رأی اعتماد در فراز و نشیب 46 ساله/ کارت سبز وزارت بعد از انقلاب به چه کسانی رسید؟+ جدول

عکس: اقتصادنیوز/ دانیال شایگان

به گزارش اقتصادنیوز، مسعود پزشکیان لیست وزرای پیشنهادی کابینه دولت چهاردهم را دقیقا 2 هفته بعد از برگزاری مراسم تنفیذ و لحظه به سر آمدن مهلت قانونی برای معرفی وزرا، به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد؛ لیستی که در طول این 2 هفته، احزاب، گروه های سیاسی و حتی مردمی که به پزشکیان رأی داده یا نداده بودند، چشم انتظارش بودند . 

در نهایت محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از میکروفن خانه ملت، نام علیرضا کاظمی را برای وزارت آموزش و پرورش، ستار هاشمی را برای  وزارت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اسماعیل خطیب را برای وزارت اطلاعات، عبدالناصر همتی را برای وزارت اقتصاد و امور دارایی، عباس عراقچی را برای وزارت امور خارجه، محمدرضا ظفرقندی را برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، احمد میدری را برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، غلامرضا نوری را برای وزارت جهاد کشاورزی، امین‌حسین رحیمی را برای وزارت دادگستری، امیر عزیز نصیرزاده را برای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، فرزانه صادق را برای وزارت راه و شهرسازی، محمد اتابک را برای وزارت صنعت، معدن و تجارت، حسین سیمایی صراف را برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، عباس صالحی را برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسکندر مومنی را برای وزارت کشور، رضا صالحی‌امیری را برای وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی، محسن پاک‌نژاد را برای وزارت نفت، عباس علی‌آبادی را برای وزارت نیرو و احمد دنیامالی را برای وزارت ورزش و جوانان قرائت کرد تا نمایندگان خانه ملت از روز شنبه 27 مردادماه فرایند رأی اعتماد به این وزرای پیشنهادی را طی کنند.

«اقتصادنیوز» در این گزارش به بررسی تاریخی روند رأی اعتماد کابینه دولت های اول تا سیزدهم پرداخته است که در ادامه می خوانید. 

کابینه رجایی و بنی‌صدر؛ دولت اول

به گزارش اقتصادنیوز، برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی، روز 19 شهریورماه 1359 به نام برگزاری جلسه بررسی صلاحیت وزرای کابینه دولت اول ثبت شده است. در این تاریخ که ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور و محمدعلی رجایی نخست وزیر بود، صلاحیت وزرای پیشنهادی کابینه محمدعلی رجایی به محک نمایندگان گذارده شد.

در زمان ریاست جمهوری بنی صدر و نخست وزیری رجایی، در مجموع دولت متشکل از 22 وزارتخانه و وزیر مشاور بود که از این میان، 14 وزارتخانه و 4 وزیر مشاور وجود داشت.

با این حال، تنها 14 وزیر برای 11 وزارتخانه و 3 وزارت مشاور به مجلس معرفی شد که از آن میان همه وزرای 14 وزیر پیشنهادی رأی اعتماد گرفتند؛ «عباس دوزدوزانی برای وزارت ارشاد ملی»، «هادی منافی برای وزارت بهداری»، «محمد قندی برای وزارت پست و تلگراف و تلفن»، «جواد فکوری برای وزارت دفاع ملی»، «موسی کلانتری برای وزارت راه و ترابری»، «محمدرضا نعمت‌زاده برای وزارت صنایع و معادن»، «حسن عارفی برای وزارت فرهنگ و آموزش عالی»، «محمد سلامتی برای وزارت کشاورزی و عمران روستایی»، «محمدرضا مهدوی‌کنی برای وزارت کشور»، «محمدشهاب گنابادی برای وزارت مسکن و شهرسازی»، «حسن عباسپور برای وزارت نیرو»، «بهزاد نبوی برای وزارت مشاور در امور اجرایی»، «محمد احمدی‌زاده‌هروی برای وزارت مشاور و سرپرستی شرکت ملی فولاد ایران» و «محمدعلی فیاض‌بخش برای وزارت مشاور و ریاست سازمان بهزیستی» معرفی شدند که همه آنها بدون هیچ چالشی از مجلس اول شورای ملی رأی اعتماد گرفتند.

به گزارش اقتصادنیوز اما این پایان ماجرای کابینه اول دولت اول نبود؛ ماجرا به عدم معرفی 8 وزیر پیشنهادی دیگر برای 7 وزارتخانه باقیمانده و یک وزارت مشاور؛ بازمی‌گرد؛ موضوعی که به دلیل مخالفت بنی صدر به عنوان رئیس جمهوری وقت با تعدادی از وزرای پیشنهادی محمدعلی رجایی، چهار وزارتخانه بدون وزیر ماندند. با این حال، رجایی سوم مهر ۱۳۵۹ دو وزیر دیگر یعنی «موسی خیر» را به عنوان «وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه» و «محمدجواد تندگویان» را به عنوان «وزیر نفت» به مجلس معرفی کرد و مجلس در آن روز به هر دوی آن‌ها رای اعتماد داد.

