قمار بزرگ بن سلمان؛ شمشیر دو دم ولیعهد جاه‌طلب؟

به گزارش اقتصادنیوز ، تصمیم عربستان سعودی مبنی بر تمدید کاهش تولید نفت - بخشی از تلاش های عمدتا ناموفق این بازیگر جهت افزایش قیمت ها - ممکن است در بازه زمانی طولانی مدت موجب انقباض اقتصادی در کشوری شود که سال گذشته سریع ترین رشد اقتصادی را در میان اعضای گروه بیست به نام خود ثبت کرد.

قمار بن سلمان

چنین چرخش آشکاری در ساختار اقتصادی یک تریلیون دلاری رخ داده، ساختاری که سال 2022 تقریبا 9 درصد رشد اقتصادی را تجربه کرد. رشد اقتصادی به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان فرصت داد تا ده ها میلیارد دلار در همه عرصه ها از ورزش گرفته تا گردشگری و ایجاد شهرهای جدید سرمایه گذاری کند.رونق در حوزه های داخلی به واسطه تولید بی سابقه نفت خام، رقمی در حدود 10.5 میلیون بشکه در روز با قیمت متوسط 100 دلار در ازای هر بشکه، به واسطه همزمانی اش با حمله روسیه به اوکراین بازارهای انرژی را متلاطم کرد.

حالا با کاهش رشد اقتصاد جهانی که تقاضای نفت را تحت تاثیر قرار داده، ریاض تولید نفتش را در ماه جاری کاهش داده و تنها 9 میلیون بشکه در روز تولید می کند، سطحی که پادشاهی در دهه گذشته به ندرت به آن رسیده است. این کنش قیمت ها را اندکی افزایش داده است. برنت در حدود 78.50 دلار به ازای هر بشکه معامله می شود که تقریبا 9 درصد در سال جاری کاهش یافته است.به نوشته بلومبرگ، کاهش عرضه، بزرگترین صادرکننده نفت جهان را دچار مشکل خواهد کرد. بر اساس گزارش اکونومیکس، اگر دولت در ماه سپتامبر تولید خود را افزایش دهد، اقتصاد امسال 0.1 درصد و اگر این روند را تا پایان سال 2023 ادامه دهد، 1 درصد سقوط خواهد کرد.

فرصت یا تهدید

ژان میشل سالیبا، اقتصاددان خاورمیانه و شمال آفریقا فعال در بانک آمریکا  بر این باور است که کاهش تولید نفت در عربستان می‌تواند پرهزینه باشد.به باورش اگر کاهش عرضه در سال جاری معکوس نشود، شاهد کاهش 0.6 درصدی خواهیم بود. بر اساس نظرسنجی انجام شده توسط  بلومبرگ، کاهش این سطح، عربستان سعودی موجب خواهد شد تا در میانه کشورهای گروه بیست، عربستان بعد از آرژانتین در سطح پایین تر تعریف شود.با این همه برخی از تحلیلگران خوشبین هستند و معتقدند که تولید ناخالص داخلی عربستان بدین طریق می تواند رشد کند حتی اگر این کاهش ها تا سال 2024 باقی بماند. امی مک آلیستر فعال در موسسه تحقیقاتی آکسفورد، رشد تولید ناخالص داخلی را در این سناریو 0.3 درصد می بیند.

عربستان از جمله کشورهایی است که اقتصادش به تولید نفت وابسته است؛ هرچند بن سلمان تلاش دارد تا بستر را برای ایجاد تنوع اقتصادی هموار سازد تا بدین طریق بتواند برنامه چشم‌انداز 2030 را در سراسر پادشاهی اجرایی کند. بر اساس شاخص تعریف شده  توسط مدیران خرید سعودی، شرکت‌های خصوصی خارج از صنعت نفت در ماه ژوئن سفارش های خود را با سریع‌ترین نرخ ثبت شده افزایش دادند.زیاد داوود، اقتصاددان ارشد فعال در حوزه بازارهای نوظهوربر این باور است که چنین فرایندی حقیقتا برای ایجاد شغل و سود شرکت ها اهمیت دارد.دولت بر این باور است که اقتصاد غیرنفتی احتمالا در سال جاری 5.8 درصد رشد را تجربه خواهد کرد.بی دلیل نیست که سخنگوی وزارت دارایی عربستان گفته که تحول و تنوع اقتصادی عربستان بر اساس چشم انداز 2030 بر تولید ناخالص داخلی غیرنفتی متمرکز است.

پادشاهی در انتظار معجزه در بازارهای انرژی

با این حال، کاهش دلارهای نفتی، بودجه پادشاهی را به کسری تبدیل خواهد کرد و می تواند این کشور را به گرفتن وام وادارد. براساس سیگنال‌های اولیه دولت عربستان سعودی از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون، با وجود افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و بانک‌های مرکزی دیگر برای مقابله با تورم، ۱۶ میلیارد دلار اوراق یورو فروخته است. اگرچه مقامات سعودی گفته‌اند این فروش برای تامین بخشی از هزینه بدهی موجود بوده است اما طبق آمار گردآوری شده توسط بلومبرگ، این استقراض بسیار بیشتر از مجموع اوراق قرضه‌ای بوده که عربستان سعودی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ منتشر کرده است.

بسیاری از تحلیلگران انرژی و همچنین خود عربستان سعودی انتظار دارند با افزایش تقاضا در چین و هند، بازار نفت رونق تازه ای را تجربه کندبراساس چنین سناریویی، قیمت ها احتمالاً افزایش می یابد. علاوه بر این پیش بینی می شود که قیمت نفت خام تا دسامبر به 86 دلار به ازای هر بشکه برسد.در حال حاضر، قیمت‌ها بسیار کمتر از آن چیزی است که عربستان سعودی برای متعادل کردن حساب‌های خود بدان نیاز دارد. صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین پیش‌بینی خود، قیمت نفت خام امسال را نزدیک به 81 دلار در هر بشکه اعلام کرد.

از زمانی که اجرایی شدن چشم انداز 2030 در دستور کار قرار گرفت، جریان نفت برای عربستان سعودی علیرغم تلاش هایش برای تنوع بخشیدن به اقتصادش همچنان حیاتی است. نفت ۸۰ درصد از صادرات عربستان در سال ۲۰۲۲ بود. این رقم با در نظر گرفتن مواد شیمیایی و پلاستیک که از نفت تولید می‌شوند، ۹۳ درصد لحاظ می شود.با این همه منتقدان بن سلمان می گویند که در هفت سال گذشته، پادشاهی در این زمینه یشرفتی را تجربه نکرده است. اما حامیانش باور دیگری دارند و می گویند که بن سلمان در داخل و فراتر از مرزهای پادشاهی در صدد است تا نه تنها به وابستگی اقتصاد این کشور به نفت پایان دهد، بلکه بستر را برای افزایش فعالیت بخش خصوصی هموار کند.