در گردشگری باید زیر میز بزنیم

با شیوع کرونا صنعت گردشگری در ایران همانند بسیاری از کشورها به کما رفت. این در حالی که برخی از کشورها از این موقعیت به نفع خود استفاده کردند و توانستند سود قابل توجهی از شرایط موجود ببرند. اما ایران از جمله کشورهای بود که با شیوع ویروس کرونا نه تنها نتوانست از ظرفیت های موجود بهره ببرد، بلکه این ظرفیت ها را به حال خود رها کرد. با این شرایط به جرات می‌توان گفت ورشکسته‌ترین بخش اقتصاد ایران در حال حاضر حوزه گردشگری است و عملا این بخش در وضعیت احتضار قرار دارد.  

در این خصوص در آخرین اجلاس سازمان جهانی گردشگری، از گردشگری داخلی به عنوان محرک رشد این بخش یاد شد. در این اجلاس بر این نکته تاکید شد که با رونق گردشگری داخلی می توان زمینه بازگشت گردشگران خارجی را نیز فراهم کرد.  وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گردشگی در حاشیه نشست هیات نمایندگان اتاق ایران در گفت و گو با «اکوایران» در خصوص اقداماتی که برای بازگرداندن رونق در دوران پساکرون صورت گرفته است گفت: در جلسه ستاد کرونا مصوب شد که ورود گردشگران خارجی به کشور آغاز شود که این اقدام از دو هفته پیش آغاز شده و در این مدت شاهد ورود گردشگران خارجی به کشور بوده‌ ایم. اما این نکته را باید در نظر گرفت که یکی از مزیت های جدی کشور ما گردشگری داخلی است. به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، سهم گردشگی داخلی حدود 80 درصد است و کرونا به شکل قابل توجهی در این زمینه مانع ایجاد کرده است، مانعی که با واکسیناسیون در حال برطرف شدن است. به گفته ضرغامی،‌ در کنار واکسیناسیون آیین نامه ای جدی تری که برای نظارت در مراکز اقامتی و مجموعه عواملی که در فرایند گردشگری در حال انجام است می تواند ما را به رسیدن اهدامان نزدیک کند.

کمک به صنعت در حال احتزاز

در هیات نمایندگان اتاق ایران وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، افزود: چرا نباید مسئولان به حرف کارشناسان گوش کنند و عمل کنند و مدام در نشست‌ها خودشان حرف بزنند؟ من حرف‌های شما را بدون تبصره گوش می‌دهم. باید بخش خصوصی به بخش گردشگری کمک کند. باید به این بیمار در حال احتضاز برای احیا کمک شود. ما از روز اول شروع کردیم به زیر میز زدن. بسیاری از موانع داخل وزارت‌خانه است. در این خصوص من اولین همایش مدیران وزارتخانه را برگزار کردم چرا که تحول در نگاه و روش‌های اقدام هدف اصلی من است.

ضرغامی افزود: همه ما می‌توانیم شرایط را متحول کنیم. 100 مانع در داخل مطرح می‌کنند ولی الان برای من نگاه نو و اندیشه نو مطرح است.

به گفته ضرغامی،  مشکل امروز ما فقه، آیین‌نامه و قوانین نیست. مدیریت و پیشرفت را یک قانون و رویه خوب هموار می‌کند و باید بر اساس آن قوانین خوب عمل کنیم. ما رویه‌های جدید را در وزارتخانه شروع کرده‌ایم.

او تاکید کرد: باید غول نقدینگی هدایت شود به سرمایه‌گذاری. دولت‌ها نباید زحمت چاپ پول بکشند و باید با نقدینگی خلق ثروت شود و دولت از سرمایه‌گذاری استقبال می‌کند.

گردشگری پتانسیلی برای تحرک اقتصادی  

غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز در این نشست با اشاره به مشکلات حوزه گردشگری گفت: سال‌هاست که بخش گردشگری در کشور مورد بی‌مهری قرار گرفته و آن‌گونه که بایسته است از ظرفیت‌های موجود آن استفاده ‌نشده و بعضا آثار تاریخی و ثبت‌ شده کشور هم در معرض آسیب‌های جدی بوده است. در این مورد می‌خواهم تأکید کنم که توجه جدی به میراث فرهنگی و مفاخر تاریخی لازم است و توجه نکردن به آن آتش زدن به ثروت ملی است که قابل ارزیابی در هیچ شرایطی نیست.

او ادامه داد: مشکلات تحریم‌ها و همه‌گیری کرونا نیز به مشکلات قبلی اضافه و بسیاری از فعالان بخش خصوصی در این حوزه را با تنگنای جدی و حتی ورشکستگی مواجه ساخته است. فعالان بخش خصوصی در این حوزه انگار بی‌پناه رها شده‌اند. ایران علی‌رغم برخورداری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بی‌شماری، نتوانسته از ظرفیت‌های خود در این بخش به‌خوبی استفاده کند.

