چالش تازه سودانی؛ پشت پرده مخالفت کتائب حزب‌الله با درخواست آمریکا/ عراق به میدان رویارویی تبدیل می‌شود؟

به گزارش اقتصادنیوز، امواج مدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد: گردان‌های کتائب حزب‌الله، به‌ شدت ادعای آمادگی خود و سایر گروه‌های بزرگ مسلح شیعه در عراق برای خلع سلاح را رد کرده‌اند. این واکنش پس از انتشار گزارش خبرگزاری رویترز مطرح شد که مدعی شده بود این گروه‌ها، برای جلوگیری از رویارویی با آمریکا، در حال گفت‌وگوهای «پیشرفته» با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق  برای تغییر مسیر خود هستند.

متن تکذیبیه گردان‌های کتائب حزب‌الله، موجی از بحث‌ و جدل را در محافل سیاسی عراق به‌راه انداخت و چهره‌های برجسته‌ای را به پرسش درباره آنچه واقعاً در جریان است و پیامدهای احتمالی آن واداشته است.

گزارشی پرحاشیه

این وبگاه در ادامه ادعا کرد: گزارش ۷ آوریل رویترز ادعا می‌کند که ایران از حامیانش در عراق خواسته تا برای جلوگیری از تصاعد بحران سلاح‌هایشان را زمین بگذارند. این گزارش به نقل از ماحصل گفت‌و‌گو با ده فرمانده ارشد چند گروه مسلح شیعه منتشر شده است.

در این گزارش ادعایی، یکی از فرماندهان گردان‌های کتائب حزب‌الله گفته است: «دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا آماده است تا سطح درگیری با ما را افزایش دهد. ما می‌خواهیم از چنین سناریوی پرهزینه‌ای پرهیز کنیم».

رویترز همچنین اظهارات عزت الشابندر، سیاستمدار کهنه‌کار شیعه، را نقل کرده که گفته است رویکرد عمل‌گرایانه اخیر گروه‌های شیعه نشان می‌دهد آن‌ها «بر مواضع پیشین خود پافشاری نمی‌کنند و انعطاف‌پذیر شده‌اند».

در پی انتشار این گزارش ادعایی، گردان‌های کتائب حزب‌الله به‌سرعت واکنش نشان داده و متن گزارش رویترز را «دروغ و افترا» خواندند. این گروه تأکید کرد که تنها اظهارات جعفر الحسینی، سخنگوی رسمی این نهاد، موثق و رسمی محسوب می‌شود.

گردان‌های کتائب حزب‌الله همچنین در بیانیه‌ای تهدید کردند که علیه هر رسانه‌ای که با «رویکردهای گمراه‌کننده» افکار عمومی را هدف قرار دهد، اقدام قانونی خواهند کرد تا از جامعه در برابر «کارزارهای دروغ‌پراکنی و تحریف واقعیت» محافظت کنند.

در میانه جدال عمومی پیرامون این گزارش ادعایی، شبکه آمریکایی «الحرة» به نقل از یکی از مشاوران ارشد السودانی، نخست وزیر عراق نوشت که دولت عراق «متعهد است تا تمام سلاح‌ها تحت کنترل دولت قرار گیرد». هم‌زمان، چهره‌های سرشناس عراقی در شبکه‌های اجتماعی به این ماجرا واکنش نشان دادند؛ واکنش‌هایی که از تردید و بدبینی تا محکومیت صریح گزارش رویترز را شامل می‌شد.

علاء الحیدری، نماینده پارلمان از فراکسیون صادقون (وابسته به گروه عصائب اهل الحق)، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «ادعاهای مربوط به فشار آمریکا، توهم صلح ایجاد می‌کند و پیامدی جز از بین رفتن عزت، حاکمیت و خاک عراق نخواهد داشت. عراق شبیه آن کشورهای عربی نیست که با اسرائیل روابطشان را عادی سازی کرده‌اند».

