برآورد نرخ بیکاری 1401 /نرخ اشتغال در مدار نزول

با وجود اینکه وضعیت بازار کار در سال 1401 نسبت به سال گذشته‌اش کمی بهتر شده، اما در مقایسه با سال‌های قبل‌تر چنین نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در سال گذشته نسبت به سال 98 بالغ بر 3 درصد کاهش یافته است. در همین بازه زمانی نیز نرخ اشتغال از بالای 39 درصد به نزدیکی 37 درصد رسیده است. همچنین جمعیت شاغل اقتصاد ایران در 1401 بالغ بر نیم میلیون نفر پایین‌تر از سال 98 بوده است.

در این گزارش به برآورد شاخص‌های بازار کار در سال 1401 و مقایسه آن با سال‌های قبل از آن پرداخته شده است.

عدم تغییر نرخ مشارکت اقتصادی

کل جمعیت حاضر در سن کار (15 سال و بیشتر) در سال گذشته 63 میلیون و 794 هزار نفر برآورد شده که از این جمعیت 26 میلیون و 64 هزار نفر تمایل به کار کردن داشته‌اند. بر این اساس نرخ مشارکت اقتصادی در سال گذشته 40.9 درصد (40.85 درصد) بوده است. به بیان ساده‌تر از هر 10 ایرانی که در سن کار قرار دارد، تنها حدود چهار نفر تمایل به کار دارند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در 1401 نسبت به این شاخص در سال 1400 تغییری نداشته است. با وجود عدم تغییر این نرخ در دو سال اخیر، نرخ مشارکت در اقتصاد ایران نسبت به سال 98 تغییر محسوسی داشته و از بالای 44 درصد به کمتر از 41 درصد رسیده است. پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی در کشور یکی از مشکلات و مسائل اقتصاد ایران برشمرده می‌شود. می‌توان گفت که به دلیل نامساعد بودن شرایط بازار کار در ایران، بسیاری از افراد از پیدا کردن شغل ناامید شده‌اند و در نتیجه از جرگه جمیعت فعال اقتصادی خارج می‌شوند. همچنین پایین بودن نرخ مشارکت زنان نیز از جمله دلایل پایین بودن نرخ مشارکت کل در کشور است.

کاهش نرخ بیکاری در 1401

بر اساس محاسبات صورت گرفته، کل جمعیت بیکار کشور در سال گذشته 2 میلیون و 348 هزار نفر برآورد شده است. از تقسیم جمعیت بیکار به جمعیت فعال اقتصادی نرخ بیکاری به دست می‌آید و بر همین اساس نرخ بیکاری ایران در سال 1401 حدود 9 درصد (9.012) بوده است. به عبارت دیگر از هر 10 نفری که در کشور تمایل به کار کردن دارند، تقریبا یک نفر نتوانسته برای خود شغلی دست و پا کند. نرخ بیکاری در 1401 نسبت به سال 1400 حدود 0.2 درصد کاهش یافته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری برآوردشده برای سال گذشته، پایین‌ترین نرخ بیکاری در 25 سال گذشته به حساب می‌آید؛ اما آیا می‌توان این آمار را به تنهایی خبر خوبی تلقی کرد؟

نرخ مشارکت اقتصادی در سه سال گذشته بالغ بر 3 درصد و نرخ اشتغال در اقتصاد ایران در همین بازه زمانی بالغ بر 2 درصد پایین‌تر است. همچنین تعداد شاغلین در 1401 حدود 550 هزار نفر پایین‌تر از تعداد شاغلین در سال 98 تخمین زده شده است.

بر همین اساس با وجود روند نزولی نرخ بیکاری در سه سال اخیر، نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال نیز روندی نزولی را تجربه کرده‌اند. به بیان دیگر، قسمتی از کاهش نرخ بیکاری به دلیل نا امید شدن افراد از پیدا کردن شغل و خروج آن‌ها از بازار کار است.

بنابراین می‌توان گفت که هرچند وضعیت بازار کار در سال 1401 نسبت به 1400 کمی بهبود یافته - که قسمتی از آن ناشی از دوران پسا کرونا است - اما اگر صرفا به این دلیل که نرخ بیکاری 1401 در کف چند سال گذشته قرار دارد بگوییم که وضعیت بازار کار نسبت سال‌های قبل‌تر بهتر شده، چنین نیست؛ زیرا همانگونه که گفته شد، نرخ مشارکت و اشتغال نیز کاهشی بوده است.

نرخ اشتغال در مدار نزول

کل جمعیت شاغل کشور در سال گذشته 23 میلیون و 715 هزار نفر برآورد شده است. محاسبات نشان می‌دهد نرخ اشتغال در سال گذشته 37.2 درصد (37.175) بوده است. به بیان دیگر از میان هر 10 ایرانی که در سن کار قرار دارند، چهار نفر هم دارای شغل نیستند. نرخ اشغال در سال گذشته نسبت به سال 1400 تغییری نکرده اما همانگونه که گفته شد نسبت به سال 98 نزدیک به 2.5 درصد کاهش یافته است.

در این گزارش از جمعیت بازار کار در فصول سال گذشته میانگین گرفته شده و رقم به دست آمده برای کل سال منظور شده است. به عنوان مثال از جمعیت بیکار در چهار فصل سال گذشته میانگین گرفته شده و رقم کل جمعیت بیکار در سال گذشته به دست آمده است. سپس بعد از به دست آمدن جمعیت فعال، جمعیت حاضر در سن کار، شاغلین و بیکاران برای کل سال، نرخ ها محاسبه شده است.