افزایش معنی‌دار سپرده‌های جاری و کاهش سپرده‌های مدت‌دار بانکی +جدول

اجرای این مصوبه از دی ماه در دستور بانک ها قرار گرفت. بر اساس این مصوبه سود براساس حداقل موجودی سپرده‌گذار در یک ماه محاسبه و پرداخت می‌شود و دیگر سود براساس میانگین موجودی سپرده در یک ماه یا موجودی روزانه نخواهد بود. همچنین نرخ سود سپرده‌های جاری زیر ۱۰ درصد باید محاسبه شود.

در ابتدای امر، با توجه به رشد ۶۷ درصدی سپرده‌های جاری شبکه بانکی و افزایش سهم این بخش به ۱۵.۹ درصد که بالاترین نرخ از پس از سال ۹۱ به بعد است، اینگونه به نظر می‌رسد که نقدینگی از سپرده‌های مدت‌دار به سپرده‌های جاری رفته است.

اما همه این تغییرات موجب شده سهم سپرده‌های جاری از کل سپرده‌ها به ۱۵.۹ درصد برسد که بررسی سال‌های قبل نشان می‌دهد نرخ ۱۵.۹ درصد برای سال‌های دهه ۸۰ تا ۹۱ نرخ زیادی نیست و اساسا متوسط مانده سپرده‌های جاری در سیستم بانکی در بلندمدت بالاتر از نرخ‌های موجود در سال‌های ۹۲ تا ۹۷ بوده است.

همچنین سهم سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار از کل سپرده‌ها با ۲.۷ درصد کاهش در یک سال منتهی به آذر ماه امسال به ۷۸.۹ درصد رسیده که این پایین‌ترین سطح در ۶ سال گذشته است.

* اثرات جایگزینی ماه‌شمار با روزشمار بر تغییر ترکیب سپرده‌ها

علت این تغییرات را از حسن معتمدی مدیرعامل سابق بانک اقتصاد نوین و مشاور پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی پرسیدیم که اظهارداشت: با توجه به اینکه قبلا سپرده‌های کوتاه مدت نقش سپرده‌های بلندمدت را هم ایفا می‌کرد، یعنی با یک اغماض و تعامل، بانک‌ها نرخ‌های کوتاه‌مدت را هم مثل نرخ‌های بلندمدت (یک‌ساله) تعیین و به مشتری سود می‌دادند.

وی تصریح کرد: چون این ترتیبات شناور وجود داشت، اکثر سپرده‌های کوتاه‌مدت در ردیف سپرده‌های بلندمدت قرار می‌گرفت.

مدیرعامل سابق بانک اقتصاد نوین گفت: از سال ۸۵ ایجاد حساب پشتیبان در سیستم بانکی رایج شد به‌طوری که دیگر لازم نبود در حساب جاری پول داشته باشید؛ همین که چک به بانک می‌رفت بانک از سپرده کوتاه صادرکننده چک به حساب جاری منتقل و چک را پاس می‌کرد. 

وی با بیان اینکه بانک هر چقدر موجودی در حساب جاری برخی مشتریان بود بود به کوتاه مدت آنها منتقل می‌کرد، افزود: در لحظه ارائه چک، پول را از  حساب کوتاه مدت به جاری می‌رفت و چک پاس می‌شد. 

معتمدی تصریح کرد: وقتی نرخ سود ماه‌شمار شد، نرخ سود آن به زیر ۱۰ درصد رسید و پرداخت سود هم براساس حداقل موجود در ماه محاسبه شد،  دیگر سپرده کوتاه مدت کارکرد سپرده جاری را ایفا نمی‌کند و سازوکار قبلی نفعی برای سپرده‌گذار نخواهد داشت. 

* آمار ترکیب سپرده‌ها شفاف و واقعی شد

مشاور پژوهشکده پولی و بانکی اضافه کرد: به این دلایل حجم سپرده‌های جاری در یک سال منتهی به آذر ماه امسال رشد زیادی داشته است. درواقع مقایسه آمار در سال جاری با سال‌های قبل چندان درست نیست چون این اتفاق بیشتر ناشی از اصلاح تعاریف و کارکرد حساب‌ها بود و در حال حاضر دیگر حساب جاری، واقعا حساب جاری است و حساب کوتاه مدت، حساب کوتاه مدت است و حساب‌ها و آمار ترکیب سپرده‌ها شفاف و واقعی شده است.

* کاهش هزینه تامین مالی با حذف سود روزشمار

معتمدی با بیان اینکه هم‌اکنون پول‌هایی که در حساب جاری و کوتاه مدت سیّالیت دارد، گفت: به نظر می‌رسد هزینه تامین مالی بانک‌ها با این اقدام بانک مرکزی کاهش قابل توجهی داشته است چون بانک‌ها دیگر به سپرده روزشمار سودهایی معادل سود بلندمدت پرداخت نمی‌کنند و سود هم به حداقل مانده سپرده در یک ماه پرداخت می‌شود و به همین دلیل قطعا هزینه تامین مالی کاهش قابل توجهی داشته است.

* ارقام به میلیارد تومان

بدین ترتیب سیاست حذف سود روزشمار نه تنها موجب کاهش حجم سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار نشد، بلکه ضمن شفاف‌شدن و واقعی شدن ترکیب سپرده‌ها، هزینه بانک‌ها برای تامین مالی را کاهش داده است. البته برای تاثیر این کاهش در تامین مالی باید صورت‌های مالی سالیانه بانک‌ها را بررسی کرد.