روی دیگر سکه افزایش تعداد شاغلان در بهار 1400

به گزارش اقتصادنیوز، تعداد شاغلین از 23 میلیون و 134 هزار نفر در زمستان سال گذشته به 23 میلیون و 675 هزار نفر در بهار امسال رسیده است این افزایش برابر با 2.3 درصد برآورد می شود. همچنین تعداد بیکاران در بهار نسبت به زمستان نزدیک به 200 هزار نفر کاهش پیدا کرده است. در نگاه اول افزایش بالغ بر نیم میلیون نفر بر جمعیت شاغل خبر خوب و خوشحال کننده ای است. اما با نگاهی به رشد جمعیت شاغلین در بهار نسبت به زمستان قبلی خود در سال های قبلی، می توان متوجه شد که رشد اشتغال بهار جاری آنچنان هم خبر خوشایندی نیست.

 به عنوان مثال در بهار 96 نسبت به زمستان 95 تعداد شاغلین بالغ بر یک میلیون و 400 هزار نفر افزایش داشته است که این افزایش معادل با رشد 6.6 درصدی است. در ادامه گزارش به بررسی دقیق تر و علل این موضوع پرداخته شده است.

افزایش 350 هزار نفری متقاضیان شغل

جمعیت فعال اقتصادی به افرادی گفته می شود که متقاضی و جویای شغل هستند، این جمعیت ممکن است بیکار یا شاغل باشند. بنابراین از جمع تعداد شاغلین و تعداد بیکاران، جمعیت فعال اقتصادی به دست می آید. جمعیت فعال اقتصادی در زمستان 99 بالغ بر 25 میلیون و 612 هزار نفر بوده است. این شاخص در بهار سال جاری با افزایش 354 هزار نفری به رقم 25 میلیون و 967 هزار نفر رسیده است. نرخ مشارکت اقتصادی در حال حاضر 41.4 درصد است، به بیان دیگر تنها حدود 40 درصد کسانی که در سن اشغال قرار دارند مایل به کار کردن هستند.

 نرخ مشارکت اقتصادی ایران در قیاس با سایر کشور های توسعه یافته بسیار پایین است، در برخی از این کشور ها این نرخ بالای 70 درصد است که به معنی پویایی نیروی کار در آن اقصاد است. عدم شرایط مناسب کسب و کار و عدم رونق اقتصادی از جمله دلایل ناامید شدن جامعه ایران به یافتن شغل و کاهش نرخ مشارکت اقتصادی است.

افزایش نیم میلیونی شاغلین

در زمستان 99 تعداد شاغلین کل کشور 23 میلیون و 134 هزار نفر بوده است، این رقم در بهار سال 1400 به بالغ بر 23 میلیون و 675 هزار نفر رسیده است. بر این اساس در بهار امسال نسبت به فصل گذشته 540 هزار نفر به تعداد شاغلین افزوده شده است. همچنین تعداد جمعیت بیکار از 2 میلیون و 477 هزار نفر در زمستان 99 به 2 میلیون و 291 هزار نفر در بهار 1400 رسیده است. پس می توان بیان کرد که در طول یک فصل 186 هزار نفر از تعداد بیکاران کاسته شده است.

پیدا شدن شغل برای بیکاران یا شاغل شدن تازه واردها؟

همانگونه که در سطور بالا گفته شد بالغ بر نیم میلیون نفر به جمعیت شاغلین کشور افزوده شده است و در عین حال 350 هزار نفر نیز جمعیت و افراد جویای شغل افزایش داشته است. اکنون سوال اینجاست افرادی که در بهار امسال شغل پیدا کرده اند از جمعیت بیکاران بوده اند یا از کسانی بوده که به تازگی وارد جمعیت فعال اقتصادی شده اند؟

یقینا پاسخ به این سوال با توجه به آمار های موجود کار دشواری است، اما در جهت فهم دقیق تر می توان دو فرضیه یا سناریو را متصور شد. سناریو اول اینکه با توجه به بیکاری ساختاری در ایران جمعیتی که در بهار امسال شاغل شده اند از کسانی بوده که به تازگی متقاضی کار شده بودند. به بیان دیگر کسانی که در زمستان به هر دلیلی مانند بیکاری فصلی کشاورزان مایل به کار کردن نبوده و در بهار این تمایل را پیدا کرده اند و به محض تقاضا شغل آن را به دست آورده اند.

سناریو دوم نیز می توان بر این امر باشد که افراد تازه شاغل شده از جمعیت بیکاران بوده اند و کسانی که تازه جویای شغل شده اند وارد جمعیت بیکار شده باشند یا اصطلاحا در صف اشتغال مانده اند.