شافعی در ادامه افزود: نگاهی به آمارها شاهدی بر این ادعا است؛ براساس آخرین گزارش «شورای جهانی سفر و گردشگری»، بخش گردشگری در ایران سهمی معادل ۴,۲ درصد از کل تولید ناخالص داخلی کشور را در سال ۲۰۲۰ به خود اختصاص داده است. این نسبت برای قطر ۷.۵ برای عربستان ۷.۱ برای امارت ۵.۴ و برای ترکیه ۵ درصد است. مسئله دیگر نقش این بخش در اشتغال‌زایی است سهم اشتغال بخش گردشگری از کل اشتغال ایران در سال ۲۰۲۰ مقدار ۶.۵ درصد بوده درحالی‌که در گرجستان ۲۱.۸ امارات ۹.۴ و ترکیه ۸.۱ درصد بوده است.

او گفت: شاخص رقابت‌پذیری سفر گردشگری مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۹ هم وضعیت ایران بین کشورهای مورد بررسی و ارزیابی کرده به‌طوری‌که در بین ۱۴۰ کشور رتبه ۸۹ را به خود اختصاصاً داده است. امارات و ترکیه دو کشور همسایه ما رتبه‌های ۳۳ و ۴۳ را کسب کرده‌اند.

رئیس اتاق ایران تصریح کرد: از نگاه بخش خصوصی احیای این بخش نیازمند اقدامات مبتنی بر برنامه با ترکیب علم و تجربه است. بخش گردشگری در حال حاضر پتانسیلی برای تحرک در اقتصاد است و چنانچه ظرفیت‌های موجود با یک برنامه عملیاتی و با تغییر رویکردهای اساساً به کار گرفته شوند، می‌توانیم شاهد تحول قابل‌ملاحظه‌ای در این بخش باشیم و از سرریز آن کل اقتصاد منتفع شود.

تفاوت‌های صنعت گردشگری بعد از کرونا

رئیس کمیسیون گردشگری و کسب‌وکارهای وابسته اتاق ایران در این نشست با بیان اینکه با پایان ذخایر نفتی در آینده نزدیک گزینه‌ای بهتر از گردشگری وجود ندارد گفت: ۱۱ درصد کل اشتغال جهان در حوزه گردشگری و نزدیک به ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی را در حوزه گردشگری داریم. ورود هر گردشگر نزدیک به هزار دلار ارزآوری دارد با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب، ایجاد کارگروه ملی پیشران اقتصاد گردشگری و صنایع‌دستی نیاز دیروز، ضرورت امروز و التزامی برای فرداست که با استفاده از ظرفیت‌های اتاق ایران به‌عنوان محور مقاومت اقتصادی ممکن خواهد بود.

علی‌اکبر عبدالملکی افزود: یکی از فرصت‌های بالقوه و مغفول برای جهش اقتصادی در حوزه گردشگری و مقابله با ایران هراسی استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور است. ایرانیان در طول تاریخ نشان داده‌اند نسبت به وطن خود وفادار هستند. این حس ایران‌دوستی را می‌توان در قالب رصدخانه گردشگری ایرانیان تعریف کرد. می‌توان از این ظرفیت برای معرفی ایران و حذف سرمایه‌گذاران و مقابله با ایران هراسی استفاده کرد. این نکته را باید یادآوری کنم که یکی از ظرفیت‌های تکمیلی در این رصدخانه اتاق‌های مشترک ایران و دیگر کشورهاست که می‌توانند با یک برنامه‌ریزی هدفمند و پیوست رسانه‌ای و گردشگری به این منظور طراحی و اجرا کرد.

او تصریح کرد: با توجه به همزیستی و حضور ادیان مختلف در طول تاریخ در ایران گردشگری مذهبی می‌تواند در ایران ظرفیت‌های بالفعلی ایجاد کند. برای بهره‌گیری از همه فرصت‌های جدید در گونه‌های گردشگری نیازمند قوانین نوین و ساختارشکن هستیم.

او پیشنهاد کرد: گردشگری به‌عنوان یک صنعت مهم و با توجه به ظرفیت‌های این بخش در آینده با همراهی هیات رئیسه اتاق ایران عنوان گردشگری به نام اتاق ایران اضافه شود و در دوره آینده حضور حداقل یک نفر در هیات نمایندگان اتاق استان‌ها و اتاق ایران از بخش گردشگری از ۵ نفر بخش صنعت در هیات رئیسه اتاق ایران داشته باشیم.

او با بیان اینکه صنعت گردشگری بعد از کرونا تفاوت‌های مهم با قبل از آن خواهد داشت گفت: در دنیای پساکرونا ملزم به راه‌اندازی خلاقانه گونه‌های گردشگری در کشور هستیم. چراکه گردشگران فرهنگی به تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای متنوع کشور باشند.

عبدالملکی از اقدام برای راه‌اندازی مرکز مشاوره کسب‌وکارهای گردشگری در اتاق ایران خبر داده و ادامه داد: ایجاد فدراسیون گردشگری در اتاق ایران برای هدفمند کردن فعالیت‌ها و یکپارچه کردن نظرات بخش خصوصی در حوزه گردشگری از دیگر اقدامات کمیسیون در این راستاست.