معنای بازگشت ترامپ برای ایران، روسیه و چین/ واشنگتن به تکاپو افتاد؛ اتحاد فراآتلانتیکی درهم می‌شکند؟

به گزارش اقتصادنیوز، وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی نوشت، بازگشت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در شرایطی انجام‌شده که جهان در قیاس با دور نخست ریاست او در شرایط خطرناک‌تری قرار دارد. از همین رو، مشاوران فعلی و پیشین رئیس‌جمهوری منتخب انتظار دارند که او با ایجاد بازدارندگی در برابر رقبای خارجی و حمایت از سیاست‌های معاملاتی با متحدان ایالات متحده، درگیری‌های گسترده‌تری را مدیریت کند. به گفته مشاوران، در دوران ریاست جو بایدن -رئیس‌جمهوری دموکرات آمریکا-  واشنگتن با به نمایش گذاشتن توان نظامی و اقتصادی ایالات متحده در خارج از مرزهای خود به‌اندازه کافی از رویکرد محتاطانه خود عدول کرد و حالا ترامپ در دومین دوره ریاستش باید صلح را به ارمغان آورد و یا حداقل از تشدید بیشتر تنش‌ها در اوکراین، خاورمیانه و فراتر از آن جلوگیری کند.

ترامپ و معادلات پیچیده جهان

رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال مدعی است، ایالات متحده قادر است با توسل به اهرم‌های قدرت، صلح را محقق کند؛ این تحولی برجسته در دولت دوم ترامپ قلمداد خواهد شد. به ادعای مشاور پیشین ترامپ، با توسل به قدرت بازدارندگی، صلح دوباره برقرار خواهد شد و دشمنان آمریکایی به این نتیجه می‌رسند که تحولات چهار سال پیشین در دومین سال ریاست ترامپ تحمل نخواهد شد. با این حال تعریف چنین سیاست‌هایی آسان‌تر از انجام آنان است؛ به‌ویژه در شرایطی که ایران، روسیه و کره‌شمالی در ائتلالی واحد تعریف‌شده و از حمایت اقتصادی و دیپلماتیک چین برخوردارند.

این نشریه در ادامه مدعی است، زمانی‌که ترامپ در سال 2019 برای مذاکره با کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی وارد هانوی شد، شکست سختی را متحمل گشت. او نتوانست مشکل شبه‌جزیره کره را با تکیه بر اهرم مذاکره حل کند. از همین رو، یکی از مقام‌های پیشین کاخ سفید مدعی است، بعید به‌نظر می‌رسد ترامپ از سیاست‌های پیشین خود پیروی کند. این مقام سابق مدعی شد: «امروز معادلات در روسیه پیچیده‌تر شده، مسکو با توسل به سربازان کره‌شمالی رویاروی اوکراین قرار دارد و با تکیه بر همکاری نظامی ادعایی‌اش توانسته پیشرفت‌هایی را از آن خود کند.» این مقام که نخواست نامش فاش شود، مدعی شد که اگر در گذشته ترامپ در ارتباط با رقبای ایالات متحده چون روسیه و ایران از سیاست‌های متفاوتی پیروی می‌کرد، امروز هم‌صدایی آن‌ها موجب‌شده تا در این باره سیاست جامعی تعریف شود.

اروپا برای عصر ترامپ آماده می‌شود

خلاف بایدن که از فوریه 2022 با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه صحبت نکرده، ترامپ نشان داده که قصد دارد با پوتین برای حل‌وفصل جنگ اوکراین مذاکره کند. ژنرال بازنشسته کیت کلوگ که در سمت‌های عالی امنیت ملی در دولت ترامپ خدمت کرده بود، در این‌باره مدعی شد: چنین دیپلماسی شخصی ممکن است زمینه را برای تضعیف محور ضدآمریکایی هموار کند. کلوگ که ممکن است بار دیگر برای تصدی پستی انتخاب شود، گفت: «همه چیز با روابط شخصی شروع می‌شود. ترامپ با رهبران کلیدی تماس خواهد گرفت تا راهی برای حل یک مشکل بیابد. شما همیشه گزینه‌های قوی‌تری مانند تحریم‌ها یا اهرم‌های سخت‌گیرانه‌تری را در اختیار دارید، اما این گزینه، اولین انتخاب نیست». به ادعای ناظران، اگر ترامپ همان‌طور که در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری خود مدعی شد، تعرفه‌های تجاری بر متحدان اروپایی و آسیایی را افزایش دهد، احتمالاً اتحادهای آمریکا تحت‌فشار جدیدی قرار خواهند گرفت. او بارها شکایت کرده که کشورهایی مانند آلمان که مازاد تجاری بزرگی با ایالات متحده دارد و در عین حال از حمایت نظامی این بازیگر برخوردار است، از ثروت آمریکا سوءاستفاده می‌کنند.