همچنین ۱۵ آبان ۱۳۵۹ هم «محمدجواد باهنر» برای «وزارت آموزش و پرورش»، «ابراهیم احدی» برای «وزارت دادگستری» و «محمد میرمحمد صادقی» برای «وزارت کار و امور اجتماعی» از مجلس رای اعتماد گرفتند. فرایند رأی اعتماد به کابینه دولت اول به زمستان سال 1359 رسید و در 23 اسفند همان سال، «حسین نمازی» برای «وزارت اموراقتصادی و دارایی» و «حسین کاظم‌پوراردبیلی» برای «وزارت بازرگانی» به مجلس معرفی شدند که طبق روال سایر وزرای پیشنهاد شده کابینه اول، رأی اعتماد گرفتند. به گزارش اقتصادنیوز، در این میان فقط یک وزارتخانه بدون وزیر مانده بود که کار معرفی وزیر پیشنهادی آن به سال 1360 رسید. رجایی برای وزارت امور خارجه، «میرحسین موسوی» را به مجلس ملی معرفی کرد که او هم در ۱۴ تیر ۱۳۶۰ از مجلس رأی اعتماد گرفت و بر مسند این وزارتخانه نشست. 

کابینه باهنر و رجایی؛دولت دوم

به گزارش اقتصادنیوز، از آن جایی که عمر دولت بنی صدر طولانی نبود و او از ریاست جمهوری دولت اول عزل شد، محمدعلی رجایی که تجربه نخست وزیری را در کارنامه داشت، مرداد 1360 به مقام ریاست جمهوری رسید و «محمدجواد باهنر» را به سمت «نخست وزیری» معرفی کرد. باهنر نیز چند روز بعد از اینکه رأی اعتماد خود را از مجلس ملی گرفت، کابینه پیشنهادی‌اش را به مجلس معرفی کرد. 

اولین وزیری که بعد از انقلاب رای اعتماد نگرفت!

در ۲۵ مرداد ۱۳۶۰ «علی‌اکبر پرورش» به عنوان «وزیر آموزش و پرورش» از مجلس رأی اعتماد گرفت و فردای آن روز یعنی ۲۶ مرداد ۱۳۶۰ فهرست دیگری از وزرا به مجلس معرفی شد و همه وزرای پیشنهادی به جز «حسین تاجگردان وزیر پیشنهادی راه و ترابری» مورد تایید نمایندگان مجلس قرار گرفتند. 

این نخستین بار در دولت‌های پس از انقلاب بود که یک وزیر نمی‌توانست از سد مجلس بگذرد و رای اعتماد بگیرد.

غیر از او همه وزرای پیشنهادی محمدجواد باهنر نخست وزیر وقت در دولت دوم که از مجلس اول رأی اعتماد گرفتند که برخی از آنها نام آشنا هستند و سالها بعد نیز در جایگاه های مختلف دولتی فعالیت کردند. از آن میان می توان به «میرحسین موسوی» اشاره کرد که در دولت دوم، «وزیر امور خارجه» شد و همچنین «حبیب‌الله عسگراولادی» به عنوان «وزیر بازرگانی»، «حسین نمازی» به عنوان «وزیر امور اقتصادی و دارایی»، «محمدعلی نجفی» به عنوان «وزیر فرهنگ و آموزش عالی»، «محمد غرضی» به عنوان «وزیر نفت» و «حسن غفوری‌فرد» به عنوان «وزیر نیرو» برگزیده شدند. همچنین عبدالمجید معادیخواه ه وزارت ارشاد ملی رفت و هادی منافی به وزارت بهداری. سید مرتضی نبوی برای وزارت پست و تلگراف و تلفن، محمد اصغری‌بهادری برای وزارت دادگستری، موسی نامجو برای وزارت دفاع ملی، محمد میرمحمد صادقی برای وزارت کار و امور اجتماعی، محمد سلامتی برای وزارت کشاورزی و عمران روستایی، محمدرضا مهدوی‌کنی برای وزارت کشور و  محمد شهاب گنابادی برای وزارت مسکن و شهرسازی انتخاب شدند.

همچنین 4 وزارت مشاور اینگونه انتخاب شد؛ بهزاد نبوی به عنوان وزیر مشاور در امور اجرایی، محمدتقی بانکی به عنوان وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، محمود روحانی به عنوان وزیر مشاور و رییس سازمان بهزیستی و حسین موسویانی به عنوان وزیر مشاور و سرپرست صنایع فولاد وارد کابینه دولت دوم به ریاست جمهوری رجایی و نخست وزیری باهنر شدند.

کابینه محمدرضا مهدوی‌کنی؛ دولت موقت

به گزارش اقتصادنیوز، دولت دوم هم به ریاست جمهوری محمدعلی رجایی عمر کوتاهی داشت و یک ماه از عمر این دولت نگذشته، محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر در تاریخ هشت شهریورماه 1360 به شهادت رسیدند. به دنبال این اتفاق، طبق اصل ۱۳۰ قانون اساسی بلافاصله، شورای موقت ریاست‌جمهوری تشکیل شد و «محمدرضا مهدوی کنی» را به عنوان ن«خست‌وزیر » به مجلس معرفی کرد که رأی اعتماد هم گرفت. 

مهدوی‌کنی فردای آن روز یعنی در ۱۲ شهریور ۱۳۶۰ اعضای کابینه پیشنهادی خود را به مجلس معرفی کرد که به جز «محمدهادی نژادحسینیان وزیر راه و ترابری»،  سایر اعضای کابینه همان وزرای کابینه باهنر بودند. به این ترتیب مجلس اول به ریاست اکبر هاشمی‌رفسنجانی به کل کابینه مهدوی‌کنی رأی اعتماد داد. به گزارش اقتصادنیوز، کابینه مهدوی کنی به مدت «یک ماه و ۲۶ روز» تصدی امور را بر عهده داشت و طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و معرفی نخست‌وزیر جدید توسط رییس‌جمهور، به کار خود پایان داد.

