خاورمیانه بر سر دوراهی/ آرامش قبل از طوفان؛ اسرائیل و حزب الله در یک قدمی جنگ؟

به گزارش اقتصادنیوز، از شش ماه گذشته، تنش ها در امتداد مرز سرزمین های اشغالی با لبنان به شدت افزایش یافته است. اسرائیل اکنون صد هزار سرباز را برای مقابله با اعضای حزب الله در شمال سرزمین های اشغالی مستقر کرده و درگیری ها در آنجا به طور پیوسته تشدید شده است. نزدیک به 400 لبنانی - از جمله حدود 70 غیرنظامی و سه خبرنگار – به واسطه تهاجمات اسرائیل شهید شده اند، 90 هزار غیرنظامی لبنانی از حدود 100 شهر و روستا واقع در سرزمین های اشغالی و لبنان آواره، و بخشی از روستاهای لبنان نیز خسارات دیده است. در همین حال، حزب الله در حمایت از حماس تلاش کرده تا با شلیک روزانه راکت به سمت شهرها و اهداف نظامی اسرائیل، بیش از 80 هزار اسرائیلی را آواره کند.اول آوریل، اسرائیل کنسولگری ایران در دمشق را بمباران کرد و افسران ارشد سپاه پاسداران ایران را به شهادت رساند.حمله تروریستی که بی پاسخ نماند و تهران در واکنش بدان بیش از 300 پهپاد و موشک را به سوی سرزمین های اشغالی پرتاب کرد.این رویارویی تاریخی هراس از وقوع جنگی تمام عیار را برانگیخت؛ جنگی که پس لرزه های آن می توانست خاورمیانه را درگیر کند.نشریه فارن افرز با اشاره به تحرکات اسرائیل یادداشتی را درباره وضعیت خاورمیانه در آینده منتشر کرده است. اقتصادنیوز این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست با عنوان «جبهه جدید جنگ در خاورمیانه/ اسرائیل سودای رویارویی با کدام بازیگر را دارد؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و نهایی آمده است.

آرامش قبل از طوفان

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، که از نظر سیاسی در محاصره است، ممکن است به دنبال گسترش مناقشه در لبنان برای تقویت موقعیت داخلی خود باشد. یک جنگ گسترده‌تر علیه لبنان می‌تواند توجهات را از شکست امنیتی این بازیگر که منجر به 7 اکتبر شد و فاجعه انسانی در حال آشکار شدن در غزه دور کند. اسرائیل هنوز نتوانسته حماس را کنار زده و گروگان ها را آزاد کند.تاکنون، فشار دیپلماتیک ایالات متحده بر اسرائیل جهت جلوگیری از کشانده شدن جنگ غزه به لبنان جواب داده است. اما اسرائیل به دنبال فعلی پرهزینه است. در اوایل آوریل، ارتش اسرائیل بیانیه‌ای با عنوان «آمادگی برای گذار از دفاع به حمله» منتشر  و در آن آمادگی‌های (ادعایی)خود را برای درگیری با لبنان تشریح کرد. از آن زمان، حملات هدفمند این بازیگر به لبنان تشدید شده است. ممکن است دیگر بحث این نباشد که اسرائیل به لبنان حمله می کند یا نه، سوال زمان( ادعایی اش) باشد.حمله ادعایی همه جانبه اسرائیل به لبنان می تواند شامل تهاجم زمینی محدود یا کامل و همچنین بمباران های هوایی گسترده ای باشد که مناطق غیرنظامی را هدف قرار می دهد. در واقع، اسرائیل به طور پیوسته در حال تخصیص منابع نظامی به شمال سرزمین های اشغالی است. چندین ارزیابی در شش ماه گذشته توسط سازمان اطلاعات ایالات متحده و اسرائیل نشان داده که در صورت وقوع جنگ بین حزب الله و اسرائیل، تل آویو متحمل خسارات قابل توجهی خواهد شد.

حمله ادعایی احتمالاً سایر گروه‌ها و متحدان ایران را به شیوه‌ای هماهنگ‌تر کنار هم قرار خواهد داد. سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، روابط شخصی قوی و منحصربفردی با دیگر گروه‌های مقاومت دارد. در طول دهه گذشته، حزب الله به طور فعال آموزش داده، با اعضای مقاومت همکاری کرده و تخصص خود را در اختیار نیروهای بسیج مردمی عراق، انصار الله در یمن و حماس قرار داده است. در سوریه، حزب‌الله فعالانه از دولت سوریه حمایت کرد و حضور نظامی و نهادی خود را به ویژه در نزدیکی مرز سوریه با سرزمین های اشغالی حفظ کرد. تشدید تنش منطقه‌ای کامل‌تر نیز تقریباً به طور قطع باعث حملات بیشتر متحدان ایران علیه نیروهای آمریکایی مستقر در عراق، اردن و سوریه می‌شود. چنین حملاتی به نوبه خود پاسخ هایی را از سوی ایالات متحده به دنبال خواهد داشت. حتی اگر شاخه‌های کوچک‌تر مقاومت فاقد ظرفیت ایجاد تهدید نظامی جدی برای اسرائیل باشند، نماد موشک‌هایی که از کشورهای مختلف منطقه به سرزمین های اشغالی می‌رسند می‌تواند ایالات متحده و دیگر قدرت‌های غربی را به دخالت نظامی بیشتر تشویق کند، نه تنها با دفاع از حریم هوایی سرزمین های اشغالی بلکه به واسطه حمله مستقیم به دشمنان این بازیگر.

