30 هزار میلیارد تومان چک برگشت خورد

البته دو‌رقمی‌شدن نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های رد و بدل‌شده از نظر ارزش ریالی، بستگی به این مهم دارد که چه سهمی از این چک‌ها همان چک‌‌های قدیمی است و چه سهمی به دسته‌چک‌‌های جدید اختصاص دارد؟ آیا بانک مرکزی مجازات‌های پیش‌‌بینی‌شده در قانون چک علیه صادرکنندگان چک‌های بلاوجه را اعمال خواهد کرد؟ 

روند یکساله رد و بدل‌شدن چک‌ها نشان می‌دهد که همچنان بخش قابل‌توجهی از دادوستد بین مردم به‌صورت نقد انجام می‌گیرد و ترس فعالان اقتصادی از چک بالاست؛ چه اینکه اگر نتیجه اجرای قانون جدید چک، کاهش نسبت چک‌های پاس‌نشده به کل چک‌ها به کمتر از ۵درصد باشد، این احتمال قوت می‌گیرد که بخشی از داد‌و‌ستدها به‌ویژه در خرید کالاهای با‌دوام با چک و اقساط انجام پذیرد.

تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از وضعیت چک‌های برگشتی در دی‌ماه امسال نشان می‌دهد که بالغ بر ۵۵۳هزار فقره چک به ارزش ۳۰۵هزار میلیارد ریال برگشت خورده که نسبت به آذرماه از حیث تعداد ۱.۶درصد و از حیث مبلغ ۱۹.۶درصد رشد داشته است. به این ترتیب ۸.۴درصد از تعداد چک‌های رد‌و‌بدل‌شده بین بانک‌ها برگشت خورده است.

به گزارش همشهری، در ماه گذشته در استان تهران حدود ۱۵۷هزار فقره چک به ارزش بیش از ۱۳۵هزار میلیارد ریال به دلایل مختلف ازجمله کمبود یا کسری وجه پاس نشده که از نظر تعداد ۷.۶درصد و از نظر ارزش ۹.۸درصد کل چک‌های مبادله‌شده در کشور را به‌خود اختصاص داده است. پس از تهران، بیشترین نسبت تعداد چک‌‌های برگشتی به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد به میزان ۱۴.۶درصد، لرستان ۱۲.۷درصد، خراسان شمالی ۱۲.۳درصد و پایین‌‌ترین نسبت هم به استان‌های گیلان با ۶.۲درصد، البرز ۷.۵درصد و یزد ۷.۸درصد اختصاص داشته است.

بانک مرکزی می‌گوید در ماه گذشته حدود ۶میلیون فقره چک به ارزش بیش از ۲۳۹۲هزار میلیارد ریال وصول شده که از نظر تعداد یک‌دهم درصد و از حیث مبلغ ۲.۸درصد بیشتر از آذرماه بوده است. این گزارش می‌افزاید: بیش از ۶.۵میلیون فقره چک به ارزش بالغ بر ۲۶۹۷هزار میلیارد ریال در ماه پیش رد و بدل شده که نسبت به آذرماه از نظر تعداد ۲دهم درصد و از نظر ارزش ۴.۴درصد رشد را نشان می‌دهد. بیشترین تعداد چک‌های رد و بدل‌شده در کل کشور به ۳استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی اختصاص داشته که سرجمع سهم این ۳استان ۴۹.۸درصد بوده است. افزون بر اینکه ۶۳.۶درصد از کل ارزش ریالی چک‌های مبادله‌شده به استان‌های تهران با سهم ۵۱.۳درصدی، اصفهان با سهم ۷.۱درصدی و خراسان رضوی با سهم ۵.۲درصدی اختصاص داشته است.

چرا چک‌ها برگشت می‌خورند؟

بررسی‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که در ماه گذشته بالغ بر ۵۳۴هزار فقره چک به ارزش حدود ۲۷۰هزار میلیارد ریال به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت خورده که از نظر تعداد ۹۶.۶درصد و از نظر ارزش ۸۸.۴درصد چک‌های برگشتی به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است. این گزارش می‌افزاید: بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به‌دلیل کسری یا فقدان وجه در دی‌ماه به استان‌های خراسان جنوبی، ایلام، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و کمترین نسبت هم به استان‌های سیستان و بلوچستان، البرز و گیلان اختصاص داشته است.

از نظر ارزش ریالی، بالاترین نسبت چک‌های برگشتی به‌دلیل نداشتن وجه یا کسری مبلغ در استان‌های خراسان جنوبی، زنجان‌، کرمانشاه، اصفهان و چهارمحال و بختیاری و کمترین نسبت هم در استان‌های سیستان و بلوچستان، البرز و قم ثبت شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت چک‌‌های برگشتی به مبادله‌شده از نظر ارزش در ۸استان شامل استان‌های گیلان، البرز، هرمزگان، تهران، بوشهر، قزوین، خوزستان و زنجان پایین‌تر از میانگین کشوری بوده و به این ترتیب می‌توان شهروندان استان‌های یادشده را خوش‌حساب قلمداد کرد.

به گزارش همشهری، هرچند در گزارش بانک مرکزی اشاره‌ای به این مسئله نشده که چه تعداد از چک‌های برگشتی ناشی از صدور چک‌های جدید صیادی بوده اما انتظار می‌رفت که با اجرای قانون جدید چک و کاهش سهم دسته‌چک‌های قدیمی، نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های رد و بدل شده به‌طور محسوسی کاهش یابد و شاخص اعتماد بازار بهبود پیدا کند. اما آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مقایسه تعداد چک‌های برگشت‌خورده نسبت به کل چک‌های مبادله‌شده از ۸درصد‌ در دی‌ماه سال گذشته به ۸.۴درصد و از نظر ارزش هم این نسبت از ۱۱.۱درصد در دی‌ماه پارسال به ۱۱.۳درصد در دی‌ماه امسال رسیده است.