جزئیات جالب کابینه میرحسین موسوی و آیت‌الله خامنه‌ای؛ دولت سوم 

به گزارش اقتصادنیوز، در مهرماه 1360 آیت الله خامنه ای به عنوان سومین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شدند و مجلس ملی در همه موارد پیشنهادی برای وزارتخانه‌ها به کابینه معرفی شده از سوی میرحسین موسوی(نخست وزیر وقت) رأی اعتماد داد؛ کابینه ای که بسیاری از چهره‌های آن با کابینه دوماهه مهدوی کنی مشترک بوده است.

اعضای وزرای پیشنهادی دولت اول موسوی که در ۱۱ آبان ۱۳۶۰ از مجلس اول رأی اعتماد گرفتند بعبارت اند از «علی‌اکبر پرورش» به عنوان «وزیر آموزش و پرورش»، «عبدالمجید معادیخواه» به عنوان «وزیر ارشاد ملی» ، «حسین نمازی» به عنوان «وزیر امور اقتصادی و دارایی»، «حبیب‌الله عسگراولادی» به عنوان «وزیر بازرگانی»، «هادی منافی» به عنوان «وزیر بهداری»، «مرتضی نبوی» به عنوان «وزیر پست و تلگراف و تلفن»، «سیدمحمد اصغری» به عنوان «وزیر دادگستری»، «سرهنگ محمد سلیمی» به عنوان «وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح»، «محمدهادی نژادحسینیان» به عنوان «وزیر راه و ترابری»، «مصطفی هاشمی‌طبا» به عنوان «وزیر صنایع»، «محمدعلی نجفی» به عنوان «وزیر فرهنگ و آموزش عالی»، «احمد توکلی» به عنوان «وزیر کار و امور اجتماعی»، «محمد سلامتی» به عنوان «وزیر کشاورزی»، «سید کمال‌الدین نیک‌روش» به عنوان «وزیر کشور»، «محمدشهاب گنابادی» به عنوان «وزیر مسکن و شهرسازی»، «حسین موسویانی» به عنوان «وزیر معادن و فلزات» ، «سید محمد غرضی» به عنوان «وزیر نفت» و «حسن غفوری‌فرد» به عنوان «وزیر نیرو». 

همچنین 3 وزارت مشاور به «بهزاد نبوی» به عنوان «وزیر مشاور در امور اجرایی» ، «محمدتقی بانکی» به عنوان «وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه» و «محمود روحانی» به عنوان «وزیر مشاور و رییس سازمان بهزیستی» رسید.

از سوی دیگر، در ۲۴ آذر ۱۳۶۰ «علی‌اکبر ولایتی» برای «وزارت امور خارجه» از مجلس رای اعتماد گرفت.

البته 9 ماه پس از تشکیل کابینه، جابجایی هایی صورت گرفت؛  در ۱۰ خرداد ۱۳۶۱ بود که با تشکیل چند وزارتخانه وزیران جدیدی به مجلس پیشنهاد شد. یکی از این وزارتخانه ها وزارت «صنایع سنگین» است که «بهزاد نبوی» که تا پیش از این در وزارت مشاور در امور اجرایی بود، تصئی وزارت صنایع سنگین را بر عهده گرفت. برای وزارتخانه جدید «سپاه پاسداران» هم «محسن رفیق‌دوست» در ۱۸ آبان ۱۳۶۱ از مجلس رای اعتماد گرفت. بیش از یک سال بعد یعنی در اول اسفند ۱۳۶۲، برای وزارت «جهاد سازندگی»، «بیژن نامدار زنگنه» انتخاب شد و رای اعتماد گزفت. این کابینه در سال 63 هم دستخوش تغییراتی شد و در در ۲۴ مرداد ۱۳۶۳ «محمد محمدی‌ری‌شهری» برای «وزارت اطلاعات» از مجلس رای اعتماد گرفت.

اجرای یک قانون متفاوت در دهه 60؛ میرحسین 2 بار کابینه معرفی کرد!

در دهه ۶۰، طبق قانون اساسی وقت، دولت موظف بود با شروع دوره جدید مجلس، کابینه‌اش را برای رأی اعتماد مجدد به مجلس معرفی کند؛ بنابراین میرحسین موسوی در دولت اول خود، 2 بار کابینه‌اش را به مجلس معرفی کرد و برای آن از مجلس رأی اعتماد گرفت. دومین مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۶۳ صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت موسوی را به رأی گذاشت. دولت چهارم جمهوری اسلامی و دولت دوم میرحسین موسوی با ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، پس از رأی اعتماد گرفتن موسوی از مجلس دوم در ۲۱ مهر ۱۳۶۴ تشکیل و صلاحیت وزرای این دولت در جلسه ۶ آبان ۱۳۶۴ دومین مجلس شورای ملی بررسی شد.

