روند افت متوالی شکست/ ذخایر خارجی بانک مرکزی در مدار رشد+ نمودار

 بانک مرکزی گزارش پولی و بانکی را تا پایان دی ماه 1402 منتشر کرده است. بررسی این گزارش‌ها نشان می‌دهد که در دو ماه آذر و دی 1402 حجم ذخایر خارجی بانک مرکزی کمی افزایش یافته و در دی ماه 1402 به 472 هزار میلیارد تومان رسیده است. این موضوع را هم رشد نقطه به نقطه این ذخایر و هم رشد سهم آن‌ها در پایه پولی تایید می‌کند.

سهم دارایی‌های خارجی به کمتر از 50 درصد پایه پولی رسید

بر اساس گزارش اکوایران، پایه پولی پول پرقدرت بانک مرکزی است که در ازای دارایی‌های این بانک به بیرون منتشر می‌شود و توانایی خلق چند برابر پول بیشتر را دارد. یکی از این دارایی‌ها دارایی‌های خارجی نام دارد که یا به صورت ذخایر طلای بانک مرکزی است یا ذخایر ارزی که از صادرات نفتی و غیر نفتی کشور حاصل می‌شود و درآمدهای دیگر ارزی. اما معمولا آنچه در ذخایر خارجی دچار تغییر می‌شود ذخایر ارزی است. یک شیوه بررسی تغییرات این ذخایر سهم آن‌ها از پایه پولی است.

 بررسی روند سهم دارایی‌های خارجی از پایه پولی از سال 1398 نشان می‌دهد این دارایی‌ها همواره سهم بالایی از پایه پولی را تشکیل می‌داده‌اند. به طوری که سهم آن‌ها در اسفند 1399 به 102.5 درصد رسیده که بیشترین سهم آن‌ها از پایه پولی از ابتدای سال 1398 است. اما از ابتدای سال 1400 سهم این دارایی‌ها از پایه پولی روندی کاهشی به خود گرفت و در نهایت در آبان 1402 ذخایر ارز و طلای بانک مرکزی تنها 42.6 درصد از پایه پولی را تشکیل دادند که در مقایسه با سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته بود.

 با این حال در دو ماه آذر و دی ماه 1402 سهم دارایی‌های خارجی از پایه پولی مجددا افزایش یافت و در آذر به 43.8 درصد و در دی به 45.7 درصد رسید.  اما در کنار سهم از پایه پولی رشد نقطه به نقطه این دارایی‌ها نیز می‌تواند تصویر خوبی از تغییرات آن‌ها دهد.

افزایش حجم دارایی‌های خارجی پس از 8 ماه افت متوالی

 رشد نقطه به نقطه تغییر نسبت به ماه مشابه سال قبل را می‌سنجد. مقایسه رشد نقطه به نقطه خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در مقایسه با رشد پایه پولی نشان می‌دهد با وجود روند صعودی رشد پایه پولی رشد ذخایر خارجی از ابتدای سال 1399 روندی نزولی داشته است.

 رشد پایه پولی از 23.6 درصد در فروردین سال 1398 به 31.7 درصد در دی ماه 1402 رسیده است. رشد نقطه به نقطه خالص دارایی‌های خارجی نیز از 1.7- درصد در فروردین سال 1398 به 58.8 درصد در خرداد 1399 رسیده که بیشترین نرخ رشد آن در پنج سال گذشته بوده و پس از آن روندی نزولی یافته به طوری که در آبان 1402 به 27.2- درصد رسیده است. به عبارت دیگر در این ماه حجم ذخایر به 429 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به آبان 1401 به میزان 27.2 درصد افت کرده بود.

 اما گزارش‌های بانک مرکزی حاکی از این است که در دو ماه آذر و دی 1402، حجم ذخایر خارجی بانک مرکزی پس از 8 ماه کاهش اندکی افزایش یافته است. حجم این دارایی‌ها در آذر ماه به 448 هزار میلیارد تومان و در دی ماه به 470 هزار میلیارد تومان رسید. با این حال رشد نقطه به نقطه این دارایی‌ها همچنان منفی بوده و در دی ماه 1402 به 14.7- درصد رسیده است.

 برخی کارشناسان افت متوالی حجم ذخایر خارجی در ماه‌های اخیر را بازتابی از دخالت ارزی بانک مرکزی در بازار می‌دانند. هرچند این نهاد حاکمیتی پولی در ماه‌های گذشته اعلام کرد که با وجود افت ذخیره ریالی این دارایی‌ها ذخایر دلاری ارز در حال افزایش است.