پشت پرده رکود بزرگ؛ آمریکا، ژاپن را زمین زد؟/ سرنوشت قیمت سکه در دستان طلا
به گزارش اقتصادنیوز، استارت سقوط شاخص بازارهای مالی با بورس ژاپن زده شد و شاخص بورس نیکی این کشور در روز دوشنبه بدترین سقوط یک روزه تاریخ خود را تجربه کرد و شاخص آن ۴ هزار ۴۵۱ واحد معادل ۱۲.۴ درصد ریخت و به ۳۱ هزار و ۳۴۱ واحد رسید؛ ریزشی که به عقیده کارشناسان حتی از ریزش موسوم به دوشنبه سیاه سال ۱۹۸۷ بورس این کشور بدتر بود.
علت اصلی سقوط بازارها
کارشناسان معتقدند که دلیل ریزش بورس ژاپن اتفاقات بورس آمریکا و ریزش سنگین ارزش سهام این کشور بود؛ روندی که در پی نگرانی‌ها نسبت به اوضاع نامطلوب بازار اشتغال در آمریکا و ورود احتمالی اقتصاد این کشور به رکود اتفاق افتاد. گروهی دیگر از تحلیگران بر این باورند که ترس بازارهای جهانی از تکرار رکود بزرگ اقتصادی در سال 2008 زمینه ساز قرمزپوش شدن بازارها شده است.
در این میان، نوسانات بازار ارز هم بر بورس ژاپن چندان بی اثر نبود و افزایش ارزش ین ژاپن در برابر دلار، بر عملکرد شرکت‌های این کشور که در حوزه صادرات فعالیت می‌کنند اثر منفی گذاشت. یک روزنامه مطرح چینی گزارش داد یکی از دلایل سقوط بازار بورس ژاپن افزایش ارزش ین در برابر دلار و انتظار عملکرد ضعیف شرکت‌های صادر کننده ژاپنی بود.
براساس گزارش رویترز، افزایش نگرانی‌ها در پی کاهش رشد اقتصادی آمریکا، با افزایش انتظارات معامله‌گران برای کاهش اضطراری نرخ بهره از سوی فدرال رزرو همراه شد و همین موضوع زمینه تضعیف دلار و رسیدن بازده اوراق 10 ساله به کمترین میزان در یک سال اخیر را فراهم کرد. همچنین شاخص نوسانات وال استریت (CBOE) نیز به بیشترین حد خود از 2020 رسید.
سهام شرکت‌های انویدیا، اپل و تسلا در این میان بیش از 7 درصد در معاملات قبل از بازار افت کردند. شرکت برکشایر هاتاوی روز شنبه اعلام کرد که سهام خود در اپل را 50 درصد کاهش داده است. سهام تولید کنندگان تراشه از جمله اینتل و ای‌ام‌دی نیز سقوط کردند.
بازگشت دوباره امید به بازارها
این روند اما درروز سه شنبه 16 مرداد تا حدودی تغییر کرد و شاخص سهام آسیا-اقیانوسیه خارج از ژاپن (MSCI) هم 2 درصد افزایش یافت. وال استریت نیز با افزایش 1.5 درصدی در معاملات آتی همراه شد. به گزارش رویترز، تحلیلگران بازارهای مالی تاکید کردند مقامات فدرال رزرو تلاش خود را برای اطمینان‌بخشی به بازارها انجام دادند. مری دالی، رئیس فدرال رزرو سانفرانسیسکو، جلوگیری از بازار رکود در بازار کار را موضوعی بسیار مهم دانست و تاکید کرد: «آماده کاهش نرخ بهره در صورت لزوم است و سیاست باید فعالانه باشد.»
مت سیمپسون، تحلیلگر ارشد بازار در City Index در بریزبن گفت: «بورس نیکی ژاپن در حال جبران افت روز دوشنبه است، زیرا اظهارات دالی از فدرال رزرو و گزارش خدمات ISM قوی‌تر از حد انتظار، ترس از کاهش ناگهانی نرخ بهره از سوی فدرال رزرو در هفته آینده را کاهش داد.»