بر اساس گزارش اقتصادنیوز، کابینه دوم موسوی ۶ آبان ۶۴ از مجلس رای اعتماد گرفت که در واقع سومین رأی اعتماد مجلس به کابینه‌های موسوی بود. در کابینه نخست‌وزیر وقت، وزرای وزارتخانه‌های آموزش و پرورش (سید کاظم اکرمی)، اطلاعات (محمد محمدی ری‌شهری)، امور خارجه (علی‌اکبر ولایتی)، بازرگانی (حسن عابدی‌جعفری)، برنامه و بودجه (مسعود روغنی‌زنجانی) ، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (سید علیرضا مرندی)، پست و تلگراف و تلفن (سید محمد غرضی)، جهاد سازندگی (بیژن نامدار زنگنه)، دادگستری (حسن حبیبی)، دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح (محمدحسین جلالی)، راه و ترابری (محمد سعیدی‌کیا)، سپاه پاسداران (محسن رفیق‌دوست)، صنایع (غلامرضا شافعی)، صنایع سنگین (بهزاد نبوی)، فرهنگ و آموزش عالی (محمد فرهادی)، فرهنگ و ارشاد اسلامی (سید محمد خاتمی)، کار و امور اجتماعی (ابوالقاسم سرحدی‌زاده)، کشاورزی (عباسعلی زالی)، کشور (سید علی‌اکبر محتشمی‌پور)، مسکن و شهرسازی (سراج‌الدین کازرونی)، معادن و فلزات (نجمی هاشمی‌فشارکی)، نفت (غلام‌رضا آقازاده) و نیرو (محمدتقی بانکی) از مجلس دوم رأی اعتماد گرفتند.

چالش مجلس سوم برای کابینه میرحسین موسوی

با این همه وضعیت رای اعتماد به دولت آیت الله خامنه‌ای به نخست وزیری میرحسین موسوی، همانند دولت سوم پیش نرفت. در ۲۲ شهریور ۱۳۶۷ هم مجلس سوم شورای اسلامی شاهد برگزاری چهارمین جلسه بررسی صلاحیت وزرای دومین دولت آیت الله خامنه‌ای به نخست وزیری میرحسین موسوی بود و پس از بحث و بررسی و شنیدن سخنان مخالفان و موافقان، مجلس از میان 22 وزیر پیشنهادی برای 22 وزارتخانه، به ۱۸ نفر رأی اعتماد داد و 4 وزیر پیشنهادی نتوانستند از مجلس کارت سبز وزارت دریافت کنند. به گزارش اقتصادنیوز، 4 وزیر پیشنهادی بازمانده از رای اعتماد، «کاظم اکرمی» برای «وزارت آموزش و پرورش»، «عبدالمجید هدایت‌خواه» برای «وزارت بازرگانی»، «عباسعلی زالی» برای «وزارت جهاد کشاورزی» و «محسن رفیق‌دوست» برای «وزارت سپاه پاسداران» بودند. 

بنابراین در ۲۹ شهریور ۱۳۶۷ به ترتیب به جای آن‌ها، «محمدعلی نجفی» برای آموزش و پرورش، «عیسی کلانتری» برای وزارت بازرگانی، «غلامرضا فروزش» برای وزارت جهاد کشاورزی و «علی شمخانی» برای وزارت سپاه پاسداران با رأی اعتماد بالایی از سوی نمایندگان مجلس سوم، به کابینه چهارم راه یافتند و وزیر شدند.

این نخستین بار بود که محمدعلی نجفی از تجربه وزارت آموزش عالی، به وزارت آموزش و پرورش رفت و بعدها و در دولت های آتی نیز در راس این وزارتخانه کار کرد.

اصلاح قانون اساسی

به گزارش اقتصادنیوز، در 6 مردادماه 1368 با اصلاح قانون اساسی، پست نخست‌وزیری حذف و رئیس‌جمهور رئیس دولت شد. علاوه بر این، دیگر نیاز نبود با تغییر مجلس، وزرای کابینه دوباره رأی اعتماد بگیرند.

کابینه علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی؛ دولت پنجم و ششم

سال 1368 علی اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری عنوان چهارمین رئیس جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد و در نخستین گام از آغاز به کار دولت، . در هفت شهریورماه سال 1368 هر ۲۳ وزیر پیشنهادی هاشمی‌رفسنجانی از مجلس رأی اعتماد گرفتند.

اسامی وزرایی که در دولت پنجم از مجلس سوم شورای اسلامی رای اعتماد گرفتند به شرح زیر است: «محمدعلی نجفی» به عنوان وزیر آموزش و پرورش، «علی فلاحیان» به عنوان وزیر اطلاعات، «محسن نوربخش» به عنوان وزیر امور اقتصادی و دارایی، «علی‌اکبر ولایتی» به عنوان وزیر امور خارجه، «عبدالحسین وهاجی» به عنوان وزیر بازرگانی، «ایرج فاضل» به عنوان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «سید محمد غرضی» به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن، «غلامرضا فروزش» به عنوان وزیر جهاد سازندگی، «محمداسماعیل شوشتری» به عنوان وزیر دادگستری، «اکبر ترکان» به عنوان وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، «محمد سعیدی‌کیا» به عنوان وزیر راه و ترابری، محمدهادی نژادحسینیان به عنوان وزیر صنایع سنگین، محمدرضا نعمت‌زاده به عنوان وزیر صنایع، سید مصطفی معین به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی، «سید محمد خاتمی» به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، «عیسی کلانتری» به عنوان وزیر کشاورزی، «حسین کمالی» به عنوان وزیر کار و امور اجتماعی، «عبدالله نوری» به عنوان وزیر کشور، «سراج‌الدین کازرونی» نیز به عنوان وزیر مسکن و شهرسازی، «حسین محلوجی» به عنوان وزیر معادن و فلزات، «غلامرضا آقازاده» به عنوان وزیر نفت و «بیژن نامدارزنگنه» به عنوان وزیر نیرو. 

