پیش بینی تورم از قیمت فروش کالا در کارخانه

به گزارش اقتصادنیوز بررسی شاخص قیمت تولید کننده از این حیث که پیشران و پیش بینی کننده تورم مصرف کننده محسوب می شود بسیار حائز اهمیت. بررسی ها نشان می دهد تورم نقطه به نقطه بخش صنعت بر مبنای شاخص قیمت تولید کننده در بهار امسال حدود 94 درصد به ثبت رسیده است. خبر ناگوار بعدی ثبت تورم سالانه(میانگین) نزدیک به 80 در بهار 1400 برای بخش صنعت است. هر دو این تورم ها در دهه 90 بی سابقه بوده اند. اما به این نکته بایستی توجه کرد که تورم فصلی در این شاخص در سه فصلی گذشته نزولی بوده و از بالای 30 درصد در تابستان 99 به زیر 10 درصد در بهار امسال رسیده است.

با تمامی این تفاسیر آیا بایستی منتظر نمایان شدن اثر تورم تولید کننده بر تورم مصرف کننده در ماه ها آتی باشیم؟ در ادامه گزارش به بررسی دقیق شاخص قیمت تولید کننده بخش صنعت در بهار امسال و سال گذشته و همچنین پاسخ به سوال مطرح شده، پرداخته شده است.

شاخص قیمت تولید کننده؛ پیشران تورم

شاخص قمت تولید کننده یا به عبارت دیگر تورم تولید کننده نشان دهنده افزایش قیمت کالا و خدمات در مبدا تولید است. زمانی که گفته می شود تورم نقطه به نقطه تولید کننده 94 در پایان بهار به ثبت رسیده است، بدین معنی است که متوسط دریافتی تولید کنندگان عمده در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته 94 درصد افزایش داشته است.

هنگامی که قیمت کالایی در مبدا تولید یا بازار ها عمده فروشی افزایش میابد با یک وقفه زمانی این افزایش قیمت خود را در بازار مصرف کننده های خرد نیز نشان خواهد داد. به بیان ساده تر تورم ایجاد شده در شاخص قیمت تولید کننده با یک فاصله زمانی خود را در شاخص قیمت مصرف کننده نمایان خواهد کرد. از همین رو این شاخص را می توان پیشرانی برای شاخص قیمت مصرف کننده دانست. البته در مورد کالا های گوناگون این بازه زمانی متفاوت است، به عنوان مثال در مورد برخی از کالا ها این اثر تورمی به سرعت بر مصرف کننده خرد منتقل می شود.

تورم تولید کننده در بیم و امید

 تورم نقطه به نقطه و تورم میانگین بخش صنعت در بهار 1400 هر دو روندی صعودی داشته و تورم های به ثبت رسیده در فصل گذشته رکورد دار بالاترین تورم های دهه 90 بوده اند. با توجه به اینکه تورم تولید کننده پیشرانی برای تورم مصرف کننده است، نگرانی ها از این بابت افزایش یافته است که رکورد شکنی تورم تولید کننده در بهار خود را در تورم ماه های آتی در بازار های مصرف نمایان کند. علی رغم اینکه در دو شاخص تورم نقطه ای و میانگین شاهد روند صعودی بوده ایم، اما بایستی این نکته را در نظر داشته که در سه فصل گذشته شاهد روندی نزولی در شاخص تورم فصلی تولید کننده بوده ایم. همین موضوع تحلیل تورم تولید کننده را در حالی از بیم و امید فرو می برد. در ادامه گزارش برای تحلیل دقیق تر به بررسی تورم تولید کننده بخش صنعت در بهار 1400 از سه زاویه پرداخت شده است.

رکورد شکنی تورم صنعت در دهه 90

تورم نقطه به نقطه بخش صنعت بر مبنای شاخص قیمت تولید کننده در بهار 1400 بالغ بر 94 درصد به ثبت رسیده است. به بیان دیگر قیمت های درب کارخانه کالا های صنعتی در بهار امسال نسبت به بهارسال گذشته 94.7 درصد رشد داشته است. این نرخ تورم بالاترین نرخ تورم نقطه ای است که بخش صنعت در دهه 90 به ثبت رسانده است.

