پیروز انتخابات آمریکا و معمای برجام؛ توافق هسته‌ای از کما خارج می‌شود؟/ تنها راه برون رفت از بن بست میان تهران و واشنگتن
به گزارش اقتصادنیوز، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد و جهان خود را برای اعلام نتایج آرا آماده می‌کند؛ انتخاباتی که نتیجه آن برتری محسوس دونالد ترامپ نسبت به کامالا هریس حکایت دارد. این در حالی است که به ادعای گروهی از ناظران هیچ بازیگری به اندازه ایران تحت تاثیر تحولات سیاسی ایالات متحده قرار ندارد. البته گروهی نیز براین باورند که نتیجه این کارزار برای بازیگرانی چون اوکراین و اسرائیل نیز بسیار با اهمیت است. به ادعای تحلیلگران فارغ از این که کاملا هریس یا دونالد ترامپ پیروز کارزار ریاست جمهوری آمریکا باشند، شواهد نشان می‌دهد که رویکرد واشنگتن در ارتباط با ایران بعید است به این زودی تغییر کند و زمینه برای تعامل میان طرفین هموار شود.
خبرگزاری الجزیره در همین راستا با انتشار گزارشی مدعی شد، رقابت میان هریس دموکرات و ترامپ جمهوری خواه در حالی ساعات پایانی را تجربه می‌کند که اسرائیل خود را برای سومین پاسخ ایران آماده می‌کند؛ پاسخی که به نظر می‌رسد انجامش قطعی و دامنه‌اش شدید و کوبنده خواهد بود. از همین رو نگرانی‌ها درباره رویارویی تمام عیار در خاورمیانه و جهان افزایش یافته است.
در شرایط کنونی، فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکید دارند که پاسخ بعدی ایران به اسرائیل - که انتظار می‌رود ارتش ایران در آن مشارکت داشته باشد - شامل پرتابه‌های پیشرفته‌تر خواهد بود. به ادعای الجزیره، در این پس‌زمینه، هر دو نامزد ریاست‌جمهوری در ایالات متحده دیدگاه‌های سخت‌گیرانه‌ای درباره تهران ابراز کرده‌اند. هریس ماه گذشته طی ادعایی ایران را "بزرگترین دشمن" ایالات متحده خواند در حالی که ترامپ از حمله ادعایی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران حمایت کرد. با این همه هر دو نامزد از تمایل خود برای رایزنی با تهران گفته‌اند تا بدین طریق بتوانند زمینه را برای تعامل هموار کنند.
ترامپ ماه سپتامبر در نیویورک در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت که آماده از سرگیری مذاکرات درباره توافق هسته‌ای است. او ادعا کرد: «ما باید به توافق برسیم زیرا پیامدهای عدم توافق جبران پذیر نخواهد بود». هریس نیز از بازگشت به مذاکرات هسته‌ای حمایت کرده است، اگر چه لحن او نسبت به ایران اخیراً تندتر شده است. به گفته دیاکو حسینی، تحلیلگر سیاسی مقیم تهران، سوال بزرگ ایران در میان همه اینها این است که کدام یک از دو نامزد ریاست جمهوری ممکن است آمادگی بیشتری برای مدیریت تنش‌ها داشته باشد. حسینی در ادامه تاکید کرد، «ترامپ به شدت از اسرائیل حمایت می‌کند در حالی که هریس به برنامه اصلی آمریکا علیه ایران متعهد است».
الجزیره در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، سابقه هر دو نامزد به شدت بر روابط احتمالی آینده آنها با تهران تأثیر خواهد گذاشت. ترامپ یک سال پس از ورود به کاخ سفید، به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای سال 2015 بین ایران و قدرت‌های جهانی خارج شد و سخت‌ترین تحریم‌های آمریکا را علیه ایران اعمال کرد؛ تحریم‌هایی که اقتصاد ایران را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار داد. او همچنین فرمان ترور (شهید) قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد سپاه قدس را صادر کرد. سردار (شهید) سلیمانی، فرمانده کل نیروی قدس سپاه به همراه شهید ابومهدی مهندس، یکی از فرماندهان ارشد عراقی توسط پهپاد آمریکایی در ژانویه 2020 در عراق به شهادت رسیدند. با این همه بایدن نیز بعد از پیروزی در انتخابات 2020 هم‌صدا با معاونش کاملا هریس، از سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران پیروی کرد. با این همه در طول زمان اندکی از فشارها کاست، اما تمایلی برای رایزنی و عبور از تحریم‌ها از خود نشان نداد. بایدن اخیرا فشارها بر ایران را افزایش داد و ده‌ها فرد و نهاد در لیست سیاه قرار داد تا بدین طریق بتواند صادرات ایران را محدود و به ادعای خود قابلیت‌های نظامی تهران را تحت فشار قرار دهد.
با این همه ترامپ مدعی شده است که از طریق اجرای بهتر تحریم‌ها، صادرات ایران را متوقف خواهد کرد. در همین رابطه دیاکو حسینی گفت: «پیگیری دیپلماسی با ترامپ برای ایران به دلیل ترور شهید سردار قاسم سلیمانی بسیار سخت‌تر است، اما غیرممکن نیست. با این حال، اگر دولت بالقوه هریس مایل باشد، ایران هیچ مانع بزرگی برای رایزنی‌های مستقیم دوجانبه نخواهد داشت. با این وجود، ایران به شکلی واقع بینانه آگاه است که صرف نظر از اینکه چه کسی ریاست کاخ سفید را بر عهده می‌گیرد، دیپلماسی با واشنگتن اکنون بسیار دشوارتر از هر زمان دیگری است.»
به ادعای الجزیره، از زمان خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران، رایزنی‌ها با ایالات متحده - از جمله تلاش‌های ناموفق برای احیای توافق هسته‌ای به کما رفته و توافق مبادله زندانیان در سال گذشته - به طور غیرمستقیم و از طریق واسطه‌هایی مانند قطر و عمان انجام شده است.
به ادعای الجزیره، دولت مسعود پزشکیان، متشکل از چهره‌هایی از اصلاح طلبان تا جناح‌هایی محافظه کار در ساختار ایران، تلاش کرده با تغییر لحن زمینه را برای تنش زدایی و عبور از تحریم‌ها هموار کند. پزشکیان در سخنرانی روز دوشنبه خود گفت که ایران درگیر یک "جنگ همه جانبه اقتصادی" است و باید با تقویت اقتصاد محلی خود در مقابل مخالفان و دشمنانش بایستد. او همچنین بارها گفته که آماده مذاکره با غرب است و برای عبور از تحریم‌ها آماده است. با این همه به ادعای ناظران دو متغیر نتایج انتخابات ایالات متحده و برهم خوردن معادلات امنیتی خاورمیانه به مانعی در مسیر پیش روی دولت کنونی ایران تبدیل شده است. دوشنبه شب، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی گفت که «برای ایران نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با اهمیت نیست.» او در ادامه گفت: «راهبردهای اصلی کشور تحت تأثیر چنین کارزاری قرار نخواهد گرفت.» به باور او، ممکن است تاکتیک‌ها تغییر کند و کارها تسریع یا به تعویق بیفتد، اما ایران هرگز از اصول و اهداف خود کوتاه نمی‌آید.