همچنین با تشکیل وزارت تعاون، «غلامرضا شافعی» در ۱۰ دی ۱۳۷۰ به عنوان وزیر این وزارتخانه از مجلس سوم رای اعتماد گرفت.

در این دوره بود که سپاه پاسداران از فهرست وزارتخانه ها حذف شد.

عدم اعتماد به مرد اقتصادی دولت هاشمی

به گزارش اقتصادنیوز، دولت ششم باز هم به ریاست علی اکبر هاشمی رفسنجانی جمهوری اسلامی تشکیل شد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سال 1372  پیشنهادی، به ۲۲ نفر از از ۲۳ وزیر پیشنهادی هاشمی‌رفسنجانی رای اعتماد دادند؛ وزرایی که بسیاری از آنها در دولت اول هاشمی نیز حضور داشتند.

نخستین وزیری که رای اعتماد گرفت، «محمدعلی نجفی» بود که مسیرش را در «وزارت آموزش و پرورش» ادامه داد. 

همچنین «علی فلاحیان»  در وزارت اطلاعات، «علی‌اکبر ولایتی» در وزارت امور خارجه، «یحیی آل‌اسحاق» در وزارت بازرگانی، «علیرضا مرندی» در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «سید محمد غرضی» در وزارت پست و تلگراف و تلفن، «غلامرضا شافعی» در وزارت تعاون، «غلامرضا فروزش» در وزارت جهاد سازندگی، «اسماعیل شوشتری» در وزارت دادگستری، «محمد فروزنده» در وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، «اکبر ترکان» در وزارت راه و ترابری، «محمدرضا نعمت‌زاده» در وزارت صنایع، «محمدهادی نژادحسینیان» در وزارت صنایع سنگین، «محمدرضا هاشمی‌گلپایگانی» در وزارت فرهنگ و آموزش عالی، «علی لاریجانی» در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «حسین کمالی» در وزارت کار و امور اجتماعی، «عیسی کلانتری» در وزارت کشاورزی، «علی‌محمد بشارتی‌جهرمی» در وزارت کشور، «عباس آخوندی» در وزارت مسکن و شهرسازی، «حسین محلوجی» در وزارت معادن و فلزات، «غلامرضا آقازاده» در وزارت نفت و «بیژن نامدارزنگنه» در وزارت نیرو سکان وزارت را در دست گرفتند. 

اما «محسن نوربخش» که همانند دولت اول هاشمی، برای ادامه کار به عنوان «وزیر امور اقتصادی و دارایی» به مجلس معرفی و پیشنهاد شده بود، این بار نتوانست کارت سبز اعتماد مجلس را دریافت کند و موفق به کسب حد نصاب آراء نشد. به این ترتیب او اولین مردودی از دولت هاشمی رفسنجانی بود که  جای او را «مرتضی محمدخان » گرفت و ۱۴ مهر ۱۳۷۲ با دریافت رای اعتماد مجلس راهی وزارت امور اقتصادی و دارایی شد.

کارت سبز به وزیران پیشنهادی سید محمد خاتمی؛ عبور بی دردسر از گیت مجلس

به گزارش اقتصادنیوز، دولت های هفتم و هشتم به ریاست جمهوری سید محمد خاتمی تشکیل و شد فعالیت کرد؛  2 کابینه‌ای که توانستند از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد بگیرند. 

در وزارت آموزش و پرورش «حسین مظفر»، وزارت اطلاعات «قربان‌علی دری‌نجف‌آبادی»، وزارت امور اقتصادی و دارایی «حسین نمازی»، وزارت امور خارجه «سید کمال خرازی»، وزارت بازرگانی «محمد شریعتمداری»، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «محمد فرهادی»، وزارت پست و تلگراف و تلفن «محمدرضا عارف»، وزارت تعاون «مرتضی حاجی»، وزارت جهاد سازندگی «محمد سعیدی‌کیا»، وزارت دادگستری «محمداسماعیل شوشتری»، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح «علی شمخانی»، وزارت راه و ترابری «محمود حجتی»، وزارت صنایع «غلامرضا شافعی»، وزارت فرهنگ و آموزش عالی «سید مصطفی معین»، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی «سید عطاءالله مهاجرانی»، وزارت کار و امور اجتماعی «حسین کمالی»، وزارت کشاورزی «عیسی کلانتری»، وزارت کشور «عبدالله نوری»، وزارت مسکن و شهرسازی «علی عبدالعلی‌زاده»، وزارت صنایع و معادن «اسحاق جهانگیری»، وزارت نفت «بیژن نامدارزنگنه» و وزارت نیرو «حبیب‌الله بیطرف» از مجلس پنجم رای اعتماد گرفتند.

