ادعای عجیب زاکانی درباره اقدامات شهرداری در حوزه آلودگی هوا

 بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا و دبیر سابق کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست، در پاسخ به این پرسش گفت‌:‌ در قانون هوای پاک تکالیف مختلفی برای دستگاه‌های اجرائی در نظر گرفته شده که بسیاری از این تکالیف دارای چند مجری هستند و می‌بایست با همکاری و تعامل بین سازمان‌ها و نهادهای مختلف اجرا شوند. برای مثال، در حوزه نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی وظایفی برای وزارت کشور، شهرداری‌ها، سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و وزارت صمت قرار داده شده است و اگر هرکدام از این نهادها وظیفه خود را به خوبی و درست انجام ندهند، اجرای این حکم با مشکل مواجه خواهد شد. درباره شهرداری تهران نیز طبیعتا مهم‌ترین وظیفه در قانون هوای پاک، مانند سایر شهرداری‌ها، موضوع نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی است. عدم پیشرفت اجرای این حکم نیز با بررسی ناوگان فعلی حمل‌ونقل عمومی کاملا آشکار است و نوسازی و توسعه این ناوگان به کندی صورت می‌گیرد.

به گفته این کارشناس آلودگی هوا، در دو سال اخیر شاید کمتر از 300 دستگاه اتوبوس در شهر تهران نوسازی شده باشد. در سایر حوزه‌های ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیز روال به همین صورت بوده است. البته این پیشرفت کند را نمی‌توان تماما به شهرداری تهران ارتباط داد و نهادهای دیگر مانند سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت قصور زیادی در عمل به تکالیف خود و کمک به شهرداری تهران داشته‌اند. در مجموع شهرداری تهران از منابع در دسترس خود هزینه زیادی برای امر توسعه و نوسازی حمل‌ونقل عمومی کرده است، اما این منابع به‌هیچ‌وجه کافی نیست و دولت باید سهم خود را در این زمینه بپردازد تا سرعت نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی افزایش یابد. در کنار این وظیفه، تکالیف دیگری نیز بر عهده شهرداری تهران بوده است؛ از‌جمله اجرای طرح LEZ و کنترل معاینه فنی خودروها، توسعه فضای سبز شهری، روان‌سازی ترافیک و توسعه حمل‌ونقل پاک که می‌توان به‌طور کلی گفت این اقدامات در شهر تهران نسبت به شهرهای دیگر پیشرفت به مراتب بهتری داشته است. او اضافه کرد: ‌قطعا در شهر تهران نیز کم‌کاری و اهمال‌هایی در عمل به تکالیف قانونی در حوزه کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است. به‌عنوان مثال درباره نصب فیلتر جاذب ذرات معلق بر روی اتوبوس‌ها هنوز اقدام مناسبی انجام نشده و این در حالی است که به عقیده بسیاری از کارشناسان این راهکار در زمان کمبود بودجه و نبود توان نوسازی ناوگان عمومی، بیشترین تأثیر را بر کاهش آلودگی هوا خواهد داشت و باید جزء اولویت‌ها قرار گیرد. با این حال می‌بینیم که کمتر از صد اتوبوس در شهر تهران به فیلتر جاذب ذرات معلق مجهز شده‌اند.

موارد دیگری را نیز می‌توان در این راستا مثال زد؛ اما باید به این نکته توجه داشت که هر چقدر هم که شهرداری تهران پای کار باشد، تا سایر نهادهای ذی‌ربط به وظایف خود عمل نکنند، پیشرفت درخورتوجهی در اجرای قانون هوای پاک صورت نخواهد گرفت. به‌عنوان مثال درباره اجرای طرح کاهش (LEZ) شهرداری تهران زیرساخت لازم برای اجرا ازجمله سامانه‌های ثبت تخلف، مراکز معاینه فنی و سیستم‌های پایش معاینه فنی خودروها را ایجاد کرده؛ اما پلیس راهور خدمات کافی برای کنترل مکانیزه و 24‌ساعته همه خودروهای در حال تردد ارائه نمی‌کند؛ بنابراین اجرای کامل طرح LEZ در شهر تهران مغفول مانده پس برای اجرای قانون هوای پاک و دسترسی به کیفیت مطلوب هوا پای کار بودن فقط یک نهاد یا سازمان کافی نیست و باید وحدت رویه و انسجام عملی فی‌مابین همه دستگاه‌های ذی‌ربط ایجاد شود که این مهم باید از طریق بالاترین سطح دولت به سرانجام رسد.

داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم  درباره عملکرد مسئولان در قبال آلودگی هوا هم گفت: در‌این‌میان برخی دستگاه‌های اجرائی هم مدعی هستند بیش از وظایف‌شان در حوزه آلودگی هوا عمل کرده‌اند. براساس ماده 10 قانون هوای پاک، 50 درصد از منابع درآمدهای عمومی کشور باید برای توسعه حمل‌ونقل عمومی هزینه شود و 50 درصد آن را شهرداری‌ها بپردازند. شهرداری‌ها سهم 50‌درصدی خود را انجام ندادند و می‌گویند دولت انجام نداده! مگر قرار است نیمی از اتوبوس را شهرداری بسازد و نیمی را دولت. اگر قرار است هزار دستگاه اتوبوس وارد ناوگان شود، شهرداری‌ها باید به بخش تعهد خود عمل کنند. شهرداری‌ها این کار را نکرده و اعتبارات خود را صرف موارد دیگر کرده‌اند.