عراق میدان نبرد شد!/ آماده‌باش واشنگتن و پکن برای دوئل در زمین بغداد

به گزارش اقتصادنیوز، به باور تحلیلگران می توان اهداف چین و غرب در ارتباط با عراق را با روشن کردن ماهیت استراتژی‌های این گروه از بازیگران در خاورمیانه و ارتباط با اهمیت جغرافیایی و اقتصادی عراق و همچنین با لحاظ کردن خیز قدرت های جهانی در حال ظهور برای تضعیف یکجانبه گرایی ایالات متحده تبیین کرد. با تسلط چین بر صادرات تجاری و پیشرفت فناوری، این کشور به رقیب اصلی منافع ایالات متحده و اروپا در آفریقا و خاورمیانه تبدیل شده است. در این میان عراق نمونه ای از تضاد منافع و دستور کارها در میانه رویارویی جهان تک قطبی به نمایندگی ایالات متحده و جهان چند قطبی است.

هم صدایی پکن و تهران برای تغییر توازن قدرت در خاورمیانه

به نوشته موسسه مطالعاتی میدل ایست مانیتور، اگر پیوندهای تجاری چین و اهمیت آنها در اجرا و حمایت از استراتژی چندقطبی را لحاظ کنیم، خواندن شکل و ماهیت روابط بغداد و پکن دشوار نیست. استراتژی پکن نه تنها رقابت با یکجانبه گرایی شرکت های آمریکایی و غربی، بلکه مقابله سیاسی و نظامی با آنها از طریق سیاست مدل تار عنکبوتی با هدف خنثی کردن نفوذ قدرت بزرگ اقتصادی است. نفوذ اقتصادی چین در خاورمیانه در همه سطوح در حال گسترش است، بالاخص به واسطه نیاز پکن به واردات مواد خام به ویژه نفت، که احتمالاً عامل اصلی توسعه اقتصاد چین است. چین بیش از 50 درصد از صادرات نفت عراق و خلیج فارس و همچنین ایران را دریافت می کند و بدین طریق بر تراز تجاری مسلط شده و خودش را به یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان تبدیل کرده است.

مانور چین در عراق از بسیار مهم است؛ با توجه به اینکه پکن به عنوان یکی از اصلی‌ترین قدرت‌های نوظهور با هدف به چالش کشیدن سلطه غرب در آفریقا و خاورمیانه، قادر به تأثیرگذاری بر اقتصاد جهانی از طریق مدیریت ثروت خود از ذخایر ارزی جهانی، به‌ویژه دلار آمریکا، است. رهبری چین با بهره گیری از تنش های سیاسی و فرقه ای بین دولت و احزاب ذی نفوذ مختلف بر سر تداوم حضور آمریکا در این کشور، بدون اشاره به روابط استراتژیک چین، مشتاق برقراری روابط دوستانه و همکاری با رژیم بغداد است. طبیعتا در این مسیر چین به واسطه هم صدایی با ایران می‌تواند توازن جنگ قدرت در منطقه را به نفع خود تغییر دهد.در چنین شرایطی، پروژه جاده ابریشم جدید یا طرح کمربند و جاده که چین در حال توسعه آن است، پیوندهای این بازیگر  با جهان را شکل می دهد. این پروژه توسط شی جین پینگ در سال 2013 کلید خورد. هدف این پروژه احیای مسیرهای تجاری قدیمی و اتصال خطوط لوله نفت، ایستگاه ها، بنادر و فرودگاه ها در سراسر کشورهای واقع در مرزهای روسیه و خاورمیانه است تا از رشد و توسعه اقتصادی مستمر اطمینان حاصل شود.

یارکشی به سبک پکن

در شرایط کنونی، توسعه صنعتی و اقتصادی چین موجب نگرانی کشورهای بزرگ صنعتی شده است، زیرا پکن اهداف روشنی برای برقراری روابط و اتحاد جهت تثبیت موقعیت خود در نظام بین‌الملل و حمایت از استراتژی خود در برابر سلطه آمریکا دارد. به همین دلیل است که چین به دنبال جذب کشورهای آفریقایی و خاورمیانه از جمله عراق است؛ بازیگری که ظاهراً در میدان سیاست خارجی پکن اولویت دارد. به گفته ناظران، برای اینکه چین فارغ از ریشه های تاریخی نفوذ غرب بتواند جایگاهش را در خاورمیانه حفظ کند، باید بیش از هر زمان دیگر بر اهمیت عراق در پروژه جاده و ابریشم متمرکز شود.

اگرچه پروژه "جاده توسعه" که توسط دولت عراق با مشارکت وزرای حمل و نقل کشورهای همسایه از جمله کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به طور کامل در خدمت منافع جاده ابریشم چین نیست اما بغداد، توجه سفیر چین به جزئیات پروژه جدید و را جلب کرده است. لازم به ذکر است که بانک‌های توسعه‌ای چین علیرغم نبود شرایط و شفافیت لازم برای تضمین وام ها، به پروژه‌هایی که در کشورهای مشارکت‌کننده جاده ابریشم راه‌اندازی می‌شوند، وام ارائه می دهد. اگر این اتفاق در عراق رخ دهد، ممکن است چین کنترل و حاکمیت خود بر این پروژه‌ها را از دست بدهد و به بانک‌ها اجازه ‌دهد تا بر امور عراق تأثیر بگذارند، زیرا عراق در مارپیچ بدهی خطرناکی قرار می‌گیرد.

به نوشته میدل ایست مانیتور، شکی نیست که اهداف اعلام شده در باب توسعه و تامین مالی پروژه ها در عراق تنها تا حدی هدف چین  در باب توسعه نفوذ اقتصادی اش را محقق می کند، آن هم با لحاظ کردن نزدیکی روابط عراق با ترکیه و ایران. به باور ناظران، این گزاره ها را باید با توجه به کاهش حضور نظامی، امنیتی و اقتصادی آمریکا در نظام جهانی و تأثیر آن بر خاورمیانه به ویژه عراق، لحاظ کرد. با توجه به توانایی محدود چین برای به چالش کشیدن و پایان دادن به حضور نظامی و امنیتی ایالات متحده در عراق، این احتمال وجود دارد که بغداد در آغوش چین جای بگیرد و به منطقه خاکستری تبدیل شده و در نهایت میدانی باشد برای اجرای برنامه های متضاد در دنیای چند قطبی.