وعده ساخت ۸ فروند هواپیمای مسافربری در دولت رئیسی امکان پذیر است؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین،  هواپیمای ۷۲ نفره مسافری ایرانی، این وعده ای بود که سید ابراهیم رئیسی پس از بازدید از کارخانه هواپیماسازی هسا وابسته به وزارت دفاع در اصفهان به مردم داد.

وعده ای که اولین بار از زبان حاجی دلیگانی نماینده مجلس به نقل از رئیس جمهور مطرح شد و گفته شد رئیسی دستور ساخت ۸ هواپیمای ۷۲ نفره تا زمان سفر بعدی هیات دولت به اصفهان داده و ابتدا از سوی دفتر رئیس جمهور تکذیب شد اما دوباره با تائید از سوی وزیر دفاع خبرساز شد.

ساخت هواپیمای مسافری ایرانی، رویایی که از اوایل دهه ۸۰ پیگیری می شود ، چند باری با مشارکت آنتونوف جشن خودکفایی برایش گرفته شد و ۵ فروند آنتونوف ۱۴۰ به ناوگان هواپیمایی تحویل شد اما فرجامی تلخ داشت.

ایران تلاش برای دستیابی به تکنولوژی ساخت هواپیمای مسافربری را از دهه ۷۰ آغاز کرده و در دولت اصلاحات خرم وزیر راه دولت روحانی در مراسم افتتاح فرودگاه امام خمینی از نخستین پرواز این هواپیمای مشترک تولیدی با آنتونوف تا زمان بازدید سید ابراهیم رئیسی از هسا با توجه به فرجام تلخ ۵ هواپیمای ساخته شده، دیگر درباره شان سخن به میان می آمد.

حتی منوچهر منطقی که پس از دوره مدیریت در ایران‌خودرو به عنوان مسئول پروژه ساخت و توسعه پلتفرم هواپیمای پهن پیکر ایرانی منصوب شد ، به رغم پیگیری مدل های مختلف ساخت پلتفرم و توسعه تکنولوژی ساخت ، خبری مبنی بر دستیابی یا نزدیک شدن به چنین دستاوردی اعلام نکرد.

در همه این سال ها اما چالش هواپیمای مسافربری یکی از بزرگترین مشکلات سیستم حمل و نقل کشور بود.

در برجام قراردادهایی برای خرید ایرباس بسته شد و چند فروند ایرباس برجامی و چند فروند هواپیمای مخلی ای تی آر ایتالیا به ناوگان هوایی افزوده شدند اما همچنان بار ناوگان هوایی که زیرفشار تحریم ها ۳۳۰ فروند از هواپیماهایش زمین گیر شده بودند بر دوش بویینگ های کوچک کرایه ای و سن بالای خطوط هواپیمایی اوکراین و چند فروندی هواپیمای برزیلی درحال پرواز در خطوط هوایی داخلی بودند.

حالا اما در دولت سیزدهمپروژه ساخت هواپیمای مسافربری در اولویت قرار گرفته است. این را محمدی بخش از سازمان هواپیمایی به روزنامه ایران گفته بود:«با دستور رئیس جمهور پلتفرم های ساخت را بنا بر نیاز کشور طراحی کردیم .این همان خط تولید در مجموعه شرکت صنایع هواپیماسازی است که از گذشته فعال بوده،اما باید بازنگری در حوزه های مختلف انجام شود. انتظار داریم اشکالات و نواقص برطرف شود تا به پلتفرم قابل قبولی برسیم؛تا سازمان هواپیمایی کشور از تمام فرایندها و استانداردها اطمینان حاصل نکند، اجازه پرواز به هیچ هواپیمایی نمی دهیم. در تولیدهواپیمای مسافری نیز همین روند ادامه دارد. در آینده نزدیک هواپیمای تولیدی به نمایش کامل در می آید. ۳ پلتفرم برای تولید هواپیمای ۵۰ ،۷۰ و ۱۵۰ نفره را برای ساخت آماده کرده ایم ؛در ابتدا هواپیمای ۵۰ نفره ساخته می شود. در آینده نزدیک خبرهای خوبی از تولید هواپیمای ایرانی را اعلام کنیم.»

