کابوس اردوغان؛ جبهه شام و هم‌صدایی کردهای سوری با آمریکا و اسرائیل/ چرا ترکیه به دنبال توافق با اوجالان است؟
به گزارش اقتصادنیوز، 22 ژانویه، سه نماینده پارلمان ترکیه از حزب چپ‌گرای برابری خلق‌ها و دموکراسی (DEM) برای دیدار با عبدالله اوجالان، بنیانگذار و رهبر حزب کارگران کردستان یا پ‌ک‌ک، از جزیره زندان ایمرالی دیدن کردند.
پ‌ک‌ک، یک گروه شبه نظامی است که از دهه 1980 از رویکرد مبارزه محور پیروی کرده و از سوی ترکیه و ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است. همزمان اوجالان، پایه‌گذار این گروه نیز از سال 1999 در حال گذراندن حبس ابد است.
این عبارات بخشی از یادداشت فارن افرزاست که اقتصادنیوز آن را در سه بخش ترجمه کرده است که بخش اول و دوم به ترتیب با تیتر «گرگ و میش صلح؛ پشت پرده پیشنهاد اردوغان به اوجالان/ کردها پاشنه آشیل اردوغان تبدیل شده‌اند؟» و «پس‌لرزه‌های تحولات شام برای آنکارا/ شمال شرق سوریه به میدان صف‌آرایی ترکیه و آمریکا تبدیل می‌شود؟» منتشر شد و بخش سوم و نهایی در ادامه آمده است.
نقشه راه صلح
هنوز راهی به سوی یک راه‌حل سیاسی که می‌تواند ثبات درازمدت را به ارمغان بیاورد وجود دارد؛ هرچند این راه باریک پرحاشیه است. انحلال و خلع سلاح نیروهای دموکراتیک سوریه و پایان دادن به وضعیت خودمختار شمال شرق سوریه می‌تواند به تثبیت این کشور با تحکیم کنترل دولت جدید سوریه کمک کند.
ترکیه، با رفع تهدید اصلی در سراسر مرزهایش، می‌تواند متقاعد شود که از خواسته‌های گسترده‌تر خود در باب کردهای سوریه، از جمله اخراج تمامی فرماندهان یگان خلق از سوریه، دست بردارد و تشویق شود که به توافقی قابل قبول دوجانبه با کردهای مستقر در ترکیه دست یابد؛ از جمله عفو شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک، آزادی سیاستمداران کرد زندانی و هم‌طراز کردها. (آخرین هدف مستلزم اصلاحاتی در قانون اساسی ترکیه است که تصریح می‌کند فقط ترکیه می‌تواند به عنوان زبان مادری آموزش داده شود و هر شهروند جمهوری ترکیه یک ترک است.)
ایالات متحده این توان را دارد تا ترکیه را وادارد تا پیشنهاد رهبری ماموریت سرکوب داعش را عهده گیرد و بدین طریق در جریان مذاکرات بر سر خروج ایالات متحده از سوریه، حقوق کردها را هم تضمین کند.
آنکارا با خواست فعالان کرد یعنی خودگردانی کردها در ترکیه موافق نیست. تجزیه امپراتوری عثمانی در ذهن رهبران ترک به واسطه همین خواسته تداعی می‌شود و درسی که آن‌ها گرفتند این است که خودگردانی ناگزیر به جدایی می‌انجامد. از همین رو بعید به نظر می‌رسد که دولت اقتدارگرای ترکیه امتیازات دموکراتیک قابل توجهی در اختیار کردها قرار بدهد؛ چرا که در ماه نوامبر، در حالی که تماس با اوجالان از قبل آغاز شده بود، سه شهردار کرد از پست‌های خود برکنار و به حمایت از «تروریسم» متهم شدند.
با این حال، به نظر می‌رسد رهبران ترکیه فوریت یک راه‌حل را به رسمیت می‌شناسند. برای دولتی که ده‌ها سال حتی از اعتراف به وجود کردها خودداری می‌کرد، به رسمیت شناختن اینکه شهروندان کرد، به قول مهمت اوجوم، مشاور اردوغان، «مالک مشترک» یک جمهوری مشترک هستند، گامی مهم است.
در ژانویه، امید اوزداغ، رهبر حزب راست افراطی پیروزی و منتقد سرسخت تعامل با کردها، دستگیر و به «تحریک عمومی به نفرت و دشمنی» متهم شد. معامله پیشنهادی باحچلی با اوجالان ممکن است منادی گرویدن به لیبرالیسم نباشد، اما عملگرایی نخبگان سیاسی ترکیه را در مواجهه با تهدیدات آشکار می‌کند.
چرا ترکیه به دنبال توافق با اوجالان است؟
خیلی قبل از فروپاشی دولت سوریه، آنکارا نگران این بود که آشفتگی‌های منطقه‌ای می‌تواند به بی‌ثباتی داخلی دامن بزند. باحچلی سه هفته قبل از درخواست خود از اوجالان در ماه اکتبر، توضیح داد: «وقتی ما خواستار صلح در جهان هستیم، باید صلح را در کشور خود نیز تامین کنیم».
اردوغان در سخنرانی خود در پارلمان در همان ماه بر لزوم «تقویت جبهه داخلی» در برابر «تجاوزات اسرائیل» تاکید کرد. نگرانی آنکارا در مورد مداخله خارجی از جایی نشأت نمی‌گیرد. در ماه نوامبر، گیدئون سار، وزیر امور خارجه اسرائیل، مردم کرد را "متحد طبیعی" اسرائیل توصیف کرد و گفت که اسرائیل باید روابط خود را با آن‌ها تقویت کند.
در ماه اکتبر، روزنامه طرفدار پ‌ک‌ک، یعنی اوزگور سیاستا، بخشی از مانیفست اوجالان برای تمدن دموکراتیک را که بیش از یک دهه پیش نوشته شده بود، بازنشر کرد و در آن پیشنهاد کرد که پ‌ک‌ک می‌تواند با ایالات متحده و اسرائیل علیه ترکیه متحد شود. اکنون که اوجالان لحن خود را تغییر داده - رهبر پ ک ک از "مسئولیت تاریخی برای تجدید و تقویت برادری ترک و کرد" صحبت کرد - رهبران ترکیه نمی‌خواهند فرصت را برای اصلاح شکاف داخلی که یک قدرت خارجی می‌تواند از آن بهره‌برداری کند، از دست بدهند.
حذف تهدید پ‌ک‌ک به عوامل زیادی بستگی دارد. اوجالان باید سازمان خود را متقاعد کند که ستیزه جویی مسلحانه پس از تغییر دولت در سوریه بن بست رسیده است. جمعیت گسترده‌تر کردها باید فرصتی برای آینده بهتر در ترکیه ببینند. ایالات متحده باید از سوریه خارج شود و شبه‌نظامیان کرد سوریه و دولت را قادر سازد تا در یک نهاد ملی جدید ادغام شوند. هیچ یک از این نتایج تضمین شده نیست، اما با آینده نگری اوجالان، دولت ترکیه، رهبری جدید سوریه و دولت جدید ایالات متحده، همه آن‌ها اکنون در دسترس هستند.