بررسی ها نشان می دهد تورم نقطه به نقطه بخش صنعت در بهار 98 تا بهار 99 روند نزولی داشته است، این روند کاهشی تا نقطه ای ادامه یافت که تورم نقطه ای بخش صنعت در بهار سال گذشته به زیر 10 درصد رسید. اما از تابستان سال گذشته روند افزایشی به شدت آغاز گشت تا جایی که تورم نقطه ای از 9 درصد در بهار 99 به 94 درصد در بهار 1400 رسیده است.

رکورد تورم فرآورده های شیمیایی

در میان حوزه های مختلف بخش صنعت بالاترین تورم به ثبت رسیده در بخش ساخت محصولات شیمیایی و فراورده های شیمیایی رخ داده است، تورم نقطه به نقطه این بخش در بهار امسال 135.7 درصد برآورد می شود. بالاترین تورم نقطه ای نیز در حوزه فلزات پایه و فراورده های نفتی به ترتیب با تورمی معادل با 112 درصد و 102 درصد به وقوع پیوسته است.

در سایر حوزه های اصلی بخش صنعت نیز مانند حوزه مواد غذایی و وسایل نقلیه موتوری به ترتیب تورم 62 درصدی و 60 درصدی به ثبت رسیده است. پایین ترین تورم در میان زیر شاخه های بخش صنعت در یکسال گذشته با 20 درصد تورم به توتون و تنباکو تعلق دارد.

تورم سالانه در بخش صنعت

تورم سالانه بخش صنعت در پایان بهار 1400 به 78.5 درصد رسیده است. به بیان دیگر میانگین تغییرات قیمت در دوازده ماه منتهی به پایان بهار امسال نسبت به میانگین تغییرات قیمت در دوازده ماه منتهی به بهار 99 بالغ بر 78 درصد افزایش داشته است. به مانند تورم نقطه به نقطه در شاخص تورم سالانه نیز شاهد روند صعودی از بهار سال گذشته بوده ایم.

بر اساس بررسی های صورت گرفته در روند تورم میانگین با تورم سالانه بخش صنعت شاهد یک فزار و فرود بوده ایم. پس از بهار 98 روند تورم سالانه نزولی گشته و در بهار 99 به پایین ترین حد خود در 3 سال گذشته رسید. همانگونه که گفته شد پس از بهار روند صعودی در این شاخص دوباره آغاز شد.

شکستن رکورد تورم فلزات پایه

بالاترین تورم به ثبت رسیده در شاخص تورم سالانه برای زیر شاخه های بخش صنعت در حوزه فلزات پایه رخ داده است. تور سالانه فلزات پایه در بهار 1400 بالغ بر 121 درصد به ثبت رسیده است. در جایگاه دوم نیز محصولات و فراورده های شیمیایی با تورم 104.8 درصدی قرار دارد.

سایر حوزه های اصلی بخش صنعت که بیشترین وزن و اثر را در تورم این بخش دارند؛ فراورده های نفتی، مواد غذایی و وسایل نقلیه موتوری هستند که به ترتیب تورم 58.6، 57.8 و 53.6 درصدی را به ثبت رسانده اند. به مانند تورم نقطه به نقطه در شاخص تورم سالانه نیز کمترین تورم در حوزه تولید توتون و تنباکو رخ داده است.

تورم فصلی در روند نزولی

تورم فصلی بخش صنعت از 31 درصد در تابستان 99 به 8.2 درصد در بهار 1400 رسیده است. بر اساس بررسی ها صورت گرفته پس از تابستان سال گذشته و ثبت رکورد بالاترین تورم فصلی بخش صنعت در دهه 90، روند تورم فصلی در این بخش نزولی شده است. پس از تابستان نرخ تورم به ترتیب در پاییز و زمستان به 21 و 12 درصد رسید. به طور کلی می توان تابستان گذشته را فصل تلخی از لحاظ افزایش قیمت محصولات صنعتی در درب کارخانه دانست، چراکه تورم فصلی به یکباره ار حدود 7 درصد در بهار به بالای 30 درصد در تابستان جهش کرده بود.

