چراغ راهنمای تغذیه‌ای را بشناسیم
جامعه سالم زیربنای توسعه هر کشور بوده و یکی از راه‌های رسیدن به این هدف برخورداری از تغذیه صحیح است. بنابراین در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم به مصرف‌کننده به صورت شفاف و قابل درک در مورد فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی ضروری است. از سوی دیگر با پیشرفت صنایع غذایی و افزایش رقابت آنها، گسترش تجارت بین‌المللی، ارتقاء فرهنگ مصرف‌کنندگان و توجه بیشتر آنها به عوامل موثر در سلامتی، برچسب گذاری به عنوان ابزاری مهم جهت اطلاع‌رسانی به مصرف‌کنندگان و سازمان‌های ناظر اهمیت ویژه‌ای یافته است.
با توجه به آمارهای موجود در گذشته بیش از 39 درصد مرگ ومیرها در کشور ما ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی بوده است و عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی ناسالم و عادات غذایی غلط در ایجاد آن نقش دارند. در راستای حل این مشکل و با بررسی سیستم‌های مختلف لیبل‌گذاری در سراسر دنیا، سازمان غذا و دارو تصمیم به ایجاد تحول در لیبل‌گذاری مواد غذایی گرفت و نسبت به اجباری کردن درج نشانگرهای رنگی بر روی بسته‌های مواد غذایی اقدام کرد. در سال‌های گذشته کشورهای مختلف طرح‌های متفاوتی برای اطلاع‌رسانی تغذیه‌ای روی مواد غذایی اجرا کرده‌اند که هر یک دارای نقاط ضعف و قوت خاصی است. در سال 2005 انگلستان طرح چراغ راهنمای مواد غذایی را پیشنهاد داد. این چراغ به مصرف‌کننده کمک می‌کند تا میزان مواد تغذیه‌ای خود را ارزیابی کند.
نشانگرهای رنگی ایرانی
معیار نشانگرهای تغذیه‌ای برای نشان دادن اطلاعات تغذیه‌ای مواد غذایی کاربرد دارد. همچنین نشانگرهای تغذیه‌ای یک راهنمای سریع بر روی برچسب محصولات غذایی هستند و هدف از ایجاد آنها کمک به مصرف کننده به منظور شناسایی ویژگی‌های تغذیه‌ای محصول مورد نظرش است تا با توجه به شرایط جسمی و نیازهای شخصی، انتخاب آگاهانه‌ای داشته باشد. در این نشانگر رنگ‌ها نمادی از میزان قند، چربی، نمک و اسیدهای چرب ترانس برحسب گرم درصد از مواد غذایی بوده که بر مبنای معیارهای مصوب، قرمز به معنی زیاد، نارنجی به معنی متوسط و سبز به معنی اندک را مشخص می‌کند.
نشانگرهای راهنمای تغذیه‌ای شامل شاخص‌های مربوط به انرژی، قند، چربی کل، نمک و اسیدهای چرب ترانس بوده و باید بر حسب گرم درج شوند. محاسبه مقادیر شاخص‌ها بر حسب درصد و اختصاص رنگ منطبق با مقادیر و سپس مقادیر شاخص‌ها در سهم در جدول نشانگر رنگی قرار می‌گیرند. منظور از سهم، مقدار مصرف فرآورده غذایی در هر نوبت در روز است که بر اساس مقادیر متداول مصرف جامعه تعیین می‌شود.
شاخص‌های مورد ارزیابی در این نشانگرها شامل:
- میزان چربی کل در محصول شامل مجموع چربی افزوده و ذاتی بر حسب گرم درصد
- میزان اسیدهای چرب ترانس محصول شامل اسیدهای چرب ترانس افزوده و ذاتی بر حسب گرم درصد
- میزان قند کل شامل قندهای منو و دی ساکارید بر حسب گرم درصد
- میزان سدیم موجود در کل محصول (ذاتی و افزوده) را بر حسب گرم اندازه گیری کرده و عدد حاصل را در 2.5 ضرب کرده و میزان نمک فرآورده بدست می‌آید.
با توجه به گستردگی قندها و دسته بندی آنها به قندهای ساده و مرکب و نیز فوائد و خطراتی که برای مصرف کننده دارند، سازمان غذا و دارو تصمیم گرفت تنها قندهای ساده مونو و دی‌ساکاریدی را در این نشانگرها لحاظ کند. زیرا این قندها بیشترین و سریع‌ترین تاثیر را بر قند خون افراد دارند.
بنابر اعلام معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، باید توجه کرد که کلیه محصولات تولیدی و بسته‌بندی‌شده غذایی و آشامیدنی به جز شکر، نمک، قند و آب مشمول این نشانگر بوده و روی برچسب مواد غذایی که فقط عملیات فیزیکی بر روی آنها انجام می‌شود مانند عرقیات، خرما، ادویه جات، عسل، حبوبات و دمنوش‌های خالص و طبیعی اختیاری است.
