نقشه ترکیه برای راه‌اندازی شبکه تلویزیونی TRT فارسی چیست؟
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه اعتماد نوشت: این اقدام ترکیه که به وضوح هدف جذب مخاطبان فارسی‌زبان در ایران، افغانستان و تاجیکستان را دنبال می‌کند، باید با دقت و حساسیت بیشتری از سوی تحلیلگران، سیاستگذاران و دست‌اندرکاران رسانه‌های کشورمان به ویژه رسانه ملی مورد بررسی قرار گیرد.
چشم‌انداز قدرت نرم ترکیه: نگاهی به گذشته و آینده- از زمان فروپاشی امپراتوری عثمانی، دولت‌های ترکیه همواره در پی بازتعریف نقش منطقه‌ای خود بوده‌اند. در دهه‌های اخیر، این کشور با ترکیبی از سیاست‌های اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای تلاش کرده است تا جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تثبیت کند. پروژه‌هایی مانند سریال‌های تاریخی با محوریت امپراتوری عثمانی، گسترش روابط اقتصادی و فرهنگی و حالا ورود به عرصه رسانه‌های فارسی‌زبان، همگی بر پایه یک استراتژی کلان برای بازسازی نوعی هژمونی فرهنگی و سیاسی استوار است.
افتتاح شبکه TRT فارسی را می‌توان گامی دیگر در این مسیر دانست؛ گامی که با توجه به نفوذ تاریخی و جغرافیایی ترکیه در منطقه، از ظرفیت بالایی برای جلب مخاطب برخوردار است. این شبکه، به‌ویژه در شرایط کنونی که رسانه‌های فارسی‌زبان در ایران با محدودیت‌ها و چالش‌های مختلفی مواجهند، می‌تواند با ارایه محتوای متنوع و جذاب، بخشی از مخاطبان فارسی‌زبان را به خود جذب کند.
چالش‌های رسانه‌ای ایران: لزوم بازنگری در استراتژی‌ها- از سوی دیگر، رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران که زمانی یکی از قدرتمندترین ابزارهای فرهنگی و سیاسی در منطقه بود، امروز با چالش‌های متعددی روبه‌رو است.
ظهور شبکه‌های اجتماعی، گسترش رسانه‌های خصوصی و بین‌المللی فارسی‌زبان و تغییرات در الگوهای مصرف رسانه‌ای، همگی باعث شده‌اند که صداوسیما نتواند به صورت موثر نقش سابق خود را ایفا کند. در چنین شرایطی، رقابت با شبکه‌ای مانند TRT فارسی که از منابع مالی و فنی گسترده‌ای برخوردار است، نیازمند تحولی عمیق در سیاستگذاری و تولید محتواست. رسانه ملی ایران باید از یک مدل سنتی و یک‌طرفه به مدلی تعاملی و چندوجهی تغییر یابد. این امر مستلزم توجه به نیازها و دغدغه‌های واقعی مخاطبان، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و پرورش نیروهای خلاق و حرفه‌ای است. همچنین تولید محتوای جذاب و متنوع که بتواند با رسانه‌های رقیب رقابت کند، باید در اولویت قرار گیرد.
نقش رسانه در بازتعریف هویت ملی و منطقه‌ای- در این میان نباید فراموش کرد که رسانه‌ها نه‌تنها ابزار اطلاع‌رسانی، بلکه بستری برای بازتعریف هویت ملی و منطقه‌ای هستند. TRT فارسی، با تمرکز بر مخاطبان فارسی‌زبان، به دنبال ایجاد نوعی همگرایی فرهنگی و سیاسی است که می‌تواند در بلندمدت به تقویت نفوذ ترکیه در منطقه منجر شود. این در حالی است که ایران، با برخورداری از پیشینه تمدنی و فرهنگی غنی می‌تواند از این ظرفیت برای مقابله با نفوذ رسانه‌ای رقبا استفاده کند. در این راستا، رسانه ملی باید به تقویت روایت‌های ایرانی-اسلامی در کنار توجه به مسائل روزمره مردم بپردازد. تولید آثاری که بتواند هویت فرهنگی و تمدنی ایران را بازنمایی کند، در برابر روایت‌های جذاب، اما گاه تحریف شده رسانه‌های رقیب، ضروری است.
نقش رسانه ملی در این برهه حساس - رسانه ملی در این مقطع حساس، نقشی فراتر از یک ابزار اطلاع‌رسانی دارد. این رسانه باید به سنگر نخست دفاع از هویت ملی و فرهنگی کشور تبدیل شود. از یک سو، باید روایت‌های دقیق، شفاف و جذاب از تحولات داخلی و خارجی ارایه دهد تا اعتماد عمومی را بازسازی کند. از سوی دیگر، باید به نیازهای متنوع مخاطبان، به‌ویژه نسل جوان، پاسخی خلاقانه و نوآورانه دهد.
