بررسی اوضاع سینمای ایران در روزنامه اعتماد/ فروش 1000میلیاردی فیلم‌های طنز نشان داد سینما زنده است، هرچند اجزائش تلخ است
1- نوروز 1402 با قاچاق فیلم «برادران لیلا» شروع شد، فیلمی با مضمون اجتماعی که در ابعاد وسیعی در فضای مجازی و اینترنت منتشر شد از آنجایی که قصه و داستان فیلم حساسیت‌برانگیز بود حواشی گسترده‌ای برای سازندگان به وجود آورد، به‌طوری که تا همین چند روز گذشته بحث را جع به این فیلم جریان داشت و تهیه‌کننده و مدیرکل نظارت سازمان سینمایی درباره حواشی این فیلم صحبت‌هایی داشتند.
چه دوست داشته باشیم و چه دوست نداشته باشیم «برادران لیلا» یکی از مهم‌ترین فیلم‌های اجتماعی چند سال اخیر با ساختار مناسب است که اگر در سینما اکران می‌شد، اتفاقات مهمی را در جذب مخاطب رقم می‌زد. جواد نوروزبیگی هم در این زمینه به «اعتماد» گفت: بیش از 80 درصد مردم ایران از مردم ایران تا مسوولان این فیلم را دیدند .
2- سر سوزنی به ذهن خطور نمی‌کرد که سرنوشت کیومرث پوراحمد به شکلی دردناک و به صورت خودکشی رقم بخورد، خالق قصه‌های مجید آنقدر مملو از زندگی و احساس بود که کمترین قرابتی به مرگ نداشت و از دست دادن او شوک بزرگی به سینماگران وارد کرد. انتشار تصاویری از لحظه مرگ این سینماگر تلخی ماجرا را دوچندان کرد و تا مدت‌ها از ذهن پاک نمی‌شد.
3- بی‌شک یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال 1402 تشکیل پرونده قضایی و به تبع آن ممنوع‌الکاری بسیاری از سینماگران بود، شش ماه ابتدای سال هفته‌ای نبود که خبر ممنوع‌الفعالیت هنرمندان روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار نگیرد. از ترانه علیدوستی و باران کوثری تا کتایون ریاحی و پانته‌آ بهرام تا منیژه حکمت و اصغر فرهادی و سازندگان برادران لیلا ... منع از فعالیت به همراه ممنوع‌الخروجی و ممنوعیت از معامله، به همراه احکام عجیب و غربیی که برای بازیگران کشف حجاب کرده منتشر می‌شد، فضای سینمای ایران را پرتنش و سینماگران را عصبی می‌کرد. فضای پرتنش تا جایی پیش رفت که محمدمهدی عسگرپور در گفت‌وگو با سینما اعتماد گفت: «این مسوولان سینما هستند که باید ممنوع‌الفعالیت شوند نه سینماگران، ما تنها کشوری در دنیا هستیم که جلوی فعالیت هنرمندان را می‌گیرد.»
4- سینمای ایران در سال 1402 مملو از فیلم‌های قاچاق بود، آن هم فیلم‌های مهم با موضوعات اجتماعی، از برادران لیلا تا جنگ جهانی سوم، تفریق، ارادتمند بهاره نازنین تینا، شب داخلی دیوار و ....حتی فیلم فسیل .... -اگرچه این روزها معنای «رکورد» در سینمای ایران دچار تغییر شده و هر فیلمی به محض جذب مخاطب، در تاریخ سینمای ایران رکورد ثبت می‌کند (شما باور می‌کنید؟) -اما به شکل واقعی سینمای ایران در سال 1402 رکورددار انتشار نسخه قاچاق و غیرقانونی فیلم‌ها بود، آثاری که بی‌شک اکران آنها در سینما مخاطبان زیادی را به سالن‌ها دعوت می‌کرد. حتی این ذهنیت هم به وجود آمده بود که سازندگان بعضی آثار خودشان در انتشار فیلم‌شان در فضای مجازی سهم داشتند.
