پلن تهران برای واشنگتن؛ سرانجام برجام در دولت آینده ایران/ دکترین تهران در ارتباط با چین، عربستان و پاکستان

به گزارش اقتصادنیوز، پس از شهادت ابراهیم رئیسی و تیم همراهشان، در حالی که ایران خود را برای انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری آماده می کند، گمانه زنی ها در باب سیاست خارجی این کشور در ارتباط با کشورهای کلیدی منطقه و فراتر از آن بسیار است.

تداوم تنش میان تهران و واشنگتن

نشریه چاینا دیلی در این باره نوشت، در شرایط کنونی روابط ایران با ایالات متحده همچنان پرتنش است و ممکن است در آینده نزدیک اختلاف ها میان دو بازیگر ادامه یابد. ایران احتمالاً رویکردی اصولی برای مذاکرات درباره توافق هسته‌ای احتمالی اتخاذ خواهد کرد اما تحریم‌های غیرموجه آمریکا می‌تواند مانع از دستیابی دو طرف به نقطه مشترک شود. به این ترتیب، مذاکرات بر سر توافق هسته ای جدید بدون کمک طرف های ثالث نمی تواند پیشرفت کند. همزمان حمایت آشکار ایالات متحده از حمله وحشیانه اسرائیل به نوار غزه یکی دیگر از نقاط اصطکاک عمده بین تهران و واشنگتن است. حمله بی وقفه اسرائیل به غزه همچنین مذاکره برای آتش بس در مناقشه اسرائیل و فلسطین و حل مسئله فلسطین را دشوارتر کرده و حمایت مالی و تسلیحاتی ایالات متحده از تل آویو، می تواند شانس پایان دادن به درگیری را بیش از این کاهش دهد.

تاکید تهران بر سیاست «اول همسایگان»

در چنین شرایطی، لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران و احترام به حاکمیت ایران می‌تواند به پیشبرد مذاکرات درباره توافق هسته‌ای جدید کمک کند، اما در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا چشم‌انداز کمی برای پیشرفت در این مسیر وجود دارد. از این گذشته، به نظر می رسد هم جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده و هم رقیب جمهوری خواه او، دونالد ترامپ، در برابر رقای ایالات متحده چون ایران رویکرد سخت گیرانه ای اتخاذ کرده اند تا بدین طریق بتوانند حمایت عناصر جنگ طلب در حوزه های انتخابیه را از آن خود کنند.از سوی دیگر، شواهد نشان می دهد که در دوران ریاست رئیس جمهوری جدید ایران، روابط تهران با ریاض همچنان رو به بهبود خواهد بود. عربستان سعودی و ایران پس از هفت سال به واسطه میانجیگری چین روابط دیپلماتیک خود را احیا کردند. تهران احتمالاً از سیاست (اول همسایگان)شهید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید  برای بهبود روابط با ریاض استفاده خواهد کرد، به ویژه به این دلیل که چنین سیاستی به گسترش روابط تهران با دیگر کشورهای عرب و تسهیل گشایش های اقتصادی میان طرفین کمک می کند.

هم صدایی تهران و پکن

در رابطه با روابط ایران با چین، این تعاملات قرار است با قدرت پیش رود. هر دو طرف در حال حاضر در مسیر سرمایه گذاری برای برنامه همکاری جامع 25 ساله خود که در سال 2021 امضا شده ، پس از تلاش برای تقویت مکانیسم عملیاتی این طرح در دوران تصدی شهید ابراهیم رئیسی، متمرکز هستند. همچنین، مناقشه اسرائیل و فلسطین اهمیت تداوم تعامل ایران با ابتکار کمربند و جاده برای بهبود ارتباطات و پیگیری توسعه بلندمدت را برجسته کرده است. چین و ایران همکاری‌های خود را در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، تجارت، گردشگری، حفاظت از محیط زیست، مراقبت‌های بهداشتی، امدادرسانی به بلایای طبیعی و فرهنگ تقویت کرده‌اند. در واقع حفظ چنین رابطی بدون توجه به تغییرات شرایط بین المللی به نفع هر دو طرف است.سال 2023، حجم تجارت چین و ایران 14.65 میلیارد دلار بود. تجارت دوجانبه به دلیل تحریم های آمریکا کاهش یافته است.

تروریسم؛ بهانه برای تعامل تهران و اسلام آباد

در حالی که روابط چین و ایران بر تجارت متمرکز است و دو طرف در تلاش برای تقویت تعاملات تجاری دوجانبه هستند، روابط ایران و پاکستان می تواند حول محور همکاری برای مبارزه با تروریسم تقویت شود. حملات تروریستی مکرر و افزایش تصور تهدید ها، عزم پاکستان برای مهار گروه های تروریستی مانند جیشل العدل و ارتش آزادیبخش بلوچستان را تثبیت کرده است. در همین راستا، سفر تاریخی شهید ابراهیم رئیسی به پاکستان در اوایل سال جاری بر اهمیت همکاری‌های سیاسی، نظامی و امنیتی ایران و پاکستان برای تحقق اهداف مبارزه با تروریسم تأکید کرد. استفاده از پایگاه های خارجی توسط گروه های تروریستی برای انجام حملات تروریستی ویرانگر، همکاری ایران و پاکستان را به عاملی حیاتی در بازگرداندن ثبات در منطقه تبدیل می کند.

به طور مشابه، ایران در کنار روسیه، چین و پاکستان به عنوان یک بازیگر مهم در ایجاد شرایط مناسب برای افغانستان برای رسیدگی به چالش‌های درهم تنیده و بهبود اقتصاد خود باقی می‌ماند.در مجموع، روابط ایران با کشورهای منطقه نقش مهمی در ارتقای صلح و توسعه و حفظ امنیت خواهد داشت. از همین رو تصور می شود تهران احتمالاً رویکرد محتاطانه تری را برای هرگونه گفتگو با ایالات متحده برای نهایی کردن توافق هسته ای جدید اتخاذ خواهد کرد.