اقدامات لازم برای رسانه ملی:
۱- بازنگری در محتوا و ارایه روایت‌های جذاب و متنوع: صداوسیما باید از قالب‌های کلیشه‌ای و تکراری فاصله بگیرد و به تولید محتوایی بپردازد که هم به دغدغه‌های روزمره مردم پاسخ دهد و هم بتواند در برابر جذابیت‌های رسانه‌های خارجی رقابت کند. توجه به تولید محتوای سرگرم‌کننده در کنار برنامه‌های تحلیلی و خبری، امری ضروری است.
۲- جلب اعتماد عمومی از طریق شفافیت و بی‌طرفی: یکی از مهم‌ترین چالش‌های رسانه ملی در سال‌های اخیر، کاهش اعتماد عمومی بوده است. برای بازسازی این اعتماد، رسانه ملی باید با صداقت و شفافیت بیشتری عمل کرده و از برخوردهای جناحی و یک‌طرفه پرهیز کند. بی‌طرفی در ارایه اخبار و تحلیل‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت بخشی از مخاطبان از دست رفته باشد.
۳- توجه به نسل جوان و رسانه‌های تعاملی: نسل جوان که امروزه عمدتا از رسانه‌های اجتماعی و بسترهای دیجیتال استفاده می‌کند، باید به عنوان یکی از اصلی‌ترین مخاطبان هدف در نظر گرفته شود. ارایه محتوای تعاملی، استفاده از زبان ساده و صمیمی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی می‌تواند این گروه را دوباره به رسانه ملی نزدیک کند.
۴- تقویت دیپلماسی رسانه‌ای ایران: رسانه ملی باید از ظرفیت‌های خود برای گسترش نفوذ فرهنگی ایران در منطقه استفاده کند. همان‌طور که TRT فارسی به دنبال جذب مخاطبان فارسی‌زبان است، رسانه ملی می‌تواند با تقویت شبکه‌های برون‌مرزی، پیام‌ها و روایت‌های خود را به مخاطبان منطقه‌ای و جهانی منتقل کند.
نقش مردم: هوشیاری و تعامل سازنده - در کنار تلاش‌های رسانه ملی، مردم نیز باید نقش فعالی در این میدان ایفا کنند. در دنیای امروز که اطلاعات به سرعت منتشر می‌شود، مخاطبان باید با هوشیاری بیشتری نسبت به محتوای رسانه‌ها عمل کنند. استفاده از منابع خبری معتبر، پرهیز از اعتماد بی‌چون‌وچرا به اخبار شبکه‌های خارجی و مشارکت در نقد و پیشنهاد به رسانه ملی، از جمله وظایف اصلی مردم در این برهه است.
رفتار مخاطبان:
- انتخاب آگاهانه منابع خبری: مخاطبان باید با انتخاب منابع معتبر و بررسی صحت اخبار، از افتادن در دام روایت‌های مغرضانه خودداری کنند.
- نقد سازنده رسانه ملی: مردم می‌توانند با ارایه نقدها و پیشنهادهای خود، به بهبود عملکرد رسانه ملی کمک کنند. این ارتباط دوسویه می‌تواند زمینه‌ساز تقویت اعتماد و بهبود کیفیت محتوا شود.
- حمایت از تولیدات داخلی: تقویت تولیدات فرهنگی و رسانه‌ای داخلی، از جمله فیلم‌ها، سریال‌ها و مستندها می‌تواند به مقابله با نفوذ فرهنگی رسانه‌های خارجی کمک کند.
رسانه ملی، مردم و میدان جدید رقابت - در مجموع باید گفت، افتتاح TRT فارسی را باید هشداری جدی برای سیاستگذاران و برنامه‌ریزان رسانه‌ای ایران دانست. این اقدام ترکیه نشان می‌دهد که رسانه به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای رقابت ژئوپلیتیک در منطقه تبدیل شده است. در چنین شرایطی، رسانه ملی باید با بازنگری در سیاست‌ها و تقویت کیفیت و جذابیت محتوای خود، جایگاهش را به عنوان مرجع اصلی مخاطبان فارسی‌زبان تثبیت کند. از سوی دیگر، مردم نیز باید با آگاهی و تعامل سازنده، به تقویت جایگاه رسانه ملی کمک کنند. رقابت رسانه‌ای امروز، چیزی فراتر از صرفا تولید محتواست؛ این رقابتی برای حفظ فرهنگ، هویت و منافع ملی است که پیروزی در آن، مستلزم تلاش مشترک رسانه و مردم است.