5- تماشای سیمای تکیده آتیلا پسیانی در اینترنت و فضای مجازی هم برای کاربران و هم برای همکاران او بسیار تلخ و ناراحت‌کننده بود، آن هیبت عظیم با خنده‌های مهربان، تغییر جدی و تلخی کرده بود، وقتی هم خبر مریضی او منتشر شد، فضای غم‌انگیزی میان هنرمندان به وجود آورد، یکی از مهم‌ترین نکته درباره آتیلا پسیانی این بود که عجیب مهرش در دل‌ها جا داشت و همه همکارانش او را دوست داشتند، خبر فوت این هنرمند جامعه هنری را عزادار کرد.
6- سخت‌گیری در صدور پروانه ساخت فیلم‌ها یکی از مهم‌ترین اتفاق سال 1402 بود و صدای بسیاری از سینماگران را بلند کرده بود، تغییر و تحولات جامعه و به تبع آن حساسیت مدیران در نشان دادن وقایع اجتماعی کار را بر سینماگران اجتماعی سخت کرد تا جایی که یکی از بازیگران (عباس جمشیدی‌فر) گفته بود: دیگر خیابان‌ها را نمی‌توانیم نشان دهیم و باید دوربین را به آسمان ببریم. بعضی از فیلمسازان معتقد بودند با سیاستی که سازمان سینمایی در قبال فیلم‌های اجتماعی- انتقادی در پیش گرفته این نوع سینما تا یکی، دو سال دیگر از بین می‌رود .
7- در سال 1402 سینمای ایران با موج فیلم‌های کمدی همراه بود، تولید همزمان بیش از ده فیلم کمدی و حتی بیشتر، شمایل سینمای ایران را به سمت کمدی شدن پیش می‌برد، بسیاری از کارشناسان اذعان داشتند که ژانر غالب در سینما در سال 1402 چه در تولید و چه در اکران و پخش، فیلم‌های کمدی است، موضوعی که با انتقاد گسترده‌ای از سوی اهالی رسانه و سینماگران همراه بود، انتقاد از این موضوع تا جایی پیش رفت که معاون نظارت و ارزشیابی اعلام کرد ساخت فیلم کمدی کافی است و فعلا نیازی نداریم.
8- فوت ناباورانه بیتا فرهی، برای اهالی سینما و دوستداران او ناراحتی کمی نبود، هنرمند زیبا و در عین حال بی‌حاشیه و محترم سینمای ایران که همکارانش جز خوبی و نیکی از او یاد نداشتند. او از بازیگرانی بود که به اذعان کارشناسان سینمایی فصل جدیدی از حضور زن در سینمای ایران را رقم زد. ضمن اینکه درگذشت فخری خوروش، فریماه فرجامی، فردوس کاویانی، پروانه معصومی یا حسام محمودی بسیار غم‌انگیز بود.
9- آن شب وحشتناک را به یاد دارید که از شدت ترس تا صبح نخوابیدیم؟ خبر آنقدر هولناک بود که تا ساعت‌ها بلکه روزها در شوک به سر می‌بردیم، هنوز بعد از گذشت ماه‌ها این پرسش وجود دارد که چرا و به چه جرمی یکی از برجسته‌ترین سینماگران ایران مورد هجوم وحشیانه قرار گرفته؟ عمق فاجعه تا جایی بود که سه روز عزای عمومی برای این کارگردان روشنفکر و همسرش در سینمای ایران اعلام شد و حتی یک روز پروژه‌های سینمایی دست از کار کشیدند و تعطیل کردند. قتل بی‌رحمانه داریوش مهرجویی و همسرش نه تنها از اتفاقات مهم سال 1402 بود که تاریخ سینمای ایران این وحشی‌گری در قبال برجسته‌ترین هنرمند خود را به هیچ عنوان فراموش نخواهد کرد.
