خواب آشفته اسرائیل برای لبنان/حزب الله در آستانه تصمیم سرنوشت‌ساز؛ احیای بازدارندگی یا آمادگی برای جنگی تمام عیار

به گزارش اقتصادنیوز، رویارویی میان اسرائیل و حزب الله لبنان 17 سپتامبر زمانی که هزاران پیجر مورد استفاده عوامل حزب الله به طور همزمان منفجر شدند، به شکلی بی سابقه افزایش یافت. حزب الله اعلام کرد که 12 نفر از اعضای این گروه به واسطه این انفجارها شهید و هزاران نفر دیگر مجروح شدند، براساس گزارش ها برخی از آنها نابینا شده یا دست و پای خود را از دست دادند. روز بعد، یعنی 18 سپتامبر، حزب الله هدف حمله ای دیگر قرار گرفت. این بار پیجرعا منفجر نشدند، بلکه واکی تاکی ها هدف قرار گرفتند. حزب الله متعاقباً اعلام کرد که بیست و پنج از اعضای خود را به واسطه حمله دوم از دست داده و 450 نفر زخمی شدند. اسرائیل رسماً مسئولیت این حملات را نپذیرفت، اما شواهد نشان می دهد مسئول اصلی تحولات اخیر تل آویو است.

حزب الله باید خطوط قرمز خود را بازتعریف کند

به نوشته شورای آتلانتیک، ساعاتی قبل از اولین حمله، شین بت فاش کرد که حمله ادعایی حزب الله را که هدفش یکی از مقام ارشد دفاعی سابق اسرائیل بود را خنثی کرد، این نهاد مدعی شد اسرائیل 30 ژوئیه فؤاد شکر، رئیس ستاد حزب الله را ترور کرده است.

در چنین شرایطی گروهی از ناظران بر این باورند که حملات اخیر به شبکه های ارتباطی حزب الله  شاید مقدمه سازی این رژیم باشد برای آغاز رویارویی با این جنبش در ابعادی وسیع. گروهی دیگر می‌گویند تل‌آویو تلاش دارد حزب‌الله را برای انتقام‌جویی تحریک کرده و بدین طریق زمینه را برای رویارویی هموار سازد. حزب الله به طور قطع پاسخ خواهد داد، اما رهبران این جنبش همچنان در تلاش‌اند تا از یک جنگ همه جانبه اجتناب کنند. اما به ادعای ناظران تداوم چنین تاکتیکی دیگر غیر قابل دفاع است.

این نشریه در ادامه یادداشت خود آورد، تقریبا یک ماه پس از ترور فواد شکر، حزب الله از صبر استراتژیک پیروی می کند. نهادهای اطلاعاتی این جنبش نیز در راستای تحقق چنین هدفی فعال بودند اما 12 سپتامبر، خبرگزاری المیادین وابسته به حزب‌الله به نقل از منابع مستقیم امنیتی اروپایی ادعا کرد که در جریان پاسخ حزب الله به ترور فواد شکر، بیست و دو افسر و پرسنل اطلاعاتی اسرائیل کشته و هفتاد و پنج نفر دیگر زخمی شدند.

این گزارش ها می‌تواند به حامیان حزب‌الله اطمینان دهد، این گروه هنوز هم توانایی مقابله نظامی با اسرائیل را دارد. اما به ادعای ناظران رهبری حزب‌الله می‌داند انتشار چنین گزارش هایی برای بازدارندگی اسرائیلی‌ها و تغییر توازن قدرت به نفع این گروه کافی نیست.

بنابراین، حزب الله باید خطوط قرمز خود را مجدداً بازتعریف کند. ترور مخفیانه یک شخصیت مهم اسرائیلی موثرترین راه برای انجام این کار خواهد بود. چنین تروری پاسخی است به ترور فواد شکر و موجب می شود تا اسرائیل توجیهی برای راه اندازی جنگی تمام عیار در لبنان نداشته باشد.

مقدمه سازی برای ورود به فصل تازه جنگ

به ادعای شین بت، حزب الله قصد داشت با منفجر کردن یک بمب از راه دور در داخل اسرائیل از لبنان، یک مقام مهم دفاعی سابق این بازیگر را ترور کند.

