مذاکره با چین برای کمک به بازار مسکن ایران

امروز صنعت ساختمان چین به قدری پیشرفت کرده که اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی ظرف ۵ روز یک بیمارستان ۱۵۰۰ تخت خوابی را در شهر نانگونگ احداث کردند. قبل از آن هم اوایل شیوع ویروس کرونا یک بیمارستان ۱۰۰۰ تخت خوابی را ظرف مدت ۱۰ روز در شهر ووهان ساختند.

گفته می‌شود در سال ۲۰۲۰ ارزش کل تولید صنعت ساختمان در چین ۴.۱ تریلیون دلار بوده است. طبق اعلام وزارت مسکن و توسعه شهری و روستایی چین، تعداد کارکنان بخش ساخت‌وساز در سال ۱۹۵۲ کمتر از ۱ میلیون نفر بود که در پایان سال ۲۰۲۰ به حدود ۵۴ میلیون نفر رسیده است.

با توجه به پیشرفت خیره‌کننده چین در صنعت ساختمان، دولت ایران قصد دارد از تکنولوژی چین برای اجرای پروژه جهش تولید و تامین مسکن استفاده کند. بنا به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، مذاکراتی هم در این خصوص انجام شده است.

از دلایل مهم افزایش قیمت ساخت، بخصوص در پروژه های مسکن حمایتی طولانی شدن فرآیند اجرا است که بعضا به مطالبه آورده بیشتر توسط اعضا و افزایش سقف وام منتهی می‌شود. بنابراین قطعا به‌کارگیری تجربه و علم دیگر کشورها در سطوح علمی و اقتصادی در  ایران همچون ساخت و ساز، مساله نکوهیده‌ای نیست و به نظر نمی‌رسد کسی با این موضوع مخالفتی داشته باشد. حتی فعالان صنعت ساختمان در ایران با وجود آنکه به توانایی مهندسان و تکنولوژی داخل، ایمان دارند مخالف استفاده از فناوریهای نوین جهانی نیستند.

یکی از تردیدها نسبت به انعقاد قرارداد پروژه‌های ساخت و ساز با چین به سابقه این کشور در ایران، ‌ مشخصا در آزادراه تهران ـ شمال برمی‌گردد که نهایتا به فسخ قرارداد با شرکت چینی منجر شد. اما نباید از نظر دور داشت که ما به دلیل تحریم‌های ظالمانه مشکلاتی در مبادلات بانکی داشتیم و این معضل کماکان وجود دارد. همچنین در مواردی پروژه‌ها به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیازمند است که از عهده سرمایه‌گذاران ایرانی برنمی‌آید. به طور مثال برای فاز دوم آزاد راه تهران ـ شمال هنوز هیچ سرمایه‌گذار داخلی پا پیش نگذاشته است.

در شرایط کنونی که دولت رئیسی برای ساخت چهار میلیون واحد مسکونی ظرف چهار سال، ذیل قانون جهش تولید و تامین مسکن آستین‌ها را بالا زده این نگرانی وجود دارد که طولانی شدن فرآیند اجرای این طرح منجر به تکرار تجربه‌های گذشته بخصوص پروژه مسکن مهر شود که بعد از ۱۴ سال هنوز در بخشهایی به طور کامل تکمیل نشده است.

با وجود آنکه بر توانایی ۵۰۰ هزار مهندس و  ۵۰۰۰ شرکت انبوه‌ساز ایرانی تردیدی وجود ندارد، بر کسی پوشیده نیست که سپردن فعالیتهای عمرانی به دست افراد فاقد صلاحیت می‌تواند هزینه و وقت کشور را هدر بدهد؛ اتفاقی که متاسفانه در مواردی در پروژه مسکن مهر رخ داد و متقاضیان را گرفتار کرد.

حالا دولت بنا دارد ضمن استفاده از توان داخلی، تکنولوژی روز جهان را نیز به خدمت پروژه جهش تولید و تامین مسکن (نهضت ملی مسکن) بیاورد. آنطور که محمودزاده ـ معاون وزیر راه وشهرسازی ـ گفته مذاکراتی نیز در این خصوص با چین و برخی دیگر از کشورها انجام شده است.

یک دلیل مهم دیگر که می‌تواند ما را مجاب به انعقاد قرارداد با چین کند امکان تهاتر نفت است. به هر حال ما به خاطر کاهش صادرات نفت ناشی از تحریم‌ها با کمبود منابع مالی مواجهیم. اگر با چین قرارداد پروژه‌های جهش تولید و تامین مسکن را به امضا برسانیم می‌توانیم با توجه به تحریم‌ها نفت را تهاتر کنیم.  

در حال حاضر یک شرکت ترکیه‌ای که در پروژه ۳۳ هزار واحدی مسکن مهر پردیس سابقه نسبتا خوبی دارد، اجرای مسکن ملی شهر جدید بهارستان را بر عهده گرفته است. این اتفاق پس از آن افتاد که سازندگان داخلی  حاضر نشدند با قیمت متری ۲.۸ میلیون تومان کار را آغاز کنند و بنا به گفته محمدرضا احمدی ـ مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید بهارستان ـ انبوه‌سازان داخلی پیشنهاد متری ۴.۲ میلیون تومان ارایه داده بودند.

طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، قرار نیست ساخت پروژه جهش تولید مسکن به چین سپرده شود بلکه از تکنولوژی این کشور استفاده خواهد شد. برخی نمایندگان مجلس نیز با وجود آنکه بر استفاده از توانایی نیروهای داخلی تاکید دارند، مخالف استفاده از فناوریهای نوین نیستند.

اسماعیل حسین‌زهی ـ نایب رییس کمیسیون عمران مجلس ـ در عین حال که گفته «بنده با حضور شرکت های چینی در پروژه‌های طرح جهش تولید و تامین مسکن (نهضت ملی مسکن) مخالفم». بیان کرده است که «هرگونه قرارداد با کشور چین برای ساختمان سازی باید در صحن علنی مجلس مورد بررسی نمایندگان قرار گیرد».

فرهاد بیضایی کارشناس مسکن نیز در این خصوص می‌گوید: بر خلاف حواشی که درباره ساخت و ساز طرح جهش مسکن توسط چینی‌ها ایجاد شده، این مساله کاملا فرعی و حاشیه ای است؛ چرا که مساله اصلی، تامین زمین و مکان‌یابی درست است. در گذشته هم این اتفاق افتاده و تکنولوژی‌های خاص در پروژه‌های انبوه از سوی دولت حمایت شده است و تولید کننده‌های داخلی با وارد کردن جدیدترین تکنولوژی‌ها، خط تولید آن را راه‌اندازی کرده‌اند. لذا این موضوع به هیچ وجه پیچیده نیست.

حالا به نظر می‌رسد همه چیز برای استفاده از تجربیات و تکنولوژی به‌روز چین در پروژه جهش تولید مسکن فراهم شده است. گذشته از آن ورود چین می‌تواند به ارتقای صنعت ساختمان در ایران کمک کند؛ کما اینکه بخش قابل توجهی از پیشرفت صنعت ساختمان ایران در زمینه‌هایی مثل قالب تونلی، سیستم فلز سبک ال‌اس‌اف، سوپر پانل و سیستم پیچ و مهره‌ای مرهون استفاده از تخصص دیگر کشورها طی ۱۰ سال اخیر همزمان با اجرای پروژه مسکن مهر بوده است.