ایران درحالی به دنبال توسعه پلتفرم ساخت هواپیمای مسافربری است که شرکت های سازنده بزرگ غربی به دلیل تحریم ها ، وارد شراکت ساخت با ایران نمی شوند. پلتفرم ساخت آنتونوف با توجه به جنگ اوکراین و مدل های توسعه ای و نیاز به تامین قطعات در اولویت قرار نمی گیرد.

سوخو شرکت هواپیماساز روسیه شاید یکی از بهترین شرکا برای ایران می توانست باشد که به دلیل تحریم های اروپایی و وابستگی این سازنده هواپیمای سوخو ۱۰۰ به قطعه های وارداتی از فرانسه و آمریکا، خودش هم وارد چالش شده است.»

حال با این شرایط، خبر خوش رئیسی درباره ساخت هواپیمای مسافربری داخلی که قرار است تا پایان ۱۴۰۱ اعلام عمومی شود، چه خواهد بود؟ پلتفرم ۵۰ نفره که به الگوهایی مثل هواپیماهای ساخته شده شرکت برزیلی امبرائر یا فالکوم است بر اساس طرحی که شرکتی دانش بنیان در اصفهان در دست تولید داشته احتمالا با مدیریت هسا قرار است توسعه پیدا کند.

اگرچه ایران دستاوردهای بزرگی در ساخت هواپیما و تجهیزات نظامی و موشکی داشته اما ساخت هواپیما به دلیل حساسیت سلامت مسافرین در همه جای دنیا یک صنعت پر ریسک است و سال‌هاست هواپیمای مسافری در انحصار چند شرکت خاص بوده و حتی کشور پیشرفته ای چون چین هم تازه پس از ۲۰۱۰ وارد پروسه ساخت هواپیماهای مسافربری میان پیکر شده است.

شرکت هواپیما سازیcomac که پلتفرم ۱۳۰ نفری را تکمیل کرده، سرانجام با ۶ سال تاخیر توانسته تست های پروازی بگیرد اما همچنان این هواپیما هم تجاری سازی نشده است.

هواپیمایی که در تجهیزات مدیری تا بیش از ۶۰ درصد وابستگی به قطعه سازان آمریکایی طرف قرارداد با بوئینگ و ایرباس و مجوزهای اداره خزانه داری آمریکا دارد.

در این شرایط حمزه پاریاب کارشناس تجهیزات نظامی با نگاهی امیدوارانه می گوید:«سرانجام باید از این حصار گذشت.ما در مسیر توسعه پلتفرم هواپیمای داخلی هستیم و فکر کنم به طور خوشبینانه اگر روی ایده های موجود کار شود و از تجربیات کشورهای دوست که به این تجربه موفق دست یافته اند استفاده کنیم در افقی ۴ ساله هر اتفاق خوبی ممکن است.»

در مقابل اما محمدحسین جهان پناه خبرنگار تخصصی حوزه علم و صنایع هوایی می گوید چنین وعده ای با توجه به داده های منتشر شده ، اقلا در افق نزدیک خیلی در دسترس نیست.
او در یادداشتی صوتی دلایلش را درباره توان صنعتی تولید هواپیمای مسافربری حتی بر اساس توسعه پلتفرم جت منطقه ای کوچک با گنجایش ۵۰ مسافر تشریح کرده است و می گوید نگران است این تلاش تبدیل به چاه ویلی برای هزینه های گزاف شود.

یکی از دستاوردهای موفق ماه های اخیر صنایع فضایی کشور که در ماه های اخیر رونمایی شد، ماهواره خیام بود که از ۴ سال قبل ساختش به روس‌هاسفارش داده شده بود و در زمان بندی تعیین شده توسط آنها به فضا پرتاب شد. شاید صنایع هواپیماسازی مسافری کشور هم در حال حاضر فاصله ای زیاد تا صنعتی سازی داشته باشد و با توجه به حساسیت فرجام تعجیل در آن نیاز به پرهیز از هیجان زدگی دارد.

اگرچه دانشمندان جوان ایرانی همواره نشان دادند هر غیر ممکنی را ممکن می سازند اما خبرسازی و وعده دهی در این حوزه تخصصی نیاز به عبور از تست های متعدد و پروسه های دشوار دارد . مسیری که مثلا در سال های جنگ تحمیلی تیمسار شهید منصور ستاری و همکارانش با سختکوشی بسیار و عدم دلسردی از ناکامی های متعدد ، با ساخت جنگنده ایرانی، موفق به انجامش شدند.