همچنین در سال 1380 نیز همه وزرای دولت هشتم به ریاست سید محمد خاتمی رای اعتماد گرفتند و این کابینه در گام نخست هیچ مردودی نداشت. بر اساس پیشنهاد خاتمی و رای اعتماد مجلسی‌ها، وزارت آموزش و پرورش به «مرتضی حاجی»، اطلاعات به «علی یونسی»، امور اقتصادی و دارایی به «طهماسب مظاهری»، امور خارجه به «سید کمال خرازی»، بازرگانی به «محمد شریعتمداری»، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به «مسعود پزشکیان»، پست و تلگراف و تلفن به «سید احمد معتمدی»، تعاون به «علی صوفی»، جهاد کشاورزی به «محمود حجتی»، دادگستری به «محمداسماعیل شوشتری»، دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح به «علی شمخانی»، راه و ترابری به «احمد خرم»، صنایع و معادن به «اسحاق جهانگیری»، علوم، تحقیقات و فناوری به «سید مصطفی معین»، فرهنگ و ارشاد اسلامی به «احمد مسجدجامعی»، کار و امور اجتماعی به «سید صفدر حسینی»، کشور به «سید عبدالواحد موسوی‌لاری»، مسکن و شهرسازی به «علی عبدالعلی‌زاده»، نفت به «بیژن نامدارزنگنه» و نیرو به «حبیب‌الله بیطرف» سپرده شد.

به گزارش اقتصادنیوز، با تشکیل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، «محمدحسین شریف‌زادگان» در ۲۴ تیر ۱۳۸۳ به عنوان وزیر این وزارتخانه از مجلس هفتم به ریاست غلامعلی حدادعادل رای اعتماد گرفت.

کابینه محمود احمدی‌نژاد؛ دولت نهم و دهم 

با این همه دولت نهم و دهم در ایران به ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد تشکیل شد. سال 84، محمود احمدی نژاد برای نخستین بار کابینه چید و در جایگاه رئیس جمهوری به مجلس نامه زد تا دولتمردان خود برای کابینه نهم را معرفی کند.البته نمایندگان مجلس به ۱۷ وزیر پیشنهادی احمدی‌نژاد رأی اعتماد دادند. این در حالی بود که 4 وزیر پیشنهادی او برای  وزارتخانه‌های «آموزش و پرورش»، «تعاون»، «رفاه و تامین اجتماعی» و «نفت» نتوانستند رای اعتماد نمایندگان مجلس را کسب کنند.«علی‌اکبر اشعری»، «علیرضا علی‌احمدی»، «سید مهدی هاشمی» و «علی سعیدلو» نام های مردودی در میان فهرست 21 نفره محمود احمدی نژاد در تابستان 1384 بود. 

با این حال که مجلس برگ عبور پاستور را به این 4 نفر نداد اما 17 نفر به دولت راه یافتند؛ افرادی که دوم شهریور ۱۳۸۴ از مجلس هفتم رأی اعتماد گرفتند ازجمله؛   «غلامحسین محسنی‌اژه‌ای» برای وزارت اطلاعات، «داوود دانش‌جعفری» برای وزارت امور اقتصادی و دارایی، منوچهر متکی برای «وزارت امور خارجه»، «مسعود میرکاظمی» برای وزارت بازرگانی ، « کامران باقری‌لنکرانی» برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، « محمد سلیمانی» برای وزارت پست و تلگراف و تلفن، «محمدرضا اسکندری» برای وزارت جهاد سازندگی ، «جمال کریمی‌راد» برای وزارت دادگستری ، «مسلح مصطفی محمدنجار» برای وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ، «محمد رحمتی» برای وزارت راه و ترابری ، «علیرضا طهماسبی» برای وزارت صنایع ، «محمدمهدی زاهدی» برای وزارت فرهنگ و آموزش عالی ، «حسین صفار هرندی» برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «محمد جهرمی» برای وزارت کار و امور اجتماعی، «مصطفی پورمحمدی» برای وزارت کشور، «علی سعیدی‌کیا» وزارت مسکن و شهرسازی  و «پرویز فتاح» وزارت نیرو که به عنوان وزیر شناخته شده و کار خود را آغاز کردند.

به گزارش اقتصادنیوز، البته چند ماه طول کشید تا 4 وزارتخانه بی وزیر تعیین تکلیف شوند.  در ۱۸ آبان ۱۳۸۴ «محمود فرشیدی» برای وزارت آموزش و پرورش تایید صلاحیت شد و «محمد ناظمی اردکانی» برای وزارت تعاون و همچنی «پرویز کاظمی» برای وزارت رفاه و تامین اجتماعی. وزارت نفت تا ۲۰ آذر ۱۳۸۴ با سرپرست اداره شد تا در این روز مجلس هفتم به «کاظم وزیری‌هامانه» برای تصدی وزارت نفت اعتماد کرد و عنوان وزیر نفت را به او داد. 

در بسته مجلس برای 2 وزیر پیشنهادی زن؛ احمدی نژاد تغییر مسیر داد

به گزارش اقتصادنیوز، احمدی نژاد برای دولت دهم نیز با مجلس شورای اسلامی به چالش خورد. او بعد از آنکه لیست وزرای پیشنهادی کابینه دهم را به مجلس ارائه کرد باز هم این شانس را نداشت وزرایش بدون رأی منفی وارد پاستور شوند.

بر این اساس، مجلس شورای اسلامی در ۱۲ شهریور ۱۳۸۸ به ۱۸ وزیر پیشنهادی رأی اعتماد داد اما «سوسن کشاورز» برای وزارت آموزش و پرورش، «فاطمه آجرلو» برای وزارت رفاه و تامین اجتماعی و «محمد علی‌آبادی» برای وزارت نیرو موفق به کسب رای اعتماد نمایندگان مجلس هشتم شورای اسلامی نشدند.

