادی دارند، افزایش داده است. این کشورها به نوبه خود از تقسیمات جهانی جدید برای ارتقای جایگاه منطقه ای و بین المللی خود بهره گرفته اند.داده های نظرسنجی ها هم نشان می دهد که مردمان این گروه از کشورها پذیرای روایت‌های روسی هستند و غرب را به خاطر جنگ مقصر می‌دانند، این نگرش بازتابی از قدرت نهادهای اطلاعات روسیه است. در برخی کشورها چون هند و اندونزی، وابستگی به هیدروکربن‌ها، کود، غلات یا سلاح‌های روسیه موجب شده تا این گروه از بازیگران در برابر ماجراجویی کرملین، بی طرف بمانند.همزمان کرملین از نگرانی‌های مربوط به جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای چین برای معرفی خود به عنوان وزنه‌ای در برابر پکن استفاده کرده است.

آنگونه که فارن افرز نوشته، در دنیایی که رقابت بین قدرت‌های بزرگ احیا شده، قدرت‌های متوسط به دنبال فرصت‌ها هستند، نه همسویی. چالش پیش روی واشنگتن مقابله با اطلاعات نادرست منتشر شده توسط روسیه است.کرملین با توسل به استراتژی موفقیت آمیز، بخشی از جهان را متقاعد کرده که گسترش ناتو تهدیدی است برای تمامیت ارضی روسیه، از همین رو کرملین چاره ای جز دفاع از خود ندارد. مسکو در قیاس با واشنگتن بهتر توانسته بازیگرانی چون برزیل، هند، اندونزی، مکزیک و آفریقای جنوبی را کنار خود تعریف کند.در همین راستا، یکی از سیاست گذاران برزیلی تاکید دارد که ایالات متحده از رویکرد «توسعه زمانی» در سراسر آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی استفاده می کند، به باورش سیاست های «نامنظم» واشنگتن شکاف هایی را برای چین و روسیه ایجاد کرده است. همزمان یکی از تحلیلگران اندونزیایی نیز بر این باور است که «غرب با اندونزی به عنوان مهره در بازی بین المللی با چین و روسیه رفتار می کند، نه به عنوان کشوری مستقل و شریک برابر.»

اهرم های کرملین

کرملین فراتر از کمپین اطلاعاتی، ابزار مشخصی برای جلب سایر کشورها دارد. یکی از این ابزارها، اهرم اقتصادی است که البته کم رنگ شده: تولید ناخالص داخلی روسیه کمتر از کانادا، ایتالیا یا کره جنوبی است، مسکو برای توسعه یا سرمایه گذاری کمک های اندکی ارائه می دهد چرا که  تحریم های بین المللی هویج هایی را که کرملین می تواند در اختیار کشورهای مورد نظرش قرار دهد را، محدود می کند. با این حال، توانایی روسیه در استفاده از روابط اقتصادی خود ثابت شده است.انرژی اهرم اصلی نفوذ اقتصادی روسیه است. اروپا واردات خود از روسیه را کاهش داده، اما نفت روسیه همچنان به بازارهای جهانی سرازیر می شود. بزرگترین ذینفع این شرایط هند است که 85 درصد نفت خود را وارد می کند. صادرات انرژی زمینه ساز جهش بزرگی در تجارت کلی روسیه با چندین کشور شده است.

کود و غلات روسیه برای اندونزی، ترکیه و گروهی دیگر از بازیگران با اهمیت است. برزیل بخش عمده ای از کودهای خود را وارد می‌کند که یک چهارم آن از روسیه می‌آید و برزیل را به بزرگترین مشتری کود روسیه تبدیل شده. این وابستگی به صادرات مهم روسیه تا حدی توضیح می‌دهد که چرا لوئیز ایناسیو لولا داسیلواگفته که ولودیمیر زلنسکی «به اندازه پوتین مسئول جنگ است».از نظر تاریخی، فروش تسلیحات به مسکو اجازه می داد تا سود جمع آوری کند و با رهبران خارجی و نظامیان روابط برقرار کند.اما  نقش روسیه در این زمینه حتی قبل از جنگ تمام اوکراین کم رنگ شده بود. با این حال، دفاع سنگ بنای برخی از روابط دوجانبه است، به ویژه روابط مشترک روسیه با هند.روسیه همچنین تلاش کرده تا در بالاترین حلقه های قدرت کشورها نفوذ کند. به گفته یکی از کارشناسان آفریقای جنوبی، «شبکه‌های حمایت نخبگان آفریقای جنوبی عبارتند از دولت روسیه، نزدیکان پوتین و الیگارش‌ها می‌شود».

در حالی که غرب بر تهدیدات چین و روسیه متمرکز شده، قدرت‌های میانی سعی می‌کنند درگیر رقابت‌های قدرت‌های بزرگ و دیگر اختلالات جهانی نشوند. در برخی موارد، این کشورها به دنبال سوء استفاده از رقابت قدرت های بزرگ برای پیشبرد منافع خود هستند. یک تحلیلگر اندونزیایی خاطرنشان کرد: «روسیه یک محافظ بی هزینه در برابر سلطه ایالات متحده و چین است». تحلیلگر هندی نیز بر این باور است که  «روابط روسیه روزنه ای است که از طریق آن چندقطبی بودن تضمین می‌شود، به‌ویژه زمانی که دوقطبی آمریکا و چین باقی است». تداوم روابط میان روسیه و قدرت‌های میانی، توانایی واشنگتن برای منزوی کردن مسکو و گسترش ائتلاف حامی اوکراین به چالش کشیده. علیرغم تلاش های دولت بایدن، گروهی از بازیگران کم و بیش به بی طرفی متعهد باقی مانده اند - و بعید است موضع شان به این زودی ها تغییر کند. از همین رو، هنگامی که جنگ در اوکراین به پایان برسد، نظم جهانی متفاوت از قبل از حمله روسیه به نظر می رسد. قدرت های میانی به دنبال ائتلاف های جدید و دوری از رقابت های قدرت های بزرگ خواهند بود.