جرمی شاپیرو، مدیر برنامه ایالات متحده در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید: «فکر نمی‌کنم ترامپ برای تضعیف اتحادها برنامه‌ای داشته باشد ». او فکر می‌کند که متحدان واشنگتن برای مردم آمریکا هزینه‌ای اضافه هستند و به‌سان بستگانی می‌مانند که برای قرض گرفتن پول به خانه شما می‌آیند و سپس تمام روز را مانده و از استخر شما استفاده می‌کنند». در چنین شرایطی امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، با هدف آماده‌سازی روابط جدید با ایالات متحده، در سخنانی خطاب به رهبران اروپایی که در بوداپست گردهم آمدند، درباره «ترانس آتلانتیک ساده‌لوحانه» هشدار داد. مکرون گفت: ترامپ توسط مردم آمریکا انتخاب شده و از منافع آمریکا دفاع خواهد کرد که این امری مشروع و خوب است. سوال این است که آیا ما آماده دفاع از منافع اروپایی‌ها هست؟ این تنها سوال است.»

در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، تیم او در ابتدا تلاش کرد تا اروپایی‌ها را متقاعد کند که تجهیزات تامین کنندگان دولتی چین مانند هوآوی را به دلیل ترس از پتانسیل جاسوسی جایگزین کنند. جنگ تجاری ترامپ علیه اروپا باعث شد که برخی از رهبران تمایلی به همکاری با واشنگتن نداشته باشند.اگر دولت‌های اروپایی احساس کنند که دولت جدید ترامپ امنیت آن‌ها را به واسطه هم‌سویی با روسیه بر سر اوکراین تهدید می‌کند، ممکن است وسوسه شوند که روابط خود را با چین -دیگر قدرت بزرگ جهان- بهبود بخشند؛ حتی اگر این به‌معنای شکستن صفوف آنان با واشنگتن باشد.

ترامپ و معمای چین

روابط ایالات متحده و چین نیز احتمالاً در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ برجسته‌تر خواهد بود. مشاوران سابق و فعلی انتظار دارند، او رویکرد تندتری در قیاس با بایدن، علیه پکن داشته باشد. ترامپ ممکن است جنگ تجاری که در اولین دولت او آغاز شد، را بازگرداند و بیشتر روی آمادگی نظامی ایالات متحده برای درگیری احتمالی در اقیانوس آرام سرمایه‌گذاری کند. در این‌باره 2 مقام سابق دولت ترامپ می‌گویند، شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین ممکن است در دولت دوم ترامپ از رویکرد محتاطانه‌تری پیروی کند. به‌ویژه آنکه ترامپ از تلاش‌های چین برای هک‌کردن کمپین انتخاباتی‌اش در سال 2024 خشمگین است. هم‌زمان یکی از مقامات سابق گفت که ترامپ تمایلی به پذیرش شی جینپینگ نخواهد داشت. سناتور کریس کونز  (D-Del.) هشدار داد که هرگونه سوءمدیریت ترامپ در روابط با متحدان اروپایی می‌تواند یک امتیاز ژئوپلیتیکی برای پکن باشد. او گفت: «چینی‌ها منتظر بوده‌اند و برای چنین شرایطی آماده می‌شوند، و ما بهتر است در مشارکت با متحدان خود، پیشرفت‌های تکنولوژیکی داشته باشیم و سلطه پکن را به چالش بکشیم». در این میان، کاهش تعهدات نظامی آمریکا در خارج از کشور، هدف دولت اول ترامپ بود. از سوی دیگر، درگیری‌های کنونی در اروپا و خاورمیانه مستقیماً نیروهای آمریکایی را درگیر نکرده، اما این بدان معنا نیست که ترامپ در حاشیه خواهد ماند. در عوض، مشاوران سابق و فعلی گفتند، فرمانده کل آینده آمریکا احتمالاً بیشتر از بایدن تلاش می‌کند با توسل به اهرم‌های دیپلماتیک در فرآیندهای دیپلماتیک مشارکت داشته باشد.