با بررسی تغییرات در شاغلین بخش های اصلی اقتصاد در ادامه گزارش پاسخ به این سوال روشن تر خواهد شد.

تغییرات شاغلین در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات

در میان بخش های اصلی اقتصاد، بیشترین افزایش در تعداد شاغلین در بخش کشاورزی رخ داده است. با وجود اینکه سهم این بخش از کل افراد شاغل تنها حدود 18 درصد است اما در بهار 610 هزار نفر نسبت به زمستان 99 در این بخش مشغول به کار شده اند. با توجه به اینکه قسمت عمده ی افزایش اشتغال متأثر از بخش کشاورزی بوده است، سناریو اول محتمل تر به نظر می رسد. به طوریکه کشاورزان در زمستان با بیکاری مقطعی مواجه بوده و در بهار که فصل شروع فعالیت های کشاورزی است شاغل شده اند.

 در جایگاه بعدی نیز بخش صنعت قرار دارد، در بهار امسال نسبت به فصل قبلی حدود 52 هزار نفر به جمعیت شاغل بخش صنعت اضافه شده است.

اما در بخش خدمات با وجود اینکه نزدیکی به نیمی از افزاد شاغل کشور را جا داده است، 114 هزار نفر در بهار 1400 نسبت به زمستان 99 از این بخش خارج شده اند. تعداد افراد شاغل در بخش خدمات در حال حاضر حدود 11 میلیون و 552 هزار نفر است.

افزایش اشتغال در بهار تا چه انداره خبر خوبی است؟

در ابتدای گزارش گفته شد که بالغ 540 هزار نفر بر تعداد شاغلین در بهار امسال نسبت به زمستان افزایش داشته است. یقینا که شاغل شدن نیم میلیون نفری خبری خوبی است، اما سوال اینجاست تا چه اندازه باید از شنیدن این خبر خوشحال شد؟

بررسی ها نشان می دهد افزایش تعداد شاغلین در بهار نسبت به زمستان یک امر متداول است. رشد تعداد شاغلین در بهار امسال نسبت به زمستان 2.3 درصد بوده است، این درصد رشد در پنج سال گذشته(به غیر سال 99) پایین ترین درصد رشد شاغلین نسبت به زمستان است. به عنوان مثال در بهار 96 نسبت به زمستان 95 تعداد افراد شاغل رشدی معادل با 6.6 درصد را تجربه کرده بود. در سال های 97 و 98 نیز این درصد رشد به ترتیب 4.7 و 4.6 درصد به ثبت رسیده است.

علت کاهش اشتغال در بهار 99 را نیز می توان متأثر از اپیدمی کرونا دانست. در مواقعی که بحران هایی مانند کرونا رخ می دهد اولین و شدید ترین ضربه اقتصادی به بخش خدمات است، کاهش اشتغال در بخش خدمات ناشی از شوک سهمگین کرونا به اندازه ای بود که افزایش اشتغال در بهار نسبت به زمستان مانند سایر سال ها رخ ندهد.

چرایی رشد شاغلین در بهار

از آمار ها چنین برمی آید که همواره در سال های گذشته رشد تعداد افراد شاغل در بخش کشاورزی در بهار نسبت به زمستان سال قبلی خود به قابل توجه بوده است. به عنوان مثال در بهار 97 نسبت به زمستان 96 تعداد شاغلین بخش کشاورزی رشدی معادل با 29 درصد داشته است، به بیان دیگر در این بازه بالغ بر یک میلیون نفر به شاغلین این بخش افزوده شده است.حتی در سال 99 نیز که با کاهش کلی در سطح اشتغال مواجه بوده ایم، بخش کشاورزی در بهار بالغ بر 16 درصد افزایش در تعداد شاغلین را تجربه کرده است. اما همانگونه که گفته شد کاهش در بخش خدمات به اندازه بوده که این افزایش را خنثی کرد.

در بهار سال جاری نیز افراد شاغل در بخش کشاورزی نسبت به زمستان 16.7 درصد رشد داشته است، و همانطور که در سطور بالاتر گفته شد این رشد معادل با افزایش 610 هزار نفری در این بخش است.

بر این اساس می توان نتیجه گرفت که با وجود اینکه 540 هزار نفر به افراد شاغل در بهار 1400 افزوده شده است، اما نمی توان این خبر را خیلی خوشحال کننده دانست. چراکه آمار ها بیانگر آن است که رشد شاغلین در سال جاری نسبت به سال های گذشته به شکل محسوسی پایین تر بوده است.