بنا بر گزارش‌ها، آویو کوچاوی، رئیس سابق ستاد نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) هدف مورد نظر این سازمان بوده است. شایان ذکر است، حزب الله سال گذشته تلاش مشابهی را علیه موشه یعلون، رئیس سابق ستاد ارتش اسرائیل و وزیر دفاع انجام داد.

ارتباط بین تلاش حزب‌الله علیه کوچاوی و عملیات بیپر آنقدر عجیب است که نمی‌توان آن را تصادفی قلمداد کرد. شین بت احتمالاً هفته‌ها قبل، اهرم انفجاری حزب‌الله را کشف کرده است. اما تنها زمانی که کابینه اسرائیل عملیات بیپر را تأیید کرد، شین بت طرح ادعایی ترور حزب‌الله را خنثی کرده است. ساعاتی بعد، اسرائیل حمله ادعایی آینه‌ای انفجاری برون مرزی خود را اجرایی کرد.

همزمانی حملات اخیر با مواضع رهبران اسرائیل در ارتباط با حزب الله به شکل قابل توجهی مرتبط است. ده سپتامبر، یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل به سربازان اسرائیلی که در نوار غزه مشغول به کار بودند، اطلاع داد و به آنها گفت که برای انتقال " جنگ" به مرز شمالی آماده شوند.

سپس، کابینه اسرائیل و مقامات اپوزیسیون به مقام های آمریکایی اطلاع دادند که صبرشان جهت به نتیجه رسیدن تلاش های دیپلماتیک با هدف حل و فصل تهدید حزب الله علیه شمال به پایان رسیده است. همزمان با افزایش تنش ها، اسرائیل بازتعریف کابینه را به تعویق انداخت ؛ رخدادی که می توانست به فعالیت گالانت پایان دهد. کابینه جنگ اسرائیل متعاقباً اهداف جنگی خود را به روز کرد که شامل بازگشت شهروندان آواره اسرائیلی در شمال می‌شد. علاوه بر این به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و گالانت اجازه داده شد تا اقدامات «تدافعی و تهاجمی» علیه حزب‌الله انجام دهند.

طبق گزارش‌های ادعایی، اسرائیل همچنین هزاران کماندو، چترباز و واحدهای دیگر را از غزه به شمال منتقل کرد، زیرا حملات دوگانه قرار بود آغاز شود. با ادامه انفجارها در لبنان – و امتناع اسرائیلی ها از پذیرش مسئولیت – گالانت اعلام کرد که اسرائیل در حال «ورود به مرحله جدیدی از جنگ» در شمال است. در همین حال، نتانیاهو ویدئویی کوتاه و مرموز منتشر و هدف از بازگشت ساکنان شمال به خانه‌هایشان را تکرار کرد.با این حال، این هدف تنها از طریق توسل به اهرم نظامی در جنوب محقق می شود. راه حل های دیپلماتیک فرانسه و آمریکا به سادگی نمی توانند راه حلی بلندمدت برای حل تنش میان اسرائیل و حزب الله باشد.

پاریس و واشنگتن تنها پیشنهاد می‌کنند که این گروه چند کیلومتر از مرز لبنان و اسرائیل دور باشند - و شمال اسرائیل را در محدوده وسیعی از زرادخانه‌های حزب‌الله نگه دارند – از همین رو هیچ مکانیسم معتبری برای جلوگیری از بازگشت حزب‌الله به منطقه تخلیه‌شده ارائه نمی شود.

دولت و نیروهای مسلح لبنان که مسئولیت اجرای ترتیبات پیشنهادی بر عهده آنهاست، هم ناتوان و هم تمایلی به اقدام علیه حزب الله - که جزء لاینفک سیاست و جامعه لبنان است - ندارند.

