خبر مهم از دستمزد 1401کارگران/کارفرمایان باید سهم بیشتری بپردازند

هفتم اسفندماه، اولین نشست شورایعالی کار با موضوع «تعیین دستمزد ۱۴۰۱» برگزار شد؛ در این نشست، به عدد و رقم ورود نشد درحالیکه پیش از آن، سبد معیشتِ ۸ میلیون و ۹۷۹ هزار تومانی در کمیته دستمزد قطعی شده بود و هر سه گروه دولت، کارگری و کارفرمایی، پای این رقم امضا گذاشته بودند.

شنبه آینده (چهاردهم اسفند) دومین نشست رسمی شورایعالی کار برای تعیین حداقل دستمزد سال آینده است؛ در این بین، سوالاتی مطرح می‌شود؛ چقدر احتمال دارد این نشست، نشست آخر باشد و از آن مهم‌تر، گروه کارگری چه برنامه‌ای برای این جلسه دارند؛ متدولوژی اصلی و ساختاری آن‌ها برای پیشبرد چانه‌زنی‌های مزدی امسال چیست؛ آیا روی رقم سبد معیشت تکیه خواهند کرد؛ آیا متدولوژیِ جایگزینِ «تورم حادث بر سبد» یا میزان افزایش هزینه‌های زندگی، در دستور کار خواهد بود یعنی اعضای کارگری از افزایش دستمزد به اندازه‌ی «تفاوت در هزینه‌های زندگی» دفاع خواهند کرد یا به دنبال کم کردن فاصله‌ی میان دستمزد و سبد معیشت ۱۴۰۱ هستند؟

علی خدایی در گفتگوی زیر تاکید می‌کند: خواسته‌ی گروه کارگری، رساندن دستمزد به سبد معیشت است و پایه‌ی چانه‌زنی ما همین سبد معیشتِ توافق شده است؛ اما اینکه شرکای اجتماعی تا چه میزان با ما راه بیایند، هنوز به درستی مشخص نیست؛ امیدواریم برخورد واقع‌بین‌تری نسبت به مقوله‌ی دستمزد داشته باشند.

جلسه هفتم اسفند را چطور ارزیابی می‌کنید؛ ورود به بحث دستمزد ۱۴۰۱ چگونه بود؟

جلسه هفتم اسفند، اولین جلسه برای ورود به بحث دستمزد سال آینده بود. در این نشست، هیچ گروهی به عدد و رقم ورود نکرد. یکسری کلیات مطرح شد؛ همان حرف‌هایی که همیشه تکرار می‌شود؛ مسائل اولیه و حاشیه‌ای که هر سال در ورود به بحث دستمزد طرح می‌شود. البته موضوع اصلی، تاکید بر لزوم افزایش دستمزد با توجه به نرخ تورم و سبد معیشت بود؛ روی این موضوع تاکید کردیم و دولتی‌ها نیز این مساله را قبول داشتند منتها قول و قراری که گذاشته شد این بود که اولاً هفته بعد (چهاردهم اسفند) دوباره جلسه برگزار شود و دوماً حتما در جلسه بعدتر، یعنی ۲۱ اسفندماه، مزد ۱۴۰۱ تصویب شود.

همه چیز مشخص است، نیازی به جلسات طولانی نداریم

یعنی دو هفته دیگر؛ در جلسه سوم، مزد تعیین می‌شود؟

ببینید گروه کارگری تاکید بر این نکته دارد که همه چیز آماده است و مولفه‌ها مشخص شده است. ما به دنبال کشدار شدن جلسات مزدی نیستیم. همه چیز معلوم است؛ سبد معیشت مشخص شده؛ هر سه گروه شورایعالی کار، پای رقم سبد را امضا گذاشته‌اند. این نرخ، کاملاً رسمی و توافقی است؛ نظر ما این است که مزد هرچه سریعتر تصویب شود و نشست‌ها بیش از این کشدار نشود. چیزی که در شورایعالی کار مصوب شده این است که در جلسه سوم مزدی یعنی در ۲۱ اسفند، مزد «حتماً» تصویب شود اما من معتقدم اگر بخواهیم براساس قانون عمل بکنیم، تعیین دستمزد اصلاً کارِ پیچیده‌ای نیست.

خیلی از دوستان به جلسات طولانی‌مدت و کشدار گذشته عادت کرده‌اند و متاسفانه این ذهنیت به وجود آمده که تعیین دستمزد، اساساً روندی طولانی و خسته کننده است. توجه داشته باشید که سال‌های قبل، سر تعیین سبد معیشت، جلسه طولانی می‌شد و همیشه بحث‌هایی داشتیم سر اینکه سبد معیشت چه هست (سوالات فلسفی در مورد ماهیت و چیستیِ سبد) و چرا و چگونه باید محاسبه شود. الان همه سوالاتِ حول و حوش سبد معیشت، پاسخ روشن و مشخص دارد. به نظر شما، چند سال باید این بحث‌های تکراری را از نو باز کنیم و بیاییم دوباره از اول شروع کنیم، نقطه سر خط!