10- در این سال شاهد خداحافظی بعضی از بازیگران زن از حرفه بازیگری بعد از سال‌ها فعالیت بودیم، بعضی از بازیگران زن، به صورت رسمی اعلام کردند که در این حرفه حضور نخواهند داشت، بعضی در سکوت حاضر به همکاری با پروژه‌های سینمایی نبودند، به عنوان نمونه هنگامه قاضیانی و افسانه بایگان از جمله بازیگرانی بودند که با انتشار پستی در صفحه شخصی خود کناره‌گیری از دنیای بازیگری را به صورت رسمی اعلام کردند.
11- به همان اندازه که انتخاب مرضیه برومند به عنوان مدیرعامل خانه سینما سروصدا به پا کرد، استعفای او از این سمت آن هم بعد از شش ماه تعجب‌برانگیز بود و با حواشی زیادی همراه شد، او در توضیح چرایی استعفایش نوشت: این سمت را قبول کردم تا به مسوولان و مدیران فرهنگی درباره نوع رفتارشان با هنرمندان هشدار بدهم و بگویم راهی که پیش گرفته‌اند جز عمیق‌تر شدن شکاف‌ها و نابودی سینما حاصلی ندارد.اما متاسفانه گوش شنوایی نبود یا بود و تصمیم‌گیرندگان اصلی کسان دیگری بودند.
12- «همین جا می‌گویم که هر کسی به هر دلیل با فیلم‌های قاچاق و بدون پروانه ساخت در ایران و خارج از ایران و آثار علیه ایران کار کند، با این دوستان وارد قطع ارتباط می‌شویم و خانه سینما هم احتمالا خودشان این موضوع را اعلام می‌کنند. تمام عوامل از بازیگر و تهیه‌کننده تا عوامل فنی دچار مشکل خواهند شد، چون در غیر این صورت سینمایی نخواهیم داشت که بخواهیم امنیت آن را حفظ کنیم.» این صحبت‌ها متعلق به محمد خزاعی بود. قطع همکاری با سینماگران را می‌توانیم یکی از صحبت‌های جنجالی رییس سازمان سینمایی بدانیم که در مراسم تقدیر از سینماگران انقلاب و دفاع مقدس مطرح کرد که بی‌پاسخ هم نماند، مرضیه برومند مدیرعامل وقت خانه سینما بلافاصه در جواب این صحبت‌ها گفت: من خیلی تعجب کردم و فکر می‌کنم آقای خزاعی نمی‌خواسته این را بگوید که احتمالا زبانش این‌طور چرخیده و این صحبت را مطرح کرده است. خانه سینما چنین موضعی را قبول ندارد. عسگرپور هم گفت: تعجب کردم که چرا این صحبت‌ها در چنین جلسه‌ای که برای سینمای دفاع مقدس بود و اصلا جای آن نبود، مطرح شد.
13- رشد سینمای زیرزمینی یکی دیگر از اتفاقات تلخ سینمای ایران بود، به همان میزان که مجوز ساخت برای فیلم‌های اجتماعی صادر نشد و عرصه برای ساخت فیلم‌های با اندیشه مستقل تنگ بود سینمای زیرزمینی رشد زیادی پیدا کرد، فیلم‌هایی که به دلیل ساختار نامتعارف از سوی جشنواره‌های خارجی با استقبال فراوانی مواجه می‌شدند.
14- عیب می جمله چو گفتی هنرش نیز بگو، در کنار تمام تلخی‌ها، یک اتفاق خوب در سال 1402 برای سینمای ایران رقم خورد و آن گیشه بیش از هزار میلیارد تومانی بود، البته این فروش متعلق به همه فیلم‌های سینمای ایران نبود ولی به هر حال رقم خوب و قابل توجهی برای سینمای بحران‌زده به شمار می‌آید .بعد از اتفاقات مهر سال 1401 تصور این بود که سینمای ایران از جانب مخاطبان مورد استقبال قرار نمی‌گیرد و تعطیل می‌شود. ولی خب این فروش ثابت کرد که سینمای ایران زنده خواهد ماند.
