درجه نابرابری در دوران روحانی

به گزارش اقتصادنیوز بررسی ها نشان می دهد ضریب جینی در دولت های یازدهم و دوازدهم افزایش را تجربه کرده است، به بیان دیگر در دوران زمام داری حسن روحانی در دولت های یازدهم و دوازدهم نابرابری درآمدی افزایش یافته است. اما با این وجود میانگین ضریب جینی در دولت روحانی از میانگین ضریب جینی در سال های پس از انقلاب پایین تر است. حال چگونه ممکن است با وجود افزایش ضریب جینی در هشت ساله گذشته هنوز هم میانگین ضریب جینی در این دوره از میانگین چهل سال گذشته پایین تر است؟ در ادامه گزارش به پاسخ این سوال و روند ضریب جینی در دولت روحانی پرداخته شده است.

افزایش نابرابری در دولت روحانی

ضریب جینی شاخصی است که در اقتصاد برای سنجش نابربری در توزیع درآمد در جامعه از آن استفاده می شود. این ضریب عددی بین صفر و یک است، هرچه این عدد به صفر نزدیک تر باشد وضعیت توزیع درآمد در جامعه بهتر و هرچه به یک نزدیک باشد نابرابری درآمدی در جامعه بیشتر است.

ضریب جینی در ابتدای دولت یازدهم 0.365 بوده است، این رقم در پایان سال 99 به 4 رسیده است. به طور کلی از سال 92 تا 99 ضریب جینی در اقتصاد و جامعه ایران روند صعودی داشته است. به بیان دیگر در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی نابرابری درآمدی در کشور بیشتر شده است.

بالاترین ضریب جینی در دولت روحانی

به طوری کلی ضریب جینی سال 99 با ضزیب جینی سال 97 تفاوت محسوسی با یکدیگر ندارند اما چنانچه بنا داشته باشیم به طور دقیق و ریز بینانه بررسی کنیم، ضریب جینی در سال 97 بالا تر از ضریب جینی سال 99 بوده است. اما در میان این دو سال ضریب جینی در سال 98 به پایین تر از 4 رسید،علت کاهش ضریب جینی در سال 98 چه می تواند باشد؟

در سال 98 پس از اصلاح یارانه انرژی یا همان افزایش قیمت بنزین در آبان ماه باعث گردید تا دولت به گروه ها و دهک ها کم درآمد جامعه در 5 ماه پایانی سال یارانه ای را تحت عنوان یارانه معیشتی اعطا شد. این یارانه نقدی به دهک های فقیر جامعه باعث گردید تا ضریب جینی در سال 98 نسبت به سال 97 به طور جزئی کاهش پیدا کند.

چرایی افزایش ضریب جینی در دولت روحانی

میانگین ضریب جینی از سال 63 تا سال 99 حدود 0.417 است، همچنین بررسی ها نشان می دهد نرمال ضریب جینی در اقتصاد ایران حدود 4 است. بنابراین عملکرد دولت روحانی در خصوص ضریب جینی نامناسب نبوده است. اما علت افزایش این ضریب در دولت وی چیست؟

توزیع یارانه نقدی به طور کلی باعث کاهش در ضریب جینی می شود، چراکه این مبلغ افزایش درآمدی که به طور نسبی برای افراد فقیر جامعه اجاد می کند به نسبت افراد ثروتمند جامعه بیسار بیشتر است. که همین امر باعث کاهش نابرابری می شود. در ابتدای دهه 90 در راستای طرح هدفمندی یارانه ها به مردم یارانه نقدی اعطا شد و این موضوع باعث کاهش چشمگیر در ضریب جینی شد. در سال های بعدی به علت وجود تورم و ثابت ماندن یارانه نقدی، اثر درآمد یارانه کم رنگ گشته و ترازو توزیع درآمد در ایران دوباره به حد نرمال خود بازگشت. به بیان دیگر اثر یارانه نقدی در دولت روحانی به علت تورم خنثی شد. بررسی ها نشان می دهد ضریب جینی دقیقا در همان سطحی قرار دارد که در سال قبل از هدفمندی یارانه ها بوده است.

 کاهش در ضریب جینی لزوما به معنی بهبود وضعیت فقرا در جامعه نیست. همچنین تغییر نکردن ضریب جینی نیز لزوما به معنی ثابت بودن توزیع درامد در درون جامعه نیست. به عنوان مثال ممکن است تغییر در درآمد درهک ها میانی به شکلی رخ دهد که به لحاظ ریاضی و هندسی تغییری در ضریب جینی رخ ندهد. از همین در تحلیل های نابرابری از شاخص سهم بیست درصد فقیذ جامعه و نسبت درآمد بیست درصد ثروتمند جامعه به بیست درصد فقیر جامعه استفاده می شود. طی گزارش های بعدی اقتصادنیوز از طریق این شاخص ها نیز وضعیت توزیع درآمد در سال های گذشته را بررسی خواهد کرد.