تورم فصلی در کدام بخش بیشتر بوده است؟

بیشترین تورم فصلی بهار 1400 در زیر شاخه های اصلی بخش صنعت در حوزه فلزات پایه با تورمی معادل با 16 درصد رخ داده است. نکته جالب اینجاست که بخش فرآورده نفتی که در شاخص نقطه به نقطه تورمی بالغ بر 100 درصد را تجربه کرده بود، در شاخص فصلی تنها 0.8 درصد تورم را تجربه کرده است. این اتفاق برای فرآورده های شیمیایی نیز تکرار شده و این بخش تنها 3.1 درصد در بهار امسال تورم داشته است. تورم فصلی مواد غذایی و وسایل نقلیه موتوری نیز به ترتیب 12.6 درصد و 2.6 درصد به ثبت رسیده است.

اثر تورم تولید کننده چه زمانی بر بازار مصرف نمایان می شود؟

تورم تولید کننده در شاخص نقطه به نقطه و میانگین در مدار صعودی قرار دارند، اما در تورم فصلی شاهد آن هستیم که تورم برای سه فصل متوالی روندی نزولی دارد. حال با این تفاسیر بایستی انتظار انتقال تورم تولید کننده به مصرف کننده و شاهد تورم های بالا در ماه های آتی باشیم؟

بررسی ها نشان می دهد عمده ترین دلیل تورم بالای بخش صنعت در یکسال گذشته مربوط به تابستان 99 و سپس پاییز همین است. به بیان ساده تر تورم بسیار شدید در تابستان و پاییز سال گذشته باعث گردیده است تا تورم در بازه یکسال منتهی به بهار بسیار بالا نشان داده شود. این موضوع کاملا در روند تورم فصلی قابل مشاهده است به طوری در سال گذشته شاهد تورم فصلی بالغ بر 31 درصدی در تابستان و 21 درصدی در پاییز بوده ایم که هر دو رکورد داران تورم فصلی در دهه 90 بوده اند و پس از آن شاهد تورم روند نزولی در تورم فصلی بوده ایم.

با توجه به اینکه در اقتصاد ایران تورم تولید کننده با سرعت بالایی خود را در تورم مصرف کننده نشان می دهد و همچنین به دلیل همپوشانی بالای این دو شاخص به هم در برخی از کالا ها( به عنوان مثال در بازار خودرو افزایش قیمت درب کارخانه با سرعت بر قیمت بازار مصرف اثر می گذارد) پیش بینی می شود که مقدار عمده ای از اثر تورم تولید کننده در تا کنون در بازار مصرف تخلیه شده است. تورم نقطه ای نزدیک به 50 درصد و شکستن رکورد تورم میانگین در  25 سال گذشته طی ماه های قبلی، تا حدودی بیانگر این است که تورم شدید در شاخص تولید کننده تا حد زیادی اثر خود را بر تورم مصرف گذاشته است.

در ماه های آینده تورم نخواهیم داشت؟

تحلیل فوق به هیچ وجه به معنی کاهش تورم در ماه های آتی نیست. در سطور بالا  تنها گفته شد که تورم بالای به ثبت رسیده در شاخص قیمت تولید کننده تا اندازه قابل توجهی تا کنون اثر خود را بر تورم مصرف گذاشته است و این ابدا به معنی این نیست که در ماه ها آتی اقتصاد ایران تورم را تجربه نخواهد کرد و این تورم ممکن است از کانال های دیگر شکل گیرد. با توجه به بالا بودن رشد متغیر ها تورم ساز در سه ماه نخست سال و همچنین نا پایدار بودن انتظارات تورمی به دلیل مشخص نبودن مذاکرات بین المللی، این امکان وجود خواهد داشت تا در فصول آتی شاهد رشد قیمت و تورم باشیم.