بی ثباتی بازارها اما عاملی شد تا بانک مرکزی ژاپن از تصمیم خود برای افزایش نرخ بهره خودداری کند. معاون بانفوذ بانک ژاپن روز چهارشنبه گفت «بانک مرکزی در شرایطی که بازارها بی ثبات هستند، نرخ بهره را افزایش نخواهد داد و این امر احتمال افزایش کوتاه مدت هزینه های وام را کم اهمیت می کند.»
اظهارات شینیچی اوچیدا در تضاد با روند هفته گذشته بود؛ زمانی که بانک مرکزی ژاپن به طور غیرمنتظره ای نرخ بهره را افزایش داد و در پی آن میانگین سهم بورس نیکی ژاپن را بالا رفت و ارزش ین به شدت کاهش یافت.
کلید چشم انداز ایالات متحده
هفته گذشته، بانک مرکزی ژاپن نرخ بهره را به سطوحی افزایش داد که در 15 سال گذشته مشاهده نشده بود و از طرحی دقیق برای کند کردن خرید گسترده اوراق قرضه خود پرده برداری کرد و گامی دیگر به سمت حذف تدریجی یک دهه محرک عظیم برداشت.
انتظارات بازار از کاهش نرخ بهره فدرال رزرو در نشست سپتامبر همچنان برقرار است، و حالا 71 درصد احتمال وجود دارد که فدرال‌رزرو نرخ بهره را 0.5 واحد درصد کاهش دهد. این در حالی است که بازار انتظار دارد که تا پایان سال نرخ بهره 1 واحد درصد کمتر شود و همین کاهش را نیز برای سال 2025 پیش‌بینی می‌کند.
بازار طلا و ارز ایران تحت تاثیر اونس
اما اثرگذاری رکود یاد شده بر بازار طلا و ارز ایران منوط بر نوسانات اونس طلا در بازار جهانی است که از تغییرات نرخ بهره توسط فدرال رزرو نشات می گیرد. فعالان بازارهای مالی در جهان معتقدند که رابطه نرخ بهره و اونس طلا همواره معکوس است و حرکتی الاکلنگی دارد.
به واسطه این نگاه و بالا رفتن احتمال رکود در اقتصادهای جهانی، بخصوص آمریکا، (این رکود از هفته گذشته پس از انتشار داده اشتغال در آمریکا که پایین تر از حد انتظارات بود شکل گرفت.) فعالان بازار تصور می کنند رئیس فدرال رزرو مجبور است به سمت کاهش نرخ بهره سوق پیدا کرده و این مهم را عملی کند.
تصور ابتدایی بازار نسبت به کاهش نرخ بهره این است که اونس طلا خلاف جهت حرکت آن افزایشی خواهد بود. اگر این اتفاق رخ دهد، قیمت اونس طلا بر مدار افزایش حرکت خواهد کرد و می تواند بر بازار طلا و سکه در ایران هم اثرگذار باشد.
براساس این نگاه، افزایش ارزش اونس طلا می تواند زمینه ساز نوسان در بازار طلا و سکه باشد اما این روند همیشگی نیست و هر چند معامله گران با کاهش نرخ بهره خریدار می شوند اما پایدار بودن این نوسان به سایر داده های کلان اقتصاد ایران هم بستگی دارد.
تحلیلگران معتقدند این رابطه را نمی توان به عنوان یک اصل دائمی در نظر گرفت و به داده های اقتصادی مهم دیگری در ایران از جمله مصرف و دستمزد هم بستگی دارد. به گفته این گروه اگر دو داده یاد شده ضعیف باشد نشان دهنده اقتصاد ضعیف کشور است و در نهایت کاهش نرخ بهره اثر آنچنانی بر اونس طلا نخواهد گذاشت.
