مانور ایران در حیاط خلوت چین و روسیه/ پای تهران به منطقه نفوذ پکن رسید

به گزارش اقتصادنیوز، اخیرا ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به پاکستان و سریلانکا سفر داشت؛ او دو روز در اسلام اباد بود و بعد به عنوان اولین رهبری ایرانی بعد از سال 2008 راهی سریلانکا شد.این سفر در شرایطی انجام شد که پاکستان و سریلانکا درگیر بدترین تنش های منطقه ای هستند و امید دارند به واسطه نزدیکی و همکاری با ایران از چالش کنونی برهند. با این همه، در دیدار رهبران تهران و اسلام اباد، علاوه بر اقتصاد، مقوله امنیت نیز در دستور کار قرار داشت، چرا که دو کشور فراتر از داشتن مرز مشترک، با تهدید گروه های رادیکال در همان مناطق مرزی روبرو هستند، طبیعتا در چنین شرایطی امنیت در اولویت برنامه های ایران و پاکستان تعریف خواهد شد؛ دو بایگری که ماه ژانویه به واسطه فعل و انفعال های همین گروه های تروریستی درگیر تبایدل اتشی محدود شدند.

هم صدایی رقبای آمریکا در جنوب آسیا

به نوشته فارین پالسی، سفر ابراهیم رئیسی به ایران فرصت داد تا به جهان نشان دهد علیرغم بی‌ثباتی های پی در پی خاورمیانه، این بازیگر همچنان از نظر دیپلماتیک فعال است. دیپلماسی اخیر ایران همچنین نشان دهنده یک روند ژئوپلیتیکی قابل توجه است: ایران نیز مانند چین و روسیه، دو رقیب دیگر آمریکا، برای تعمیق تعاملاتش با کشورهای جنوب آسیا خیزی جدی برداشته است. با این حال تهران بیش از سایر بازیگران از اهرم های دیپلماتیک خود در منطقه برای پیشبرد برنامه ضد غربی و ضد اسرائیلی استفاده می کند.فعالیت های چین در جنوب آسیا به مقوله ای پیچیده تبدیل شده است، پکن با سرمایه گذاری های زیرساختی، توسل به دیپلماسی واکسن و همچنین ابزارهای قدرت نرم، تأثیر بر منطقه گذاشته است. در کنار چین، روسیه علاوه بر دوستی دیرینه خود با هند، یک سرمایه گذار کلیدی انرژی در بنگلادش و احتمالاً در نپال است. این کشور همچنین تعامل دیپلماتیک و نظامی خود را با بنگلادش افزایش داده و سال گذشته عرضه نفت به پاکستان را آغاز کرد.

به ادعای ناظران، فعلا رد پای ایران در منطقه چندان برجسته نیست، اما ممکن است شرایط تغییر کرده و وضعیت به گونه ای متفاوت ترسیم شود. ابراهیم رئیسی در آوریل گذشته در تماسی با شیخ حسینه،نخست وزیر بنگلادش، علاقه خود را برای گسترش تجارت با داکا ابراز کرد. چند ماه بعد، مالدیو پس از یک وقفه هفت ساله، روابط رسمی با ایران را آغاز کرد. دیدارهای اخیر رئیسی از جنوب آسیا که منجر به تعهد به پاکستان جهت نهایی کردن توافقنامه تجارت آزاد و افتتاح یک پروژه برق آبی تحت حمایت ایران در سریلانکا شد - نشان دهنده نفوذ ایران در این منطقه است.

چرا روابط تهران و دهلی نو کم رنگ شد؟

روابط دهلی نو و تهران به واسطه متغیرهایی چون، دلیل کاهش واردات انرژی از ایران، بحران کنونی خاورمیانه که باعث شده هند در جنگ با حماس کنار اسرائیل قرار بگیرد و در نهایت تهدیدات حاصل از حملات انصار الله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ کم رنگ شود. با این حال، این چالش ها، مانع از سفر وزیر امور خارجه هند به تهران در ژانویه نشد؛ سفری که در چارچوبش در مورد چگونگی گسترش همکاری ها رایزنی شود.به گفته ناظران، دو رویداد ژئوپلیتیک اخیر می تواند چشم انداز ایران در جنوب آسیا را تقویت کند. توافق سال گذشته و احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی، فضای دیپلماتیک بیشتری را برای تعامل با تهران در اختیار پایتخت های کشورهای اسیای جنوبی داده وهمزمان روابط رو به رشد ایران با چین، به واسطه توافقنامه راهبردی 2021، زمینه ساز مشارکت تهران در این جغرافیا شده؛ جغرافیایی که پکن قدرتمندترین بازیگر خارجی فعال در آن است.

با این حال، در حالی که چین و روسیه به استثای برخی موارد، سیاست های ایالات متحده در جنوب شرق اسیا را به چالش نمی کشند، ایران از الگویی متفاوت پیروی می کند. تهران از تعامل خود با پایتخت های جنوب آسیا برای به چالش کشیدن غرب و متحدانش استفاده کرده است. رئیسی در سریلانکا اعلام کرد که اسرائیل باید به خاطر اقدامات خود در سرزمین‌های فلسطینی محاکمه شود. او همچنین غرب را به دلیل «استعمار و استکبار» مورد انتقاد قرار داد. رئیسی در پاکستان به اسرائیل هشدار داد که در صورت ماجراجویی بعدی، پاسخ تهران تندتر خواهد بود. با این همه به ادعای گروهی از ناظران، شاید موضع گیری ایران در ارتباط با اسرائیل در سریلانکا مورد توجه قرار نگیرد؛ بازیگری که تلاش دارد هم با اسرائیل هم صدا باشد و هم با غرب. به ادعای تحلیلگران، سرمایه‌گذاری‌ها و کمک‌های ایران به جنوب آسیا نسبتاً کم است، از همین رو گروهی مدعی اند که ایران فعلا فاقد اهرم فشار علیه دولت‌های منطقه جهت هم صدا کردن آنها با خودش است.