چالش سودانی

به ادعای امواج مدیا، تکذیب متن گزارش رویترز توسط گردان‌های کتائب حزب‌الله در مورد آمادگی برای خلع سلاح، در مقطعی حساس از معادلات سیاسی و امنیتی عراق مطرح شده است. این گروه یکی از ارکان کلیدی حشد شعبی به شمار می‌آید؛ ائتلافی از گروه‌های مسلح عمدتاً شیعه که در سال ۲۰۱۶ به‌طور رسمی وارد ساختار نیروهای مسلح عراق شدند.

اگرچه این گروه‌ها به‌صورت رسمی بخشی از ارتش عراق به‌حساب می‌آیند، اما بسیاری از آن‌ها از استقلال قابل‌توجهی برخوردارند و گاه بدون تبعیت از دستورات رسمی بغداد، به‌طور مستقل عمل می‌کنند. در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱)، او دستور ترور شهید قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، و (شهید) ابومهدی المهندس، معاون فرمانده حشد الشعبی، را صادر کرد. حمله پهپادی ژانویه ۲۰۲۰ در بغداد، سطح تنش میان تهران و واشنگتن و همچنین میان آمریکا و متحدان ایران در عراق را به‌شدت افزایش داد.

بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه امسال، تنش‌های قدیمی را دوباره زنده کرده است. او بار دیگر کمپین «فشار حداکثری» را علیه ایران آغاز کرده است؛ سیاستی که شامل تحریم‌های سخت علیه اقتصاد ایران می‌شود.

اگرچه احتمال خلع سلاح گروه‌های یاد شده در عراق ضعیف است، اما در صورت تحقق، می‌تواند موقعیت السودانی را نزد دولت ترامپ تقویت کند؛ به‌ویژه در شرایطی که گفته می‌شود کانال‌های ارتباطی میان بغداد و واشنگتن دچار اختلال شده‌اند.

از منظر داخلی هم، گزارش‌ها حاکی از آن است که السودانی در تلاش برای دستیابی به دور دوم نخست‌وزیری پس از انتخابات پارلمانی برنامه‌ریزی‌شده در ماه اکتبر است. در حال حاضر، نخست‌وزیر عراق در وضعیتی دشوار قرار دارد و باید میان فشارهای متضاد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، تعادل ایجاد کند. السودانی از یک‌سو باید روابط همواره پرتنش عراق با آمریکا را مدیریت کند و از سوی دیگر با فشارهای سنگین گروه‌های نظامی که نفوذ بالایی دارند و به‌شدت با نفوذ آمریکا در منطقه مخالف‌اند، روبه‌رو است.

تکذیبیه قوی گردان‌های کتائب حزب‌الله در مورد خلع سلاح، نشان می‌دهد که این گروه‌ها به این زودی‌ها سلاح خود را زمین نخواهند گذاشت. این موضع ممکن است نشان‌دهنده آمادگی آن‌ها برای ادامه «مقاومت» علیه حضور آمریکا در عراق باشد. در ماه‌های پیش رو، السودانی احتمالاً با چالش‌های بیشتری در زمینه توازن میان خواسته‌های آمریکا و واقعیت‌های سیاسی داخلی روبه‌رو خواهد شد.

در نهایت، به‌نظر نمی‌رسد این گروه‌ها بدون دریافت تضمین‌هایی مبنی بر حفظ نفوذ سیاسی‌شان، حاضر به ترک سلاح باشند. در فضای جهانی پرتنش ناشی از سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی دولت ترامپ، واشنگتن ممکن است فشارهای خود را افزایش دهد؛ از جمله از طریق حملات هدفمند یا اعمال تحریم‌های ثانویه بیشتر بر بخش انرژی و بانکداری عراق، که همه این اقدامات می‌توانند تنش‌ها را در منطقه شعله‌ورتر کنند. در مقابل، مسیر دیپلماتیک، همچون گفت‌وگوهای «غیرمستقیم» آتی میان ایران و آمریکا در عمان، ممکن است گزینه‌ای آرام‌تر و کم‌تنش‌تر برای پیشبرد اوضاع باشد.