خاورمیانه بر سر دوراهی

بعید است  چین و روسیه مستقیماً درگیر تشدید مناقشه خاورمیانه شوند، اما در صورت وقوعش کاری انجام نخواهند داد. پکن باید مراقب باشد که با وضعیت دریای سرخ و تحرکات انصار الله تجارت چین با اروپا را به خطر نیفتد. با این همه پکن فعلا کشتی‌های جنگی به منطقه اعزام نکرده و از نفوذ خود در ایران، به عنوان بزرگترین شریک تجاری‌اش، برای متقاعد کردن تهران استفاده نکرده است. روسیه و چین برای مهار انصار الله ممکن است از مواضع خود در شورای امنیت سازمان ملل برای محدود کردن ایالات متحده استفاده کنند و قطعنامه هایی را که به ادعای ناظران بر ایران تأثیر منفی می گذارد، خنثی کنند.اما حقیقت آن است که مردم خاورمیانه در یک دوراهی قرار دارند؛ آنها از چشم انداز گسترش جنگ اسرائیل و حماس ناامید شده اند، اما ایمان خود را به صلح از طریق مذاکره از دست نداده اند. ویرانی غزه باعث تعمیق ضدیت نسبت به اسرائیل شده است و حمله به لبنان تنها حمایت مردمی از ایران و متحدانش را افزایش می دهد. به عنوان مثال، علیرغم تلاش های قابل توجه عربستان سعودی برای سازگاری جمعیت خود با + توافق عادی سازی با اسرائیل، 96 درصد از پاسخ دهندگان سعودی به نظرسنجی موسسه واشنگتن در دسامبر 2023 با اصل قطع رابطه با اسرائیل موافقت کردند. در سراسر خاورمیانه، نظرسنجی ها حاکی از افزایش حمایت از مقاومت مسلحانه به عنوان ابزاری برای حل مناقشه سیاسی است.

تنها راهی که بازیگران ذینفع، به‌ویژه ایالات متحده، با توسل بدان می‌توانند از مارپیچ تشدید درگیری جلوگیری کنند، تمرکز بیشتر بر تنش‌زدایی است. اواسط آوریل، ویلیام برنز، رئیس سیا، با ابراهیم کالین، رئیس آژانس اطلاعاتی ترکیه ملاقات کرد تا برای میانجیگری بین اسرائیل و ایران کمک بخواهد. در ماه آوریل، عمان و سوئیس به عنوان کانال های پشتی موثری برای ارتباطات ایران و ایالات متحده عمل کردند. قطر روی توافقی کار می‌کند که گروگان‌های اسرائیلی را آزاد می‌کند و آتش‌بس را در غزه به ارمغان می‌آورد و امارات متحده عربی نیز می‌تواند نقش ارزشمندی در کاهش تنش‌ها ایفا کند.اما مذاکرات بین اسرائیل و حزب‌الله نباید به مرحله بعدی کشیده شود. ایده های ارائه شده در این مذاکرات چند جانبه با هدف پایان دادن به درگیری فوری دو طرف بوده است.  در طول یک سال گذشته، در جریان مذاکرات، شش مورد از 13 اختلاف مرزی حل شده است. عاموس هوخشتاین، فرستاده ویژه ایالات متحده در مذاکرات، پیشنهاد کرده بود که کشورهای غربی به بازسازی شهرها و روستاهای لبنانی که اسرائیل در شش ماه گذشته ویران کرده ، کمک کنند. با این حال، حزب الله تاکید کرده است که مذاکرات را بدون آتش بس در غزه ادامه نخواهد داد.

تنش های ماه آوریل بین ایران و اسرائیل، مذاکرات در مورد توافق اسرائیل و حزب الله را دشوارتر کرده است. با این حال، ایران تمایلی به وارد شدن به یک درگیری بزرگ‌تر ندارد اما هدفش کاهش نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه است. در نهایت، راهکار برای جلوگیری از تشدید تنش، این است که مذاکرات درباره توافق لبنان در کنار آتش‌بس غزه ادامه یابد. به طرز متناقضی، اگر اسرائیل پایان دادن به خصومت ها در غزه را به عنوان گشایشی برای تمرکز مجدد توجه خود به شمال سرزمین های اشغالی قلمداد کند ، چنین آتش بسی می تواند باعث تشدید تنش بین اسرائیل و حزب الله شود. بنابراین، برای جلوگیری از گسترش درگیری، بسیار مهم است که ایالات متحده، فرانسه و دیگر قدرت های غربی بلافاصله پس از آغاز هرگونه آتش بس در غزه، توجه خود را به مذاکرات بین اسرائیل و حزب الله معطوف کنند.

اما سرمایه گذاری های جهان در حفظ صلح خاورمیانه نباید به همین جا ختم شود. با توجه به سقوط اقتصادی لبنان از سال 2019، این کشور برای تقویت نهادهای سیاسی و گسترش ارتش خود به حمایت بین المللی قابل توجهی نیاز دارد.اسرائیل امیدوار است که از طریق کنار زدن حماس و حزب الله دیدگاه امنیتی خود را تغییر دهد. اما به زبان ساده، نیروی نظامی این بازیگر نمی تواند هیچ یک از گروه های مقاومت را شکست دهد. با افزایش خطر یک جنگ منطقه ای گسترده، فوریت پایان دادن به جنگ در غزه، مذاکره در مورد اختلافات در مورد مرز اسرائیل و لبنان و ایجاد یک روند سیاسی جدی بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها که حق فلسطینیان برای تعیین سرنوشت کامل را به رسمیت می شناسد، افزایش می یابد.