اما آنها که در همان گام نخست یعنی در ۱۲ شهریور ۱۳۸۸ از آزمون مجلس هشتم گذر کردند و برای حضور در دولت دهم رای اعتماد گرفتند، « رضا تقی‌پور» برای  وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، «حیدر مصلحی» برای وزارت اطلاعات ، «منوچهر متکی» برای وزارت امور خارجه ، «سید شمس‌الدین حسینی» برای وزارت امور اقتصادی و دارایی ، «مهدی غضنفری» برای وزارت بازرگانی، «مرضیه وحیددستجردی» برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، «محمد عباسی» برای وزارت تعاون ، «صادق خلیلیان» برای وزارت جهاد کشاورزی ، «مرتضی بختیاری» برای وزارت دادگستری ، «احمد وحیدی» برای وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ، «حمید بهبهانی» برای وزارت راه و ترابری ، «علی‌اکبر محرابیان» وزارت صنایع و معادن ، «کامران دانشجو» برای وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری ، «سید محمد حسینی» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، «عبدالرضا شیخ‌الاسلامی» برای وزارت کار و امور اجتماعی ، «مصطفی محمدنجار» برای وزارت کشور ، «علی نیکزاد» برای وزارت مسکن و «سید مسعود میرکاظمی» برای وزارت نفت بودند .

به این ترتیب دو ماه بعد در ۲۴ آبان ۱۳۸۸، وزارتخانه های بی وزیر هم تعیین تکلیف شدند و به این ترتیب، حمیدرضا حاجی‌بابایی برای وزارت آموزش و پرورش، صادق محصولی برای وزارت رفاه و تامین اجتماعی و مجید نامجو برای وزارت نیرو داز مجلس هشتم رای اعتماد گرفتند.

البته در سال 90 با ادغام دو وزارتخانه «راه و ترابری» و «مسکن» وزارت «راه و شهرسازی» تشکیل و تصدی آن به علی نیکزاد سپرده شد. همچنین 2 وزارت «صنعت و معدن» با وزارت «بازرگانی» ادغام شد و در قالب وزارت «صنعت، معدن و تجارت» با رای اعتماد مجلسی ها به «مهدی غضنفری» سپرده شد. همچنین با تشکیل  و وزارت ورزش و جوانان محمد عباسی از مجلس رأی اعتماد گرفت و وزیر شد.

کابینه حسن روحانی؛ دولت‌های یازدهم و دوازدهم 

به گزارش اقتصادنیوز، با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال های 1392 و 1396 حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری دولت های یازدهم و دوازدهم انتخاب شد. روحانی هم به مَثابه برخی دیگر از روسای جمهور پیش از خود برای دریافت رأی اعتماد کابینه اش از مجلس شورای اسلامی به چند چالش عجیب برخورد کرد.

نکته جالب در نخستین تجربه معرفی کابینه روحانی آن بود که او بر خلاف همه روسای جمهور پیشین، در روز تحلیف، فهرست کاملی از وزیران پیشنهادی خود را در 12 مردادماه 1392 به مجلس ارائه کرد؛ 

با این حال از 18 وزیر پیشنهادی حسن روحانی، 3 نفر رد شدند و 14 نفر از سد پارلمان گذشتند و رأی اعتماد گرفتند که عبارتند از: «محمود واعظی» برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، «سید محمود علوی» برای وزارت اطلاعات ، «علی طیب‌نیا» برای وزارت امور اقتصادی و دارایی ، «محمدجواد ظریف» برای وزارت امور خارجه ، «سید حسن قاضی‌زاده‌هاشمی» برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، «علی ربیعی» برای وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، «محمود حجتی» برای وزارت جهاد کشاورزی ، «مصطفی پورمحمدی» برای وزارت دادگستری ، «حسین دهقان» برای وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ، «عباس آخوندی» برای وزارت راه و شهرسازی ، «محمدرضا نعمت‌زاده» برای وزارت صنعت، معدن و تجارت، «علی جنتی» برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «عبدالرضا رحمانی‌فضلی» برای وزارت کشور  و  «بیژن نامدار زنگنه» وزارت نفت و «حمید چیت‌چیان» برای وزارت نیرو .

ماجرای معرفی فرجی دانا به مجلس

به این ترتیب یکی از چالش های حسن روحانی در دولت نخستش، معرفی گزینه‌های پیشنهادی وزارت «علوم»، «آموزش و پرورش» و «ورزش و جوانان» به مجلس بود. روحانی جعفر میلی منفرد - که امسال دارفانی را وداع گفت - را برای وزارت علوم، «محمدعلی نجفی» را برای وزارت آموزش و پرورش و «مسعود سلطانی فر» را برای وزارت ورزش و جوانان به مجلس معرفی کرد اما موفق به دریافت رأی اعتماد از نشد.

به این ترتیب برای وزارت علوم بدون متصدی مانده بود، جعفر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم منصوب شد. بعد از گذشت 2 ماه و در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۹۲ حسن روحانی در نامه‌ای به دفتر علی لاریجانی، رئیس  وقت مجلس شورای اسلامی، رضا فرجی دانا به عنوان وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرد. به گزارش اقتصادنیوز، سکانداری رضا فرجی دانا بر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد موافقت مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و به این ترتیب، کابینه روحانی کامل شد. 