منظورتان پیش کشیدن بحث‌هایی مثل مزد منطقه‌ای و صنفی است؛ آیا امسال نیز باز به آن مساله بازگشته‌اند؟

بله؛ ما بارها اعلام کرده‌ایم و خود آقایان هم قبول دارند که زیرساخت‌ها برای اجرایی شدنِ «مزد منطقه‌ای» اصلاً فراهم نیست؛ واقعاً چند بار باید سر این موضوع بحث کنیم که مزد باید منطقه‌ای بشود یا نشود؟! یک پژوهشی هم قرار بود انجام شود که آن را به مرکز پژوهش‌های عالی سازمان تامین اجتماعی سپردیم که این موسسه در حال انجام پژوهش خود است و مسلماً بعد از خاتمه‌ی کار، نتیجه‌ی آن اعلان خواهد شد؛ دیگر در جلسات رسمی جای طرح این مسائل نیست.

چرا هرسال باید تکرار کنند که «کارفرما توان ندارد» و ما نیز هر سال تکرار مکررات کنیم که «کجا، کدام کارفرما»! این بحث‌ها هر سال مطرح می‌شود. در سال‌های قبل، اینگونه مسائل برای اولین بار مطرح می‌شد و ما نیز پاسخ خودمان را به این مسائل می‌دادیم و به همین دلیل، جلسات طولانی می‌شد؛ امسال به اعتقاد ما دیگر هیچ سوال بی‌پاسخی وجود ندارد؛ به همه‌ی این مسائل در سال‌های قبل پاسخ‌های مکفی داده‌ایم و امروز همه موضوعاتِ مربوط به دستمزد، کاملاً مشخص است. بنابراین نباید جلسات امسال طولانی شود. هرچند گروه کارگری آمادگی کامل برای مذاکره و چانه‌زنی را دارد و هرچقدر جلسات طولانی شود، باز ما هستیم و از حقوق کارگران عقب نمی‌نشینیم.

متد: پافشاری بر نرخ سبد معیشت

یک موضوع مهم دیگر، بحث متدولوژیِ گروه کارگری در مذاکرات امسال است؛ شما برای «ترمیم مزد» از کدام متد دفاع می‌کنید؛ فاصله‌ی بین دو سبد معیشت متوالی (سبد معاش ۱۴۰۰ و سبد معاش ۱۴۰۱) یا فاصله‌ی دستمزد و سبد معیشت محاسبه شده؛ شما کدامیک از این متدولوژی‌ها را به عنوان بیس یا مبنای چانه‌زنیِ امسال برمی‌گزینید؟ نقطه‌ی ورود شما کجاست؟

 در بحث مذاکرات مزدی، یک واقعیتی وجود دارد، فعلاً یک عددی از کمیته دستمزد خارج شده تحت عنوانِ «سبد معیشت»؛ قطعاً ورود ما یا هر گروه دیگری به مذاکرات، باید با همین عدد باشد. وقتی سبد معیشت را تعریف می‌کنیم و همه‌ی گروه‌ها پای آن را امضا می‌زنند، یک معنا دارد: «آن چیز که باید باشد، این است و نه ریالی کمتر». حالا سر میز مذاکره، طرف مقابلِ من باید بگوید از این «چیزی که باید باشد، چقدرش را می‌دهد». اینجاست که چانه‌زنی شروع می‌شود؛ درواقع مبنای چانه‌زنیِ اصلی بر سر سهمی از سبد است که کارفرمایان قبول می‌کنند بپردازند. بنابراین عادلانه، قانونی و منطقی این است که ورود به مذاکرات با همین رقم سبد معیشت باشد، از طرف همه‌ی گروه‌ها نه فقط گروه کارگری.

آیا «تغییر رویه» در کار است؟

شما چقدر امیدواری دارید که امسال پذیرش سهم بیشتری از سبد اتفاق بیفتد؟

هیچ سالی به اندازه‌ی امسال، همه واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی تایید نمی‌کرد که ما «باید» به سمت سهم بیشتری از سبد برویم. وضعیت معیشتی مردم، شرایط اجتماعی، اقتصادی و فاصله‌ی بسیار عمیق مزد و هزینه‌ها، همه گواه بر این است که باید به سمت سهم بیشتری از سبد برویم.

چقدر امیدوارید؟

با توجه به وعده‌هایی که دولت داده، شعارهای انتخاباتی و موضع‌گیری‌ها، به حق انتظاراتی داریم. صحبت‌های بسیاری در ارتباط با لزوم بهبود معیشتی فرودستان کرده‌اند و مدعی شده‌اند که باید «تغییر رویه» اتفاق بیفتد. ما منتظر همین تغییر رویه‌ها هستیم منتها باید به طور جدی به بحث دستمزد ورود کنیم تا ببینیم در عمل چه می‌کنند و چقدر به این حرف‌ها و وعده‌ها پایبندی دارند.