در کشوری که همه تصمیم‌ها با اجماع فرقه‌ای گرفته می‌شود و حزب‌الله بزرگ‌ترین نماینده شیعیان است -احتمالاً بزرگ‌ترین واحد جمعیتی لبنان- هر مکانیسم بازدارنده حزب‌الله به تأیید این گروه نیاز دارد. بعید است حزب‌الله هر ترتیبی را که موجب مهار آن شود، تأیید کند، چه رسد به فاصله گرفتن از مرز اسرائیل یا خلع سلاح. در مقابل، اقدام علیه حزب‌الله بدون اجازه حزب‌الله با در نظر گرفتن زرادخانه عظیم، حمایت عمومی و توانایی این گروه برای کمک به متحدان خود از محور مقاومت تحت حمایت ایران، خطر آتش گرفتن یک جنگ داخلی غیرقابل پیروزی در لبنان را در پی خواهد داشت.

نیروی موقت سازمان ملل در لبنان نیز مشکل را حل نخواهد کرد. نیروی حافظ صلح از اقتدار لازم برای رویارویی با حزب الله برخوردار نیست. همچنین احتمالاً این نیروها از کشور میزبان خود برای رویارویی مجوز دریافت نخواهند کرد، متغیری که منجر به اصطکاک بین بیروت و حزب الله و کشورهای مشارکت کننده خواهد شد، رخدادی که طرفین این بازی خواهانش نیستند.

حزب الله پاسخ می دهد؟

به ادعای شورای آتلانتیک در شرایطی که نه لبنان و نه جامعه بین المللی قادر به ارائه راه حلی رضایت بخش نیستند، اسرائیل برای مقابله با حزب الله تلاش دارد دست بالا را داشته باشد. با این حال، پس از شعله‌ور شدن جنگ با اسرائیل، آواره شدن ده‌ها هزار اسرائیلی، و بمباران مداوم شمال به مدت یازده ماه، مشخص نیست چه متغیری می تواند زمینه را برای رویارویی میان حزب الله با اسرائیل فراهم کند.در مقابل این پس‌زمینه، حملات پیجری و واکی تاکی پشت سر هم می‌تواند حاکی از سه گزاره باشد، کمترین احتمال، خیز اسرائیل برای حمله ای گسترده به حزب الله است – در این صورت، حملات این هفته ضربه ای محدود به حزب‌الله قلمداد می شد که هدفش مختل کردن خطوط ارتباطات این گروه بود.

فعلا به واسطه حملات اخیر توانایی جنگی حزب الله کاهش یافته است. از سوی دیگر، اسرائیلی‌ها ممکن است تلاش کنند حزب‌الله را به پاسخی شدید تحریک کنند، تا این گروه را مسئول تنش ها قلمداد کنند. با این حال، تل‌آویو تلاش خواهد کرد تا بیش از این حزب الله را تحت فشار قرار دهد تا بدینگونه حملات این گروه به شمال را فارغ از تداوم  جنگ در غزه متوقف نماید.

حزب الله از 8 اکتبر 2023 درگیر برقراری توازن بین دو هدف متضاد بوده است. از یک سو، این گروه خواهان جنگ تمام عیار با اسرائیل نیست - به ویژه به این دلیل که نمی‌خواهد با واکنش ترکیبی مقابله کند.

مشکلات اقتصادی- مالی لبنان، رکود سیاسی و از دست دادن حامیان مالی خارجی در کنار درگیری ویرانگر می تواند برای لبنان پرهزینه باشد. از سوی دیگر، حمله گسترده حماس از غزه، حزب الله را ناچار کرد هم صدا با متحدش وارد نبرد شود.

به ادعای ناظران اسرائیل با هر حمله ای به مواضع حزب الله توازن میان اهداف این گروه را دشوارتر می کند. بنابراین، حملات اخیر، حزب الله را فعلا در شرایط دشواری قرار داده است. این حملات حداقل سی و هفت نفر از اعضای این گروه را شهید، هزاران نفر دیگر را مجروح کرده است. بنابراین، حزب‌الله چاره‌ای جز انتقام نخواهد داشت – اما بعید است این گروه با توجه به محدودیت‌هایش اعلام جنگ کامل کند. سخنرانی حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله پس از حمله، تمرینی برای کنترل بحران بود تا اعلام جنگ. با این وجود، انتقام انتخابی حزب الله باید تصویر شکست ناپذیری این جریان را برای حامیانش حفط کرده و از حملات مشابه اسرائیل در آینده جلوگیری کند.