همچنین علی اصغر فانی به جای محمدعلی نجفی از مجلس رای اعتماد گرفت تا وزارت آموزش و پرورش دولت روحانی را مدیریت کند. محمود گودرزی هم آبان 92 با رای اعتماد مجلس به دولت روحانی پیوست و تصدی وزارت ورزش و جوانان را بر عهده گرفت.

کابینه با جای خالی وزیر علوم

با این همه با اتمام چهارسال نخست دولت اول حسن روحانی، دولت دوازدهم ایران هم به ریاست حسن روحانی در سال 1396 تشکیل شد. نکته جالب آنکه از سیاهه فهرست وزیران پیشنهادی برای 18 وزارتخانه، جای نام وزیر پیشنهادی علوم خالی بود. از  ۱۷ وزیر پیشنهادی هم 16 وزیر موفق به کسب رأی اعتماد از نمایندگان مجلس شدند و حبیب‌الله بیطرف به عنوان وزیر پیشنهادی نیرو از پیوستن به هیئت وزیران روحانی باز ماند.

اسامی وزرای اسامی وزرای دولت دوازدهم که در ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ از مجلس نهم رای اعتماد گرفتند به شرح زیر است: سید محمد بطحایی (آموزش و پرورش)، محمدجواد آذری‌جهرمی (ارتباطات و فناوری اطلاعات)، سیدمحمود علوی (اطلاعات)، مسعود کرباسیان (اقتصاد)، محمدجواد ظریف (امور خارجه)، سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی (بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)، علی ربیعی (تعاون، کار و رفاه اجتماعی)، محمود حجتی (جهاد کشاورزی)، علیرضا آوایی (دادگستری)، امیر حاتمی (دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح)، عباس آخوندی (راه و شهرسازی)، محمد شریعتمداری (صنعت، معدن و تجارت)، سید عباس صالحی (فرهنگ و ارشاد اسلامی)، عبدالرضا رحمانی‌فضلی (کشور)، بیژن نامدارزنگنه (نفت) و مسعود سلطانی‌فر (ورزش و جوانان).

همچنین رضا اردکانیان در ۷ آبان ۱۳۹۶ به عنوان وزیر نیرو از مجلس دهم رای اعتماد گرفت و در نهایت، منصور غلامی برای وزارت علوم معرفی شد و توانست رای اعتماد بگیرد.

کابینه سید ابراهیم رئیسی؛ دولت سیزدهم

به گزارش اقتصادنیوز، شهید ابراهیم رئیسی در خردادماه 1400 به سمت رئیس جمهوری ایران و رئیس دولت سیزدهم منصوب شد، رئیسی بعد از معرفی لیست وزرای پیشنهادی خود به مجلس شورای اسلامی، رأی اعتماد همه را به جز حسین باغگلی برای وزارت آموزش و پرورش توانست دریافت کند.

وزرایی که از مجلس برای فعالیت در دولت سیزدهم رأی اعتماد گرفتند عبارتند از: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عیسی زارع پور، وزارت اطلاعات سید اسماعیل خطیب ، وزارت امور اقتصادی و دارایی سید احسان خاندوزی ، وزارت امور خارجه شهید حسین امیرعبداللهیان ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بهرام عین الهی ، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی حجت الله عبدالملکی ، وزارت جهاد کشاورزی جواد ساداتی نژاد ، وزارت دادگستری امین حسین رحیمی ، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح محمدرضا قرایی آشتیانی ، وزارت راه و شهرسازی رستم قاسمی، وزارت صنعت، معدن و تجارت رضا فاطمی امین ، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری محمدعلی زلفی گل ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محمدمهدی اسماعیلی ، وزارت کشور احمد وحیدی ، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عزت الله ضرغامی ، وزارت نفت جواد اوجی ، وزارت نیرو علی اکبر محرابیان و وزارت ورزش و جوانان حمید سجادی . 

به گزارش اقتصادنیوز، ابراهیم رئیسی هم در مسیر معرفی وزیر آموزش و پرورش راه آسانی طی نکرد. چرا که بعد از اینکه حسین باغگلی به اتفاق اکثریت نمایندگان مجلس رأی نیاورد، مسعود فیاضی به جای او معرفی شد که باز هم نتوانست از سد نمایندگان عبور کند. در نهایت، سومین گزینه رئیسی یعنی یوسف نوری از سوی ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی معرفی شد که توانست رأی اعتماد بگیرد و به عنوان وزیر آموزش و پرورش وارد پاستور شد. 

راه پزشکیان برای دریافت مجوز وزرا

به گزارش اقتصادنیوز، حالا که مسعود پزشکیان لیست وزرای پیشنهادی خود را به مجلس شورای اسلامی معرفی کرده است، باید دید آیا او هم مانند دولت هفتم و هشتم می تواند بدون دردسر رأی اعتماد وزرایش را دریافت کند یا مثل دولت های محمود احمدی نژاد و حسن روحانی به سد سخت عدم رأی اعتماد نمایندگان برخورد می کند. 

با بررسی سیزده دوره تشکیل دولت در ایران می توان به این نتیجه رسید که عبور از مانع نمایندگان مخالف در مجلس شورای اسلامی فرایندی راحت و آسان نیست. موضوعی که بارها در ادوار گذشته باعث شد روسای جمهور برای یک وزارتخانه چندین نامزد پیشنهادی روانه بهارستان کردند و گزینه های اول خود را کنار بگذارند.