اهرم ساکن تازه کاخ سفید

این مقام سابق کاخ سفید گفت: «او می‌خواهد ایالات متحده برای رویارویی‌های جاری راه‌حل‌های دیپلماتیک بیابد». به گفته حامیان و حتی برخی از منتقدان، دارایی کلیدی ترامپ، غیرقابل پیش‌بینی‌بودن اوست، خلاف بایدن که اغلب سیاست‌های خود را رسانه‌ای می‌کرد. بایدن در ژانویه 2022 گفت که اگر پوتین "تهاجم جزئی" به اوکراین انجام دهد، متحدان غربی پاسخ واحدی نخواهند داشت؛ اظهاراتی که حامیان ترامپ می‌گویند بیش از یک ماه بعد، تهاجم تمام‌عیار رقم خورد. در همین راستا، متحدان می‌گویند که با وجود ترامپ، رهبران رقیب مطمئن نیستند که آمریکا در واکنش به اقدامات آن‌ها تا کجا پیش خواهد رفت. متیو کرونیگ، معاون مرکز استراتژی و امنیت اسکوکرافت در شورای آتلانتیک گفت: «بازدارندگی مستلزم انتقال واضح تهدیدات به دشمنان است و ترامپ این کار را انجام خواهد داد». ترامپ به صراحت گفته که می‌خواهد به جنگ در اوکراین پایان دهد؛ هرچند نگفته که چگونه. مشاوران او پیشنهاد می‌کنند که جنگ در جای خود متوقف شده و کی‌یف تلاش‌های چند دهه‌ای برای عضویت در ناتو را کنار بگذارد. با این حال، پوتین خواهان تصرف بخش عمده‌ای از اوکراین است؛ گزاره‌ای که خوشایند ترامپ نیست.

مشاوران رئیس‌جمهوری منتخب مدعی‌اند که ترامپ مصمم بود با ایران سخت‌تر از بایدن رفتار کند، تحریم‌ها را احیا کرده و به کمپین «فشار حداکثری» دولت گذشته‌اش بازگردد؛ به‌ویژه اگر تهران در آستانه گریز هسته‌ای قرار داشته باشد. با این همه یکی از مقامات سابق دولت ترامپ مدعی است که رئیس‌جمهوری خواهان رایزنی با تهران است، اما به ادعای او، ایران هزینه سنگینی را روی میز مذاکره خواهد پرداخت. هم‌زمان افراد نزدیک به رئیس‌جمهوری منتخب گفتند، نه ترامپ و نه معاون او -جی دی‌ونس- خواهان جنگ با ایران نیستند. اما این بدان معنا نیست که اگر ایران خواهان تغییر دکترین هسته‌ای خود باشد، آن‌ها سکوت خواهند کرد. ترامپ مدت‌هاست بر پایان جنگ‌های بی‌پایان تاکید می‌کند و ممکن است سرانجام نیروهای آمریکایی را از سوریه و عراق خارج کند؛ همان‌جایی‌که بارها مورد حمله گروه‌های مقاومت قرار گرفته‌اند. اندرو تابلر، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک در این باره مدعی است: «ما هنوز نمی‌دانیم که چه خواهد شد، اما ترامپ از رویکرد سخت‌گیرانه‌تری پیروی خواهد کرد و این نباید برای کسی تعجب‌آور باشد. ترامپ احتمالاً از دیپلماسی، تحریم‌ها و همچنین تهدید ادعایی نظامی برای رسیدن به نتیجه بهره خواهد برد.

هم‌زمان مشاوران سابق و فعلی او مدعی‌اند که ترامپ احتمالاً به‌دنبال گنجاندن عربستان سعودی در توافق‌نامه ابراهیم است -مجموعه‌ای از توافقات دوجانبه که دولت او بین اسرائیل و چهار کشور عرب اجرایی کرد-، اما عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل به‌طور کامل در دولت نخست ترامپ اجرایی نشد. در دوران بایدن نیز به واسطه جنگ در خاورمیانه معادلات پیچیده شد و زمینه برای رویارویی مستقیم میان تهران و تل‌آویو هموار شد. در شرایط کنونی احتمالا اسرائیل برای تداوم جنگ در غزه و لبنان از حمایت‌های بی‌دریغ ایالات متحده استفاده خواهد کرد؛ این خود می‌تواند مقدمه‌ای باشد بر تصاعد بحران در خاورمیانه.